✅ پاسخ : با دقت تمام به آیه و روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣ قال اللَّهُ تعالی :

وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُم بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاءِ أَوْ أَكْنَنتُمْ فِي أَنفُسِكُمْ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَلَكِن لَّا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَن تَقُولُوا قَوْلًا مَّعْرُوفًا وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي أَنفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ

و در آنچه از خواستگارى زن‌هايى (كه در عدّه هستند) به #كنايه گوييد يا در دل هاى خود پنهان داريد بر شما گناهى نيست، اللَّه می‌دانست که همانا شما به یاد آنها خواهید افتاد؛ ولی در پنهانی با آنها وعده نگذارید، مگر اینکه گفتار پسندیده ای بگوئید (ولی در هر حال، ) اقدام به ازدواج ننمایید، تا عدّه آنها به سرآید! و بدانید اللَّه آنچه را در دل دارید، می‌داند! پس از او حذر کنید ! و بدانید اللَّه، آمرزنده و بردبار است!

📚 سوره بقره آیه 235


2⃣عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لكِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً قَالَ هُوَ الرَّجُلُ يَقُولُ لِلْمَرْأَةِ قَبْلَ أَنْ تَنْقَضِيَ عِدَّتُهَا أُوَاعِدُكِ بَيْتَ فُلَانٍ لِيُعَرِّضَ لَهَا بِالْخِطْبَةِ وَ يَعْنِي بِقَوْلِهِ إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً التَّعْرِيضَ بِالْخِطْبَةِ وَ لَا يَعْزِمْ عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ.

📚 الكافي ج۵ص۴۳۴

حلبی گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (در سوره بقره آیه 235)که می فرماید :[ولی در پنهان با آنها وعده نگذاريد مگر اینکه گفتار شایسته ای بگوئید] سؤال کردم؛
فرمود : این مردی است که قبل از اینکه عده زن تمام شود به او می گوید : «با تو در خانه فلانی وعده می کنم» تا با این سخن با کنایه از او خواستگاری نماید!(که ممنوع است)
و منظور از این گفتار الهی که می فرماید : « مگر اینکه گفتار شایسته ای بگویید»، کنایه زدن به خواستگاری می باشد و نباید عزم و تصمیم بر عقد نکاح کند تا اینکه مدت عده به پایان برسد!


3⃣عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لكِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا قَالَ يَقُولُ الرَّجُلُ أُوَاعِدُكِ بَيْتَ آلِ فُلَانٍ يُعَرِّضُ لَهَا بِالرَّفَثِ وَ يَرْفُثُ يَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً وَ الْقَوْلُ الْمَعْرُوفُ التَّعْرِيضُ بِالْخِطْبَةِ عَلَى وَجْهِهَا وَ حِلِّهَا وَ لا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكاحِ حَتَّى يَبْلُغَ الْكِتابُ أَجَلَهُ.

📚 الكافي ج۵ص۴۳۵

علي بن أبي حمزه گوید : از امام کاظم علیه السلام در مورد این گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ که می فرماید : « ولی در پنهان با آنها وعده نکنید» سؤال کردم؛ فرمود : این نهی این است که مرد به زن بگوید : با تو در خانه آل فلان وعده می کنم که در مورد جماع به او کنایه بزند و در مورد آنچه بین زن و شوهر رخ می دهد با سخن تصریح نماید!
اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ می فرماید : «مگر اینکه سخن شایسته ای بگوید» و سخن شایسته خواستگاری کردن به صورت کنایه بر وجه صحیح و حلال آن می باشد و #تصمیم_قطعی بر عقد ازدواج نگيريد تا اینکه مدت #عده تمام شود!



4⃣عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً قَالَ يَلْقَاهَا فَيَقُولُ إِنِّي فِيكِ لَرَاغِبٌ وَ إِنِّي لِلنِّسَاءِ لَمُكْرِمٌ وَ لَا تَسْبِقِينِي بِنَفْسِكِ وَ السِّرُّ لَا يَخْلُو مَعَهَا حَيْثُ وَعَدَهَا.

📚 الكافي ج۵ص۴۳۵

عبدالرحمن گوید :از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ که می فرماید : «مگر اینکه گفتار شایسته ای بگویید» سؤال کردم؛ فرمود : زن را ملاقات می کند و به او می‌گوید : همانا من به تو راغب هستم و من زنان را اکرام و احترام می کنم و برای خودت از من مگذر!
و سِرّ و پنهان (که در آیه شریفه مورد نهی است) این است که وقتی با او وعده می کند با او #خلوت نکند!

#حدود_و_شرایط_خواستگاری_با_کنایه_از_زنی_که_در_عده_است


5⃣أَبِي بَصِير عَنْ أَبِي عَبْداللَّه فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً قَالَ الْمَرْأَةُ فِي عِدَّتِهَا تَقُولُ لَهَا قَوْلًا جَمِيلًا تُرَغِّبُهَا فِي نَفْسِكَ وَ لَا تَقُولُ إِنِّي أَصْنَعُ كَذَا وَ أَصْنَعُ كَذَا الْقَبِيحَ مِنَ الْأَمْرِ فِي الْبُضْعِ وَ كُلَّ أَمْرٍ قَبِيح

📚تفسير العيّاشي ج۱ص۱۲۳

امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ که می فرماید : « با آنها در پنهان وعده نکنید مگر اینکه گفتار شایسته ای بگویید» فرمود : به زنی که در عده است گفتار جميل و زیبایی بگویی تا او را به خودت راغب نمایی ولی به او نگو : من فلان کار را می کنم، از امور قبیح در هنگام جماع و هر أمر قبیح را!

6⃣مسعدة بن صدقة عن أَبِي عَبْداللَّه في قَوْلِ اللَّهِ إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفاً قال يَقُولُ الرَّجُلُ لِلْمَرْأَةِ و هِيَ فِي عِدَّتِهَا يَا هَذِهِ مَا أَحَبَّ إِلَيَّ مَا سَرَّكِ[إِلَّا مَا أَ سَرّکِ] وَ لَوْ قَدْ مَضَى عِدَّتُكِ لَا تَفُوتِينِي إِنْ شَاءاللَّهُ فَلَا تَسْبِقِينِي بِنَفْسِكِ وَ هَذَا كُلُّهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ یَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاح

📚تفسير العيّاشي ج۱ص۱۲۳

امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ که می فرماید : « مگر اینکه گفتار شایسته ای بگویید» فرمود : این است که مرد به زنی که در عده است بگوید : ای فلانی! چقدر آنچه تو را خوشحال کند را دوست دارم (یا : من دوست ندارم جز آنچه تو را مسرور کند) و اگر عده تو به پایان رسید، إن شاء الله مرا از دست نمی‌دهی پس برای خودت از من مگذر!
و همه اینها در حالی است که آنها عزم و تصمیم بر عقد ازدواج نکنند!


✅ از آیه شریفه و روایات فوق و غیره استفاده می شود که اگر زنی در عده به سر می برد و مردی که ازدواج با آن زن برایش حلال باشد قصد ازدواج با این زن بعد از اتمام عده را داشته باشد، در زمان عده نمی تواند به طور صریح از او خواستگاری کند و نباید در زمان عده تصمیم و عزم بر عقد ازدواج بگیرند و نباید مرد با او خلوت نماید.
اما خواستگاری به صورت #کنایه به شرط گفتار شایسته جائز است که نمونه آن طبق روایات فوق این است که با آن زن ملاقات کند و بگوید :

چقدر آنچه تو را خوشحال می کند را دوست دارم!

یا : من به شما راغب هستم!

يا: (اخلاق) من این است که زنان را اکرام و احترام می کنم!

یا : برای خودت از من مگذر!

یا : اگر عده ات تمام شود إن شاءالله مرا از دست نمی دهی!

و گفتارهای زیبایی که او را به خودش مایل گرداند، مثلاً بگوید : من اهل بذل و بخشش هستم، من اخلاق خوبی دارم و.....


✅ اما کنایه زدن به خواستگاری با گفتار غیر شایسته ممنوع است. مثلا مرد به زن بگوید :

با تو در فلان خانه وعده می کنم!

يا : محل وعده تو فلان خانه که در جماع چنین و چنان کنم (و امور قبیح را تصریح نماید)!
و....

✅ پس در مجموع در مورد زنی که در عده است و مردی قصد داشته باشد بعد از اتمام عده با او ازدواج نماید :

نباید با آن زن خلوت کند

نباید به طور صریح #خواستگاری نماید

نباید أمور قبيح از آنچه بين زن و شوهر می گذرد را بیان کند

و نباید تا پایان عده تصمیم و قصد بر عقد ازدواج بگیرند


✅ فقط مرد می تواند بدون تصريح کردن به خواستگاری، گفتارهای شایسته و جميل به زبان جاری کند تا او را به خودش راغب و مایل گرداند که نمونه های آن در روایات ذکر گردید.

و نیز مرد می تواند در دلش نیت داشته باشد که بعد از عده با آن زن ازدواج کند


✅ روشن است که خلوت کردن با زن و تصریح و تصمیم علنی به ازدواج و صحبت در مورد مقدار مهریه و شرایط طرفین برای ازدواج در زمانی که زن در عده به سر می برد، هیچ اجازه و رخصتی ندارد و آنچه امروزه از روی #جهالت توسط برخی از زنان و مردان جاهل انجام می شود که در همان زمان عده حتی مقدار کلی مهریه را تعیین می کنند و آزمایش مرسوم قبل از ازدواج را نیز می روند، هیچ جایگاه و اجازه ای ندارد و برای این امور باید صبر کنند تا مدت عده به سر آید و مرد صرفاً می تواند گفتارهاي شایسته‌ی جمیل، برای راغب نمودن زن به خودش به آن زن بگوید ولی تصریح به خواستگاری و تصمیم به ازدواج هیچ اجازه ای ندارد.

✅ هر چند موضوع آیه شریفه ی قبل از این آیه، یعنی آیه 234 سوره بقره در مورد عده وفات است ولی آیه 235 و هیچ کدام از روایات این موضوع نشان دهنده اختصاص این احکام به عده وفات نیست و سائر عده ها از جمله عده عقد موقت را نیز در برمی گیرد و تفکیکی که برخی بین عده وفات و عده طلاق غير رجعي با طلاق رجعي قائل شده اند مبنای روشن روایی ندارد مگر اجماعی ادعا شده!


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ