✅ پاسخ: طبق روایات شیعه، نوافل ظهر، هشت رکعت يعني چهارتا دو رکعتی می باشد که وقت اصلی آن از موقع زوال تا وقتی که یک ذراع (حدود 52 سانتی متر) به سایه دیوار یک قامتی اضافه شود می باشد.

هشت رکعت نافله ظهر به همراه هشت رکعت نافله عصر که بعد از نماز ظهر تا محدوده اضافه شدن دو ذراع به سایه دیوار یک قامتی از موقع زوال خورشید خوانده می شود، مجموعا 16 رکعت می باشد که نوافل روز نامیده می شود:

1 قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ كَانَ رَسُولُ اللَّه لَا يُصَلِّي بِالنَّهَارِ شَيْئاً حَتَّى تَزُولَ الشَّمْسُ وَ إِذَا زَالَتْ صَلَّى ثَمَانِيَ رَكَعَاتٍ وَ هِيَ صَلَاةُ الْأَوَّابِين

📚 الفقيه ج۱ص۲۲۷

امام باقر علیه السلام فرمود : رسول اللّه صلی الله علیه و آله در روز نمازی نمی خواند تا اینکه زوال خورشید شود، پس هنگامی که زوال (ظهر) می شد، هشت رکعت نماز (یعنی نوافل ظهر را) می خواند که آن نماز اوّابین است.

2 عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ عِدَّةٍ أَنَّهُمْ سَمِعُوا أَبَا جَعْفَر يَقُولُ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ لَا يُصَلِّي مِنَ النَّهَارِ [شیئا] حَتَّى تَزُولَ الشَّمْسُ وَ لَا مِنَ اللَّيْلِ بَعْدَ مَا يُصَلِّي الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ حَتَّى يَنْتَصِفَ اللَّيْلُ.

📚 الكافي ج۳ص۲۸۹

عمر بن اذینه از گروهی روایت نموده است که آنها شنیدند که امام باقر علیه السلام می فرمود : امیرالمؤمنین صلوات الله علیه چیزی از نوافل روز را نمی خواند تا اینکه زوال خورشید (یعنی ظهر) شود و بعد از نماز عشاء چیزی از شب را نماز نمی خواند تا اینکه نيمه شب شود.

✅ هر چند که وقت خاص برای نوافل روز قرار داده شده است، اما برای کسی که در وقت آن، کار و مشغولیت دارد، اجازه داده شده است که آن را جلو بیاندازد :👇

3 عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنِ الرَّجُلِ يَشْتَغِلُ عَنِ الزَّوَالِ أَ يُعَجِّلُ مِنْ أَوَّلِ النَّهَارِ قَالَ نَعَمْ إِذَا عَلِمَ أَنَّهُ يَشْتَغِلُ فَيُعَجِّلُهَا فِي صَدْرِ النَّهَارِ كُلَّهَا.

📚 الكافي ج۳ص۴۵۰

محمد بن مسلم گوید :از امام باقر علیه السلام در مورد کسی که موقع نوافل ظهر مشغولیت دارد سؤال کردم که آیا نوافل ظهر را در اول روز پیش بیاندازد؟ فرمود:بله، در صورتی که می داند (هنگام ظهر) مشغول است، همه آنها را در اول روز جلو بیاندازد.

4 عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّه إِنِّي أَشْتَغِلُ قَالَ فَاصْنَعْ كَمَا نَصْنَعُ صَلِّ سِتَّ رَكَعَاتٍ إِذَا كَانَتِ الشَّمْسُ فِي مِثْلِ مَوْضِعِهَا صَلَاةَ الْعَصْرِ يَعْنِي ارْتِفَاعَ الضُّحَى الْأَكْبَرِ وَ اعْتَدَّ بِهَا مِنَ الزَّوَالِ.

📚 التهذيب ج۲ص۲۶۷

اسماعیل بن جابر گوید : به امام صادق علیه السلام گفتم : من (موقع زوال ظهر) مشغول هستم(چه کنم)؟ فرمود : همان کاری که من انجام می دهم را انجام بده!

هنگامی که خورشید (از نظر ارتفاع) مانند مکانش در هنگام عصر می باشد یعنی هنگام بالا آمدن ضحی اکبر(بالا آمدن آفتاب)

شش رکعت نماز بخوان و آنها را جزو نوافل ظهر محسوب کن.

✅ علاوه بر رخصت مقدم داشتن نوافل ظهر بر زوال برای شخص معذور که در دو روایت فوق آمده است، در چندین روایت، رخصت کلی برای مقدم داشتن همه نوافل شانزده گانه روز آمده است، از جمله :

5 الْقَاسِمِ بْنِ الْوَلِيدِ الْغَسَّانِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ صَلَاةُ النَّهَارِ صَلَاةُ النَّوَافِلِ فِي كَمْ هِيَ قَالَ سِتَّ عَشْرَةَ [رکعة] فِي أَيِّ سَاعَاتِ النَّهَارِ شِئْتَ أَنْ تُصَلِّيَهَا صَلَّيْتَهَا إِلَّا أَنَّكَ إِذَا صَلَّيْتَهَا فِي مَوَاقِيتِهَا أَفْضَلُ

📚 التهذيب ج۲

غسّاني گوید :به امام صادق علیه السلام گفتم :فدایت شوم، نمازهای نافله روز چه مقدار است؟ فرمود : شانزده رکعت است در هر ساعتی از روز که بخواهی بخوانی آن را می خوانی، مگر اینکه اگر در اوقات آن بخوانی افضل (بهتر) است.

6 عَبْدالْأَعْلى قال: سَأَلْتُ أَبَاعبداللَّهِ عَنْ نَافِلَةِ النَّهَار قَال سِتَّ عَشْرَةَ رَكْعَةً مَتَى مَا نَشِطْتَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْن كَانَتْ لَهُ سَاعَاتٌ مِنَ النَّهَار يُصَلِّي فيهَا فَإِذَا شَغَلَهُ ضَيْعَةٌ أَوْ سُلْطَانٌ قَضَاهَا إِنَّمَا النَّافِلَةُ مِثْلُ الْهَدِيَّةِ مَتَى مَا أُتِيَ بِهَا قُبِلَتْ

📚 التهذيب ج۲

عبدالعلی گوید : از امام صادق علیه السلام در مورد نوافل روز سؤال کردم؛ فرمود : شانزده رکعت است که هر موقع نشاط داشته باشی (آن را می خوانی). همانا امام سجاد علیه السلام ساعاتی را در روز داشتند که در آن نماز می خواندند و هنگامی که امور املاک یا سلطانی او را مشغول می کرد، آنها را قضا می کرد، همانا نافله مانند هدیه است :هر موقع آورده شود قبول می شود!

7 مُحَمَّد بْن عُذَافِر قال: قَالَ أَبُو عَبْداللَّه صَلَاةُ التَّطَوُّعِ بِمَنْزِلَةِ الْهَدِيَّةِ مَتَى مَا أُتِيَ بِهَا قُبِلَتْ فَقَدِّمْ مِنْهَا ما شِئْتَ وَ أَخِّرْ مِنْهَا مَا شِئْتَ

📚 التهذيب ج۲

امام صادق علیه السلام فرمود : نماز نافله به منزله هدیه است : هر موقع آورده شود قبول می شود! پس هر مقدار از آن را که خواستی جلو بیانداز و آن مقدار که خواستی را تأخیر بیانداز!

8 عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: نَوَافِلُكُمْ صَدَقَاتُكُمْ فَقَدِّمُوهَا أَنَّى شِئْتُمْ

📚 قرب الإسناد ص۹۷

امام کاظم علیه السلام فرمود : نوافل شما صدقه های شماست! پس هر موقع که خواستید آنها را مُقدّم بدارید.

9 زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ أَنَّهُ قَالَ: مَا صَلَّى رَسُولُ اللَّه الضُّحَى قَطُّ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ أَ لَمْ تُخْبِرْنِي أَنَّهُ كَانَ رسول الله صلی الله علیه و آله يُصَلِّي فِي صَدْرِ النَّهَارِ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ فَقَالَ بَلَى إِنَّهُ كَانَ يَجْعَلُهَا مِنَ الثَّمَانِ الَّتِي بَعْدَ الظُّهْر

📚 الفقيه ج١

زرارة از امام باقر علیه السلام روایت نموده است که فرمودند : رسول الله صلی الله علیه و آله هیچگاه نماز ضُحی(که از بدعت های عامه است) را نخواندند!

من به امام گفتم : مگر شما به من خبر ندادید که همانا رسول الله صلی الله علیه و آله چهار رکعت نماز در صدر روز خواندند؟! فرمود : چرا، همانا ایشان این چهار رکعت را از هشت رکعت نافله (ظهر) که بعد از زوال خوانده می شود قرار دادند!

✅ غاصبان خلافت و اتباع آنها به جهت عدم رجوع به امیرالمؤمنین صلوات الله علیه و اولاد معصوم ایشان ، گمان کردند که این نماز رسول الله صلی الله علیه و آله نماز خاصی است و برای همین نماز ضُحی را بدعت گذاشتند در حالیکه این نماز جزو نوافل ظهر بوده است که رسول الله صلی الله علیه و آله در آن روز مقدم داشتند.

10 عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قال: قَالَ لِي صَلَاةُ النَّهَارِ سِتَّ عَشْرَةَ رَكْعَةً أَيَّ النَّهَارِ شِئْتَ إِنْ شِئْتَ فِي أَوَّلِهِ وَ إِنْ شِئْتَ فِي وَسَطِهِ وَ إِنْ شِئْتَ فِي آخِرِهِ

📚 التهذيب ج۲

علي بن حکم از یکی از اصحابش روایت نموده است که گوید :امام صادق علیه السلام به من فرمود : نماز (نافله) روز شانزده رکعت است در هر موقع از روز که بخواهی! : اگر خواستی در اول روز و اگر خواستی در وسط روز و اگر خواستی در آخر روز!

✅ از مجموع روایات این متن و پست قبلی روشن است که هر چند برای نوافل ظهر و عصر که مجموعاً 16 رکعت است و نوافل روز نامیده می شود، اوقات خاصی قرار داده شده است، اما برای شخص معذور و نیز شخص غير معذور ، رخصت مقدم داشتن آن را در اول روز و پیش از زوال داده اند که البته اهل بیت علیهم السلام تذکر داده اند که اگر در اوقات مخصوص خود خوانده شود افضل و بهتر می باشد:

1 1 رجاء در حدیثی گوید :وقتی زوال خورشید (یعنی موقع نماز ظهر) می شد، امام رضا علیه السلام وضوی خود را تازه می کرد و بر می خواست و شش رکعت نماز (از نوافل ظهر) را می خواند و در رکعت اول آن حمد و سوره کافرون و در رکعت دوم حمد و سوره توحید و در چهار رکعت دیگر نیز سوره توحید را می خواند و سر هر دو رکعت سلام می داد و در رکعت دوم هر نماز، قبل از رکوع و بعد از قرائت قنوت به جا می آورد سپس اذان می گفت و دو رکعت نماز دیگر (از نوافل ظهر) را می خواند و بعد اقامه می گفت و نماز ظهر را می خواند و هنگامی که سلام نماز را می داد، آن مقدار که خدا بخواهد تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می گفت و سپس سجده شکر می کرد و در آن صد بار می گفت :شُكْراً لِلَّهِ و هنگامي که سرش را بلند می کرد برمی خاست و شش رکعت نماز (از نوافل عصر) را می خواند و در هر رکعت حمد و سوره توحید می خواند و سر هر دو رکعت سلام می داد و در رکعت دوم قبل از رکوع و بعد از قرائت قنوت می گرفت سپس اذان می گفت و دو رکعت نماز(باقیمانده از نوافل عصر) را می خواند و در رکعت دوم آن قنوت می گرفت و وقتی سلام می داد اقامه می گفت و نماز عصر را می خواند و در محل نماز خود می نشست و آن مقدار که خدا بخواهد تسبیح و تحمید الهی می کرد و الله اکبر و لا إله إلا الله مي گفت و سپس سجده شکر انجام می داد و صد بار در آن می گفت : حَمْداً لِلَّهِ

📚 عيون أخبار الرضا ج2

سیره امام رضا در خواندن نوافل

✅ در روایات فراوانی، اهل بیت علیهم السلام به نوافل بسیار سفارش نموده اند. إن شاءالله از برکات نوافل استفاده کنیم و در عین حال فراوان بگوئیم :

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ