✅پاسخ :به روایات زیر توجه فرمایید :

#شکیات_نماز
#شک_بین_رکعات

1⃣عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهُ قَالَ لَهُ يَا عَمَّارُ أَجْمَعُ لَكَ السَّهْوَ كُلَّهُ فِي كَلِمَتَيْنِ مَتَى مَا شَكَكْتَ فَخُذْ بِالْأَكْثَرِ فَإِذَا سَلَّمْتَ فَأَتِمَّ مَا ظَنَنْتَ أَنَّكَ نَقَصْتَ

📚الفقيه ج۱ص۳۴۰

امام صادق علیه السلام فرمود :ای عمار! #همه_احکام_سهو را در دو کلمه برای تو جمع می کنم! هر موقع شک کردی به بیشتر بگیر(بنا را بر اکثر بگذار) و وقتی سلام دادی، آنچه گمان می کنی که کم کرده ای را (با نماز مشهور به نماز احتیاط) کامل کن!


2⃣عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِذَا لَمْ تَدْرِ ثَلَاثاً صَلَّيْتَ أَوْ أَرْبَعاً وَ وَقَعَ رَأْيُكَ عَلَى الثَّلَاثِ فَابْنِ عَلَى الثَّلَاثِ وَ إِنْ وَقَعَ رَأْيُكَ عَلَى الْأَرْبَعِ فَسَلِّمْ وَ انْصَرِفْ وَ إِنِ اعْتَدَلَ وَهْمُكَ فَانْصَرِفْ وَ صَلِّ رَكْعَتَيْنِ وَ أَنْتَ جَالِسٌ.

📚الكافي ج۳ص۳۵۳

امام صادق علیه السلام فرمود :هنگامی که ندانستی که #سه رکعت خوانده ای یا #چهار رکعت و نظر تو بر سه رکعت واقع شد، پس بر سه رکعت بنا کن و اگر نظرت بر چهار رکعت واقع شد، پس سلام بده و از نماز منصرف شو و اگر وهم تو برابر بود، نماز را تمام کن و #دو_رکعت_نماز_نشسته بخوان!

3⃣زُرَارَةَ عَن أَحَدِهِمَا قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ لَمْ يَدْرِ اثْنَتَيْنِ صَلَّى أَمْ ثَلَاثاً فَقَالَ إِنْ دَخَلَهُ الشَّكُّ بَعْدَ دُخُولِهِ فِي الثَّالِثَةِ مَضَى فِي الثَّالِثَةِ ثُمَّ صَلَّى الْأُخْرَى وَ لَا شَيْ ءَ عَلَيْهِ وَ يُسَلِّم

📚كافي ج۳ص۳۵۰

زرارة گوید : به امام علیه السلام گفتم :شخصی نمی داند #دو رکعت خوانده است یا #سه رکعت! فرمود : اگر بعد از ورودش به رکعت سوم دچار شک شد، بنا را بر سه رکعت بگذارد (و نماز را با اتمام برساند) و سپس ( بعد از نماز) یک رکعت دیگر را بخواند و چیزی بر او نیست و سلام می دهد.

4⃣ابْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قال: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّه عَنِ الرَّجُلِ لَا يَدْرِي رَكْعَتَيْنِ صَلَّى أَمْ أَرْبَعاً قَالَ يَتَشَهَّدُ وَ يُسَلِّمُ ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ و أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ يَقْرَأُ فِيهِمَا بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ ثُمَّ يَتَشَهَّدُ وَ يُسَلِّمُ

📚الكافي ج۳ص۳۵۲

ابن ابی يعفور گوید :از امام صادق علیه السلام در مورد شخصی که نمی داند #دو_رکعت خوانده است یا #چهار_رکعت، سؤال کردم؛ فرمود : تشهد می خواند و سلام می دهد و سپس می ایستد و دو رکعت با چهار سجده با سوره حمد (تنها) می خواند و سپس تشهد می خواند و سلام می دهد.


5⃣عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه قَالَ: فِيمَنْ لَا يَدْرِي أَ ثَلَاثاً صَلَّى أَمْ أَرْبَعاً وَ وَهْمُهُ فِي ذَلِكَ سَوَاءٌ قَالَ فَقَالَ إِذَا اعْتَدَلَ الْوَهْمُ فِي الثَّلَاثِ وَ الْأَرْبَعِ فَهُوَ بِالْخِيَارِ إِنْ شَاءَ صَلَّى رَكْعَةً وَ هُوَ قَائِمٌ وَ إِنْ شَاءَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ وَ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ (وَ هُوَ جَالِسٌ)

📚الكافي ج۳ص۳۵۳

امام صادق علیه السلام در مورد کسی که نمی داند #سه رکعت خوانده است یا #چهار رکعت و وهم او در آن برابر است فرمود :وقتی که وهم برابر باشد، مخیر است که اگر خواست #یک_رکعت_نماز_ایستاده بخواند و اگر خواست #دو_رکعت_نماز_نشسته با چهار سجده بخواند.


6⃣ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِنِ اسْتَوَى وَهْمُهُ فِي الثَّلَاثِ وَ الْأَرْبَعِ سَلَّمَ وَ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ وَ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ وَ هُوَ جَالِسٌ يُقَصِّرُ فِي التَّشَهُّدِ.

📚التهذيب ج۲ص۱۸۵

امام صادق علیه السلام فرمود : اگر وهم او در #سه و #چهار برابر بود ، سلام می دهد و دو رکعت نماز نشسته با چهار سجده با سوره حمد می خواند و تشهد را کوتاه می خواند.

7⃣عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه أَنَّهُ قَالَ: إِذَا لَمْ تَدْرِ اثْنَتَيْنِ صَلَّيْتَ أَمْ أَرْبَعاً وَ لَمْ يَذْهَبْ وَهْمُكَ إِلَى شَيْ ءٍ فَتَشَهَّدْ وَ سَلِّمْ ثُمَّ صَلِّ رَكْعَتَيْنِ وَ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ تَقْرَأُ فِيهِمَا بِأُمِّ الْكِتَابِ ثُمَّ تَشَهَّدُ وَ تُسَلِّمُ فَإِنْ كُنْتَ إِنَّمَا صَلَّيْتَ رَكْعَتَيْنِ كَانَتَا هَاتَانِ تَمَامَ الْأَرْبَعِ وَ إِنْ كُنْتَ صَلَّيْتَ أَرْبَعاً كَانَتَا هَاتَانِ نَافِلَةً.

📚الفقيه ج۱ص۳۴۹

امام صادق علیه السلام فرمود : اگر ندانستی که #دو_رکعت خوانده ای یا #چهار_رکعت و وهم تو به هیچ طرف نرفت، پس تشهد بخوان و سلام بده سپس #دو_رکعت_نماز_با_چهار_سجده بخوان که در آن سوره حمد را قرائت می کنی و سپس تشهد بخوان و سلام بده. پس اگر دو رکعت نماز خوانده باشی، این دو رکعت کامل کننده آن می باشد و اگر چهار رکعت خوانده باشی این دو رکعت نافله محسوب می شود.




#شکیات_نماز

8⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَحَدِهِمَا فِي حَدِيثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَنْ لَمْ يَدْرِ فِي أَرْبَعٍ هُوَ أَمْ فِي ثِنْتَيْنِ وَ قَدْ أَحْرَزَ الثِّنْتَيْنِ قَالَ يَرْكَعُ رَكْعَتَيْنِ وَ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ وَ هُوَ قَائِمٌ بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ- وَ يَتَشَهَّدُ وَ لَا شَيْ ءَ عَلَيْهِ الْحَدِيثَ.

📚الكافي ج۳ص۳۵۱

امام در مورد کسی که نمی داند در رکعت #چهارم است یا #دوم و دو رکعت برایش محرز شده باشد، فرمود : (بنا را بر 4 می گذارد و بعد از نماز ) دو رکعت نماز با چهار سجده با سوره حمد می خواند و تشهد می خواند و چیزی بر او نیست!


9⃣عَنْ أَبِي إِبْرَاهِيمَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّه رَجُلٌ لَا يَدْرِي اثْنَتَيْنِ صَلَّى أَمْ ثَلَاثاً أَمْ أَرْبَعاً فَقَالَ يُصَلِّي رَكْعَةً [رکعتین ] مِنْ قِيَامٍ ثُمَّ يُسَلِّمُ ثُمَّ يُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ.

📚الفقيه ج۱ص۳۵۰

ابو ابراهيم گوید :شخصي نمی داند که #دو_رکعت خوانده است یا #سه_رکعت یا #چهار_رکعت ؟ فرمود :(طبق حدیث 1⃣بنا را بر 4 می گذارد و بعد از نماز) دو رکعت نماز ایستاده می خواند، سپس سلام می دهد و سپس دو رکعت نماز نشسته هم می خواند.


0⃣1⃣عَنْ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ صَلَّى الْعَصْرَ سِتَّ رَكَعَاتٍ أَوْ خَمْسَ رَكَعَاتٍ قَالَ إِنِ اسْتَيْقَنَ أَنَّهُ صَلَّى خَمْساً أَوْ سِتّاً فَلْيُعِدْ وَ إِنْ كَانَ لَا يَدْرِي أَ زَادَ أَمْ نَقَصَ فَلْيُكَبِّرْ وَ هُوَ جَالِسٌ ثُمَّ لْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ يَقْرَأُ فِيهِمَا بِفَاتِحَةِ الْكِتَابِ فِي آخِرِ صَلَاتِهِ ثُمَّ يَتَشَهَّدُ الْحَدِيثَ.

📚التهذيب ج۲ص۳۵۲

زيد شحام گوید :از (امام صادق علیه السلام) در مورد شخصی که نماز عصر را #شش_رکعت_یا_پنج_رکعت_خوانده_است ، سؤال کردم؛ امام فرمودند : اگر یقین دارد که پنج یا شش رکعت خوانده است باید نماز را اعاده کند، و اگر نمی داند که کم کرده است یا زیاد کرده است، در پایان نمازش در حال نشسته تکبیر بگوید و دو رکعت نماز که در آنها سوره حمد (تنها) را قرائت می کند بخواند و سپس تشهد بخواند....


✅چند نکته قابل تذکر :

1⃣ نماز احتیاط، یک رکعت ایستاده یا دو رکعت ایستاده یا نشسته است که به جبران برخی از سهو های رخ داده در نمازهای چهار رکعتی خوانده می شود.

2⃣اهل بیت علیهم السلام نام خاصی برای این نماز تعیین نکرده اند ولی به نماز احتیاط مشهور شده است.

3⃣همانطور که در روایات مختلف آن آمده است، در این نماز فقط حمد تنها خوانده می شود و سوره ندارد و رکوع و سجده آن تفاوتی با سائر نمازها ندارد.

4⃣به قرینه نام «نماز» گذاشتن بر آن و تصریح وارده در روایت 0⃣1⃣، گفتن تکبیرة الاحرام در اول این نماز لازم است.

5⃣در هیچ کدام از روایات آن ذکری از داشتن قنوت برای این نماز نیست.

6⃣ تشهد مختصر (یا میانه) و سلام دادن در بسیاری از روایات آن صریحاً آمده است.

7⃣آشکار و جهر خواندن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» در این نماز، تابع عمومات وارده در مورد جهر به بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ می باشد و لذا به صورت #جهر خوانده می شود.

8⃣طبق اصل کلی وارده در حدیث 1⃣، در هنگام برابر بودن سهو در نمازهای چهار رکعتی ، بنا بر اکثر گذاشته می شود و بعد از اتمام آن نماز، این نماز به صورت هایی که ذکر شده است و در مواردی که در روایات رسیده است خوانده می شود.

✅در مجموع، نماز مشهور به نماز احتیاط که در مواقع محدودی انجام می شود، نمازی است که بعد از اتمام نماز انجام می شود که تکبیرة الإحرام و رکوع و سجود و تشهد و سلام آن انجام می شود ولی قرائت آن، حمد تنها می باشد و قنوتی برای آن قرار داده نشده است.


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ