✅پاسخ :به روایات زیر توجه فرمایید:

1⃣عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرِيضِ كَيْفَ يَسْجُدُ فَقَالَ عَلَى خُمْرَةٍ أَوْ عَلَى مِرْوَحَةٍ أَوْ عَلَى سِوَاكٍ يَرْفَعُهُ إِلَيْهِ هُوَ أَفْضَلُ مِنَ الْإِيمَاءِ

📚الفقيه ج۱ ص ۳۶۲

زراره گوید :از امام باقر علیه السلام در مورد شخص #بیمار سؤال کردم که چگونه #سجده کند؟ فرمود : بر سجاده (حصیری) یا بر بادبزن (حصیری) یا بر چوب مسواک که آن را به طرف خودش بالا می آورد و این کار بهتر از اشاره کردن است...

2⃣عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي زِيَادٍ الْكَرْخِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ رَجُلٌ شَيْخٌ لَا يَسْتَطِيعُ الْقِيَامَ إِلَى الْخَلَاءِ وَ لَا يُمْكِنُهُ الرُّكُوعُ وَ السُّجُودُ فَقَالَ لِيُومِئْ بِرَأْسِهِ إِيمَاءً وَ إِنْ كَانَ لَهُ مَنْ يَرْفَعُ الْخُمْرَةَ فَلْيَسْجُدْ فَإِنْ لَمْ يُمْكِنْهُ ذَلِكَ فَلْيُومِئْ بِرَأْسِهِ نَحْوَ الْقِبْلَةِ إِيمَاءً الْحَدِيثَ.

📚 التهذيب ج۳ص ۳۰۷

ابراهیم بن ابی زیاد کرخی گوید :به امام صادق علیه السلام گفتم : مرد مسنی است که توانایی رفتن به بیت الخلاء را ندارد و #رکوع و #سجده هم برایش امکان ندارد. امام فرمودند : (برای رکوع و سجده) با سرش اشاره کند و اگر کسی هست که سجاده حصیری را برایش بالا بیاورد، (بر سجاده حصیری و غیره ) #سجده کند و اگر این کار برایش ممکن نیست، به طرف قبله با سرش اشاره کند.

3⃣ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَرِيضِ إِذَا لَمْ يَسْتَطِعِ الْقِيَامَ وَ السُّجُودَ قَالَ يُومِئُ بِرَأْسِهِ إِيمَاءً وَ أَنْ يَضَعَ جَبْهَتَهُ عَلَى الْأَرْضِ أَحَبُّ إِلَيَّ.

📚 الكافي ج۳ص۴۱۰

حلبی گوید :از امام صادق علیه السلام در مورد مريضی که قدرت قیام و ایستادن ندارد، سؤال کردم؛ امام فرمودند :با سرش #اشاره کند و اگر پیشانی خود را بر زمین بگذارد نزد من محبوب‌تر است.

4⃣ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ رَفَعَهُ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: الْمَرِيضُ يُومِئُ إِيمَاءً.

📚 الكافي ج۳ص۴۱۰

امام باقر علیه السلام فرمود :مریض (رکوع و سجده) را به صورت اشاره کردن انجام می دهد.

✅از روایات فوق روشن است که اگر کسی به خاطر بیماری یا علت دیگر، رکوع کردن و سجده کردن برایش مقدور نیست، می تواند برای رکوع و سجده با سر خود به طرف قبله اشاره کند ولی طبق حدیث اول بهتر این است و بلکه طبق حدیث دوم، در صورت امکان، در اولویت این است که چیزی که قصد سجده بر آن را دارد بالا بیاورد و بر آن سجده کند.

✅لازم به ذکر است که در کلیه روایات جواز انجام رکوع یا سجده یا هر دو ، به شرطی است که شخص قادر به انجام رکوع یا سجده یا هر دو نباشد و از این رخصت الهی استفاده می کند که یا چیزی که می خواهد بر آن سجده کند را بالا بیاورد یا با سر برای رکوع و سجده اشاره نماید.

✅در چندین حدیث از جمله حدیث 📚فقیه ج1ص 362، برای کسی که رکوع و سجده خود را با اشاره سر انجام می دهد، اهل بیت علیهم السلام فرموده اند :سجده را پایین تر از رکوع قرار دهد. یعنی هر مقداری که برای رکوع سر را فرود می آورد و اشاره می کند، برای سجده بیشتر اشاره کند و آن را پایین تر قرار دهد.

✅ «خُمْره» سجاده های حصیری بوده است که از شاخه های درخت خرما و غیره بافته می شده است و به آن «سجاده» هم گفته می شده است که چون از گیاهان غیر خوراکی بوده است، بر این سجاده های حصیری سجده می کردند ولی امروزه مورد استفاده نیست و برای کسی که سجده را بر اشاره ترجیح می دهد ، مهم بالا آوردن چیزی است که سجده بر آن جائز است و اختصاص به سجاده حصیری یا چوب مسواک یا بادبزن حصیری ندارد.


اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ


﷽

#سوال_458_ #تشییع_مسافر چیست؟

✅پاسخ : تشییع مسافر به معنای همراهی کردن با مسافر تا مقداری از مسافت می باشد که در برخی روایات به آن اشاره شده است :

1⃣عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا الْحَسَنِ عَنِ الرَّجُلِ يُشَيِّعُ أَخَاهُ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِ فِيهِ التَّقْصِيرُ وَ الْإِفْطَارُ قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِكَ.

📚الفقيه ج۱ص۴۴۶

در حدیثی علی بن یقطین از اباالحسن علیه السلام سؤال می کند درباره مردی که برادرش را تا مکانی که بر او شکسته خواندن نماز و باز کردن روزه واجب می شود، #تشییع می کند.
ابوالحسن علیه السلام فرمود:
اشکالی ندارد.


2⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَرِيرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: لَمَّا شَيَّعَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام أَبَا ذَرٍّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ شَيَّعَهُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ عَقِيلُ بْنُ أَبِي طَالِبٍ- وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَمَّارُ بْنُ يَاسِرٍ- فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَدِّعُوا أَخَاكُمْ فَإِنَّهُ لَا بُدَّ لِلشَّاخِصِ أَنْ يَمْضِيَ وَ لِلْمُشَيِّعِ أَنْ يَرْجِعَ

📚 الفقيه ج۲ص۲۷۵

امام صادق علیه السلام فرمود : زمانی که امیرالمؤمنین (علیه السلام) ، اباذر (رحمة الله علیه) را (هنگام تبعید شدن توسط غاصب سوم) مشایعت نمود.
(امام) حسن و (امام) حسین و عقیل بن ابی طالب و عبدالله بن جعفر و عمار بن یاسر او را مشایعت نمودند.
پس امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :
با برادرتان وداع کنید که قطعا چاره ای نیست برای مسافر از اینکه برود و برای تشییع کننده از اینکه برگردد.


3⃣قَالَ: وَ سُئِلَ الصَّادِقُ عَنِ الرَّجُلِ يَخْرُجُ يُشَيِّعُ أَخَاهُ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةٍ فَقَالَ إِنْ كَانَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فَلْيُفْطِرْ فَقِيلَ أَيُّهُمَا أَفْضَلُ[یُقیم و] يَصُومُ أَوْ يُشَيِّعُهُ قَالَ يُشَيِّعُهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَضَعَ عَنْهُ الصَّوْمَ إِذَا شَيَّعَهُ.

📚الفقيه ج۲ص۱۴۰

از امام صادق علیه السلام سؤال شد درباره مردی که خارج می شود و برادرش را به اندازه مسیر دو روز یا سه روز مشایعت می کند.
فرمود: اگر در #ماه_رمضان باشد باید روزه اش را باز کند.
گفته شد : کدام برتر است:[اقامت کند و ] روزه بگیرد یا او را مشایعت (و همراهی) کند؟
فرمود: مشایعت کند، قطعا خداوند روزه را از او برداشته است، وقتی که او را مشایعت کند!


4⃣ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ فِي حَدِيثٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يُشَيِّعُ أَخَاهُ الْيَوْمَ وَ الْيَوْمَيْنِ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ يُفْطِرُ وَ يَقْصُرُ فَإِنَّ ذَلِكَ حَقٌّ عَلَيْهِ

📚التهذيب ج۳ص۲۱۸

زراره گوید از امام باقر علیه السلام پرسیدم از شخصی که برادرش را یک روز یا دو روز در ماه رمضان مشایعت کند، فرمود: افطار می کند و (نمازش را) شکسته می خواند، که قطعا آن حقی است بر عهده او


5⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: قُلْتُ الرَّجُلُ يُشَيِّعُ أَخَاهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ الْيَوْمَ وَ الْيَوْمَيْنِ قَالَ يُفْطِرُ وَ يَقْضِي قِيلَ لَهُ فَذَلِكَ أَفْضَلُ أَوْ يُقِيمُ وَ لَا يُشَيِّعُهُ قَالَ يُشَيِّعُهُ وَ يُفْطِرُ فَإِنَّ ذَلِكَ حَقٌّ عَلَيْهِ.

📚الكافي ج۴ص۱۲۹

زراره از امام باقر علیه السلام سؤال می کند که مرد ، برادرش را در ماه رمضان، به اندازه یک روز و دو روز مشایعت می کند،
فرمود: روزه اش را باز می کند و آن را قضا می کند، گفته شد پس این برتر است یا اینکه بماند و او را تشییع نکند؟ فرمود: او را #تشییع می کند و روزه اش را باز می کند، که این حقی است بر او!

✅مشاهده می شود که تشییع برادر مؤمن مسافر ، از آن تعبیر به «حق» شده است و هم در سنت اهل بیت علیهم السلام وجود دارد و هم اهل بیت علیهم السلام در مقام مقایسه، ترجیح داده اند که شخص حتی در ماه رمضان به تشییع برادرش برود و روزه خود را افطار نماید!


اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ


﷽

#سؤال_459_ #تشییع_مهمان و همراه چیست؟

1⃣ عَنْ دَارِمِ بْنِ قَبِيصَةَ وَ نُعَيْمِ بْنِ صَالِحٍ جَمِيعاً عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: إِنَّ مِنْ حَقِّ الضَّيْفِ أَنْ تَمْشِيَ مَعَهُ فَتُخْرِجَهُ مِنْ حَرِيمِكَ إِلَى الْبَابِ.

📚 عيون أخبار الرضا ج ۲ص ۶۹

امام رضا علیه السلام از پدرانش روایت فرمود که رسول الله (صلّی الله علیه و آله) فرمود:
قطعا از #حق_مهمان این است که با او راه بروی و او را از حریم خودت به سمت درب خارج کنی.

2⃣ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ مِنْ حَقِّ الدَّاخِلِ عَلَى أَهْلِ الْبَيْتِ أَنْ يَمْشُوا مَعَهُ هُنَيْهَةً إِذَا دَخَلَ وَ إِذَا خَرَجَ وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ إِذَا دَخَلَ أَحَدُكُمْ عَلَى أَخِيهِ الْمُسْلِمِ فِي بَيْتِهِ فَهُوَ أَمِيرٌ عَلَيْهِ حَتَّى يَخْرُجَ.

📚 الكافي ج۲ص۶۵۹

امام صادق علیه السلام فرمود:
رسول الله (صلّی الله علیه و آله) فرمود:
حق کسی که بر اهل خانه وارد می شود این است که وقتی داخل شود و وقتی خارج شود با او اندکی راه بروند
و رسول الله (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هنگامی که احدی از شما بر برادر مسلمانش در خانه ا‌ش وارد شود، پس بر او (یعنی صاحب خانه) امیر است تا اینکه خارج شود!

✅إن شاء الله حقوق مهمان را با تفقه در دو روایت فوق بشناسیم و عمل کنیم.

✅به روایت زیر نیز در مورد #مشایعت_همسفر و همراه توجه فرمایید :


3⃣عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صَاحَبَ رَجُلًا ذِمِّیّاً فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ أَیْنَ تُرِیدُ یَا عَبْدَ اللَّهِ فَقَالَ أُرِیدُ الْکُوفَةَ فَلَمَّا عَدَلَ الطَّرِیقُ بِالذِّمِّیِّ عَدَلَ مَعَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ أَ لَسْتَ زَعَمْتَ أَنَّکَ تُرِیدُ الْکُوفَةَ فَقَالَ لَهُ بَلَی فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ فَقَدْ تَرَکْتَ الطَّرِیقَ فَقَالَ لَهُ قَدْ عَلِمْتُ قَالَ فَلِمَ عَدَلْتَ مَعِی وَ قَدْ عَلِمْتَ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ هَذَا مِنْ تَمَامِ حُسْنِ الصُّحْبَةِ أَنْ یُشَیِّعَ الرَّجُلُ صَاحِبَهُ هُنَیْئَةً إِذَا فَارَقَهُ وَ کَذَلِکَ أَمَرَنَا نَبِیُّنَا فَقَالَ لَهُ الذِّمِّیُّ هَکَذَا قَالَ قَالَ نَعَمْ قَالَ الذِّمِّیُّ لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَبِعَهُ مَنْ تَبِعَهُ لِأَفْعَالِهِ الْکَرِیمَةِ فَأَنَا أُشْهِدُکَ أَنِّی عَلَی دِینِکَ وَ رَجَعَ الذِّمِّیُّ مَعَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَلَمَّا عَرَفَهُ أَسْلَمَ.

📚کافی ج2ص669

امام صادق علیه السلام از اجدادشان روایت نموده است که امیرالمؤمنین علیه السلام با یک مرد ذِمّی (در راهی) همراه و مصاحب شدند.
آن مرد ذِمّی گفت :ای بنده خدا، شما قصد کجا دارید؟ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :من قصد کوفه دارم. هنگامی که (بر سر دو راهی) راه آن ذِمّی (به طرف مقصدش) کج شد، امیرالمؤمنین علیه السلام نیز همراه او راه را کج نمودند! آن ذِمّی گفت :مگر شما نگفتید که قصد شهر کوفه دارید؟! فرمود :چرا، ذِمّی گفت :راه خود را ترک کردی! علی علیه السلام فرمود : خودم می دانم! ذِمّی گفت :پس چرا با وجودی که می دانی همراه من راه را کج کردید؟ امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :این کار از تمام کردن حُسن همراهی و حُسن مصاحبت است که شخص، صاحب و همراه خودش را وقتی از او جدا می شود مقداری تشییع و همراهی کند و پیامبر ما (صلی الله علیه و آله) اینچنین به ما دستور داده است!
آن ذِمّی گفت :اینطور!، امام علی علیه السلام فرمود :بله!
آن ذِمّی گفت : آن کسانی که پیرو این پیامبر شده اند، لاجرم به خاطر این کارهای نیکوی او تابع او شده اند! و من شهادت می دهم که بر دین تو هستم! و آن ذِمّی همراه امیرالمؤمنین علیه السلام برگشت و هنگامی که او را شناخت مسلمان شد!

✅إن شاء الله با یادگیری این روایات، متخلق به اخلاق نیکوی رسول الله صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام شويم.


اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ