پرسش و پاسخ روایی مُحدِّثین

قَولُ : «لَا بِشَيْءٍ مِنْ آلَائِكَ رَبِّ أُكَذِّبُ» بَعْدَ آیَةِ «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» فِی سُورَةِ الْرَّحْمَن، هَلْ تَخْتَّصُ بِقِرَائَتِها بَعْدَ صَلَاةِ الْغَدَاةِ فِی یَوْمِ الْجُمُعَةِ أَمْ قِرَائَتِها فِی کُلِّ وَقْتٍ؟

فضیلت قرائت سوره الرحمن

✅ پاسخ : ابتدا به روایات زیر توجه فرمایید :

1 عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَقُولُ یُسْتَحَبُّ أَنْ تَقْرَأَ فِی دُبُرِ الْغَدَاةِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ الرَّحْمَنَ کُلَّهَا ثُمَّ تَقُولَ کُلَّمَا قُلْتَ- فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ.

📚 الکافی ج3ص428

حماد بن عثمان گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرمود : مستحب است که بعد از نماز صبح روز جمعه، همه سوره الرحمن را قرائت کنی و هر چه گفتی : «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ» بعد از آن بگويی : «لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ»

2 عَنْ هِشَامٍ أَوْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الرَّحْمَنِ فَقَالَ عِنْدَ کُلِّ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ- لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ- فَإِنْ قَرَأَهَا لَیْلًا ثُمَّ مَاتَ مَاتَ شَهِیداً وَ إِنْ قَرَأَهَا نَهَاراً ثُمَّ مَاتَ مَاتَ شَهِیداً.

📚 ثواب الأعمال ص۱۴۴ح۲.

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که سوره الرحمن را قرائت کند و بعد از هر بار «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ» بگوید : «لَا بِشَیْ ءٍ مِنْ آلَائِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ»، پس اگر شب آن را قرائت کند و سپس بمیرد، شهید مرده است و اگر آن را در روز قرائت کند و سپس بمیرد، شهید از دنیا رفته است!

3 عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ سَيْفٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَ الرَّحْمَنُ فَلْيَقُلْ عِنْدَ فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ لَا بِشَيْءٍ مِنْ آلَائِكَ رَبِّ أُكَذِّبُ

📚 مستدرک الوسائل ج4ص180

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که سوره الرحمن را قرائت می کند، پس هنگام قرائت «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» بگوید : «لَا بِشَيْ ءٍ مِنْ آلَائِكَ رَبِّ أُكَذِّبُ»

✅ در سوره الرحمن 31 مرتبه آیه «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» تکرار شده است و با توجه به روایات فوق و غیره، هر چند قرائت این سوره به طور خاص بعد از نماز صبح روز جمعه توصیه شده است، ولی با توجه به روایت 2 و 3 و غیره، توصیه شده است که بعد از هر بار قرائت آیه «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» گفته شود : «لَا بِشَيْ ءٍ مِنْ آلَائِكَ رَبِّ أُكَذِّبُ» و گفتن این عبارت بعد از این آیه شریفه، اختصاص به قرائت آن در وقت خاصی ندارد و هر موقعی که این سوره قرائت می شود، بعد از آیه مذکور می توان این عبارت را گفت و از ثواب و برکت آن بهره‌مند شد.

✅ در برخی روایات کتاب کامل الزیارات و غیره، برای نماز زیارت امام حسین علیه السلام و امام رضا علیه السلام و غیره، در رکعت اول بعد از سوره حمد، سوره یاسین و در رکعت دوم بعد از حمد سوره الرحمن توصیه شده است و گفتن عبارت فوق بعد از آیه مذکور شامل قرائت این سوره در نماز زیارت یا خواندن آن در هر نماز فریضه یا نافله دیگری نیز می شود.

✅ برادران و خواهران گرامی! کوتاهی شیعه در دعای برای تعجیل فرج، منجر به تأخیر ظهور تا به اکنون شده است! بیائیم کوتاهی در این مورد را کنار بگذاریم و با همت تمام و با جدّیت کامل برای تعجیل فرج دعا کنیم :

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://feghh14.com

اللّهـم صـلّ علی محمـد و آل محمـد

و عجـل فرجـهـم

و الـعَـن اَعـدائـهـم

✅ به روایات زیر توجه فرمایید :

1 عَنْ أَبِی حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ یَقُولُ لَا تَنْهَکُوا الْعِظَامَ فَإِنَّ لِلْجِنِّ فِیهَا نَصِیباً فَإِنْ فَعَلْتُمْ ذَهَبَ مِنَ الْبَیْتِ مَا هُوَ خَیْرٌ مِنْ ذَلِکَ.

📚 الکافی ج۶ص۳۲۲

ابو حمزه گوید : شنیدم امام سجاد صلوات اللَّه علیه می فرمود : در خوردن (گوشتهای) استخوان مبالغه نکنید زیرا برای جن در آن نصیب هست، پس اگر چنین کنید، چیزی بهتر از آن از خانه می رود!

2 عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْعَظْمِ أَنْهَکُهُ قَالَ نَعَمْ.

📚 المحاسن ص۴۷۲

محمد بن مسلم گوید : از امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد استخوان سؤال کردم که آیا در کندن گوشت آن مبالغه نمایم؟ امام فرمودند : بله!

3 مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ الشَّلْمَغَانِیُّ فِی کِتَابِ الْأَوْصِیَاءِ عَنْ حَمْزَةَ بْنِ نُصَیْرٍ خَادِمِ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام عَنْ أَبِیهِ قَالَ: لَمَّا وُلِدَ السَّیِّدُ علیه السلام یَعْنِی الْمَهْدِیَّ تَبَاشَرَ الدَّارُ بِذَلِکَ فَلَمَّا نَشَأَ خَرَجَ إِلَیَّ الْأَمْرُ أَنْ أَبْتَاعَ کُلَّ یَوْمٍ مَعَ اللَّحْمِ قَصَبَ مُخٍّ وَ قِیلَ إِنَّ هَذَا لِمَوْلَانَا الصَّغِیرِ علیه السلام

📚 غیبة الشیخ الطوسیّ ص ۱۵۸

شلمغانی در کتاب الاوصیاء از حمزة به نصیر خادم امام هادی صلوات اللَّه علیه از پدرش روایت نموده است که گوید : وقتی سیِّد علیه السلام یعنی امام مهدی صلوات اللَّه علیه به دنیا آمد، اهل خانه به یکدیگر مژده و بشارت دادند. پس وقتی حضرت رشد نمود، دستور به سوی من بیرون آمد که هر روز به همراه گوشت، مغز قلم بخرم و گفته شد که این برای مولای صغیر ماست!

4 قَالَ أَبَانٌ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ یُکْرَهُ مِنَ الذَّبِیحَةِ عَشَرَةُ أَشْیَاءَ مِنْهَا الطِّحَالُ وَ الْأُنْثَیَانِ وَ النُّخَاعُ وَ الدَّمُ وَ الْجِلْدُ وَ الْعَظْمُ وَ الْقَرْنُ وَ الظِّلْفُ وَ الْغُدَدُ وَ الْمَذَاکِیرُ

📚 علل الشرایع ج٢ص۵۶٢

در حدیثی ابان بن عثمان گوید : سپس امام صادق علیه السلام فرمود : ده چیز از ذبیحه ناپسند است که از جمله آنها طحال و بیضتین و نخاع و خون و پوست و استخوان و شاخ و سم و غده ها و آلت نره!

✅ با توجه به روایات فوق و غیره، خوردن استخوان ذبیحه مورد نهی واقع شده است.

اما در مورد گوشتهای چسبیده به استخوان توصیه شده است که در کندن و خوردن آنها مبالغه نشود و گوشت‌ها کاملا از بیخ گرفته نشود، چرا که جن در آن نصیب و بهره دارد و در صورتی که استخوان ها کاملا از گوشت پاک گردد، چیزی بهتر از آن از خانه می رود. البته طبق روایت 2 ، رخصت پاک کردن کامل استخوان هم رسیده است و لذا کار حرام محسوب‌ نمی شود.

✅ اما در مورد مغز قلم در روایت 3 ، به دستور امام حسن عسکری صلوات اللَّه علیه، برای امام زمان صلوات اللَّه مغز قلم خریداری می شده است و به ضمیمه اینکه در روایات شیعه نهیی از مغز قلم نرسیده است، جواز خوردن مغز قلم روشن می گردد و روایتی که در کتاب طب النبیِّ ابوالعباس مستغفری عامی، صفحه 23 نقل شده است که بدترین مردم کسانی هستند که مغز استخوان می خورند و به برخی از کتب شیعه نیز راه پیدا کرده است، به خاطر عامی بودن قابل قبول نیست و علم آن به اهل بیت علیهم السلام رد می شود، مضافاً بر اینکه شاهدی در روایات شیعه ندارد و روایت 3 نیز در تعارض با آن می باشد.

✅ لازم به ذکر است که آنچه در برخی کتب نقل شده است که معنای «نهک العظم» که در روایت 1 مورد نهی است، خوردن مغز استخوان است، معنای دقیق و منطبق با لغت نیست و معنای برداشتی می‌باشد و قابل اعتماد نیست و «نهک العظام» به معنای پاک کردن کامل استخوان از گوشت و گرفتن گوشت استخوان از بیخ و مبالغه در خوردن و کندن گوشت استخوان است.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ

✅ پاسخ : تشی يا سیخور يا چوله، پستانداری از خانواده جوندگان است و یکی بزرگترین جوندگان است.

تشی خارهای بلندی شبیه جوجه تیغی بر روی بدنش دارد و البته جثه بزرگتری نسبت به جوجه تیغی دارد.

✅ اما به روایت زیر توجه فرمایید :

1 عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْمَأْكُولِ مِنَ الطَّيْرِ وَ الْوَحْشِ فَقَالَ حَرَّمَ رَسُولُ اللَّهِ كُلَّ ذِي مِخْلَبٍ مِنَ الطَّيْرِ وَ كُلَّ ذِي نَابٍ مِنَ الْوَحْشِ فَقُلْتُ إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ مِنَ السَّبُعِ فَقَالَ لِي يَا سَمَاعَةُ السَّبُعُ كُلُّهُ حَرَامٌ وَ إِنْ كَانَ سَبُعاً لَا نَابَ لَهُ وَ إِنَّمَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ هَذَا تَفْصِيلًا....

📚 الكافي ج۶ص۲۴۷

سماعه گوید : از امام صادق علیه السلام در مورد پرندگان و حيوانات وحشیِ قابل خوردن سؤال کردم؛

امام فرمودند : رسول الله صلی الله علیه و آله هر صاحب چنگال‌ از پرندگان و هر دارنده دندان نیش از حیوانات وحشی را حرام کرد!

من گفتم : مردم می گویند : دارنده دندان نیش از درندگان (را حرام کرده است)!

پس امام به من فرمودند : درندگان همگی حرام هستند، هر چند درنده ای باشد که دندان نیش نداشته باشد و این را رسول الله صلی الله علیه و آله تفصیل و جدا فرموده است ....

✅ طبق روایت فوق و غيره، حیواناتی که دارای «ناب» یعنی دندان نیش(مثل دندان سگ) باشند، گوشتشان حرام می باشد چه درنده باشند و چه غیر درنده

تشی جزو جوندگان است و ویژگی جوندگان دارا بودن دو دندان نیش که همیشه در حال رشد است می باشد که در آرواره‌های بالا و پائین است.

جوندگان معمول عبارتند از: موش‌ها، موشهای صحرایی، سنجاب‌ها، سمورچه‌ها، تشی‌ها، هامسترها، خوکچه‌های هندی، یربوع‌ها، جربیل‌ها، موش‌های کیسه‌دار و بیدسترها (سگ‌های آبی)

✅ با این حساب به خاطر وجود دندان نیش در این حیوان، جزو حرام گوشت ها قرار می گیرد.

✅ تشی ها شباهت هایی به جوجه تیغی ها دارند و برخی گفته اند که تشی یکی از انواع جوجه تیغی می باشد که اگر این مطلب صحت داشته باشد، از بُعْد دیگری نیز گوشت این حیوان حرام می شود که در دو روایت زیر روشن می شود :

2 عَلِيِّ بْنِ مُغِيرَةِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: الْمُسُوخُ مِنْ بَنِي آدَمَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ صِنْفاً مِنْهُمُ الْقِرَدَةُ وَ الْخَنَازِيرُ وَ الْخُفَّاشُ وَ الضَّبُّ وَ الْفِيلُ وَ الدُّبُّ وَ الدُّعْمُوصُ وَ الْجِرِّي وَ الْعَقْرَبُ وَ سُهَيْلٌ وَ الْقُنْفُذُ وَ الزُّهَرَةُ وَ الْعَنْكَبُوتُ....

علل الشرائع ص۴۸۷ح۴

امام صادق علیه السلام از پدرش از جدش روایت نموده است که فرمودند : مسخ شده های از بنی آدم، 13 گروه بودند که عبارتند از :

میمون و خوک ها و خفاش و سوسمار و فیل و خرس و دعموص و مارماهی و عقرب و سهیل و جوجه تیغی و زهره و عنکبوت.....

3 عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فِي حَدِيثٍ قَالَ: وَ حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ الْمُسُوخَ جَمِيعاً.

📚 الكافي ج۶ص۲۴۷

امام صادق علیه السلام در حدیثی فرمود : اللَّه و رسول او همه مسخ شده ها را حرام کرده اند!

✅ لذا اگر تشی یکی از انواع جوجه تیغی یا همان قُنْفُذ باشد، علاوه بر معیار دارای دندان نیش بودن ، با معیار حرمت مسخ شده ها نیز گوشت او حرام می باشد و البته استفاده از این معیار در صورتی است که تشی یک نوع قُنْفُذ یا همان جوجه تیغی باشد.

✅ متأسفانه برخی از اشخاص بی خبر یا بی تقوا، به بهانه مداوا برای برخی از بیماری‌ها، گوشت تشی را می خورند که علاوه بر اینکه حرام است، مفید بودن آن هم برای بیماری مبنایی ندارد.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ