✅پاسخ : بنا به درخواست یکی از عزیزان، حدیث مشهور حماد بن عیسی که در وصف نحوه نمازخواندن امام صادق علیه السلام است، ذیلاً آورده می شود و هر قسمت جداگانه ترجمه می شود :


1⃣عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ یَوْماً یَا حَمَّادُ تُحْسِنُ أَنْ تُصَلِّیَ قَالَ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی أَنَا أَحْفَظُ کِتَابَ حَرِیزٍ فِی الصَّلَاةِ فَقَالَ لَا عَلَیْکَ یَا حَمَّادُ قُمْ فَصَلِّ

حماد بن عیسی گوید : روزی امام صادق علیه السلام به من فرمود : ای حمّاد، آیا خوب بلدي نماز بخوانی؟! من گفتم : یا سَیِّدِی ، من کتاب حَريز را در مورد نماز از حفظ دارم (به کتاب حريز در مورد نماز عمل می کنم)! امام فرمود :طوری نیست، برخیز نماز بخوان!

قَالَ فَقُمْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ مُتَوَجِّهاً إِلَی الْقِبْلَةِ فَاسْتَفْتَحْتُ الصَّلَاةَ فَرَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ فَقَالَ یَا حَمَّادُ لَا تُحْسِنُ أَنْ تُصَلِّیَ مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ مِنْکُمْ یَأْتِی عَلَیْهِ سِتُّونَ سَنَةً أَوْ سَبْعُونَ سَنَةً فَلَا یُقِیمُ صَلَاةً وَاحِدَةً بِحُدُودِهَا تَامَّةً قَالَ حَمَّادٌ فَأَصَابَنِی فِی نَفْسِی الذُّلُّ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَعَلِّمْنِی الصَّلَاةَ

حماد گوید :من در برابر امام رو به قبله ایستادم و نماز را افتتاح کردم و رکوع و سجده نمودم. پس امام فرمودند :ای حماد! خوب بلد نیستی نماز بخوانی (نماز خوب و نیکو نمی خوانی)! چقدر برای شخصی از شما (شیعیان) زشت است که شصت یا هفتاد سال بر او بگذرد ولی هنوز یک نماز هم، با حدود کامل آن اقامه نکرده باشد! حماد گوید : من در وجودم احساس خواری و ذلت نمودم و گفتم : فدایت شوم،نماز را به من یاد دهید!

فَقَامَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ مُنْتَصِباً فَأَرْسَلَ یَدَیْهِ جَمِیعاً عَلَی فَخِذَیْهِ قَدْ ضَمَّ أَصَابِعَهُ وَ قَرَّبَ بَیْنَ قَدَمَیْهِ حَتَّی کَانَ بَیْنَهُمَا قَدْرُ ثَلَاثِ أَصَابِعَ مُنْفَرِجَاتٍ وَ اسْتَقْبَلَ بِأَصَابِعِ رِجْلَیْهِ جَمِیعاً الْقِبْلَةَ لَمْ یُحَرِّفْهُمَا عَنِ الْقِبْلَةِ وَ قَالَ بِخُشُوعٍ اللَّهُ أَکْبَرُ

پس امام صادق علیه السلام:

1⃣ رو به #قبله، راست ایستادند

2⃣و هر دو دست خود را بر روی رانها آویزان نمودند، در حالیکه انگشتان خود را به هم چسبانده بودند

3⃣و دو قدم خود را به همدیگر نزدیک نمودند، به گونه ای که مابین آن به اندازه #سه_انگشت_باز فاصله بود

4⃣ و همه انگشتان دو پایشان را رو به قبله کرده بودند و آنها را از قبله کج نکرده بودند و با خشوع و فروتنی گفتند : اللَّهُ أَکْبَرُ



ثُمَّ قَرَأَ الْحَمْدَ بِتَرْتِیلٍ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثُمَّ صَبَرَ هُنَیَّةً بِقَدْرِ مَا یَتَنَفَّسُ وَ هُوَ قَائِمٌ ثُمَّ رَفَعَ یَدَیْهِ حِیَالَ وَجْهِهِ وَ قَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ هُوَ قَائِمٌ

5⃣سپس سوره حمد و قل هو الله أحد را با #ترتیل خواندند

6⃣سپس (بعد از قرائت) اندکی، به‌ قدری که نفسی بکشند در حال قیام، صبر نمودند

7⃣سپس در همان حال #قیام، دو دست خود را تا مقابل صورت بالا آوردند و گفتند : اللَّهُ أَکْبَرُ

ثُمَّ رَکَعَ وَ مَلَأَ کَفَّیْهِ مِنْ رُکْبَتَیْهِ مُنْفَرِجَاتٍ وَ رَدَّ رُکْبَتَیْهِ إِلَی خَلْفِهِ حَتَّی اسْتَوَی ظَهْرُهُ حَتَّی لَوْ صُبَّ عَلَیْهِ قَطْرَةٌ مِنْ مَاءٍ أَوْ دُهْنٍ لَمْ تَزُلْ لِاسْتِوَاءِ ظَهْرِهِ وَ مَدَّ عُنُقَهُ وَ غَمَّضَ عَیْنَیْهِ ثُمَّ سَبَّحَ ثَلَاثاً بِتَرْتِیلٍ فَقَالَ سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ

8⃣ سپس به #رکوع رفتند و دو کف دست خود را در حالیکه انگشتانش از همدیگر باز بود، از زانوی خود پر نمودند

9⃣و دو زانوی خود را به عقب دادند تا کمرش صاف گردد، به گونه ای که اگر یک قطره آب یا روغن بر روی کمرش ریخته می شد، به خاطر راست بودن کامل کمرش، آن قطره از جایش حرکت نمی کرد!

0⃣1⃣ و گردنش را کشید و دو چشمش را فرو خواباند

1⃣1⃣ سپس #سه_بار با #ترتیل و آرامش به این نحو تسبیح گفت : سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ

ثُمَّ اسْتَوَی قَائِماً فَلَمَّا اسْتَمْکَنَ مِنَ الْقِیَامِ قَالَ سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ ثُمَّ کَبَّرَ وَ هُوَ قَائِمٌ وَ رَفَعَ یَدَیْهِ حِیَالَ وَجْهِهِ

2⃣1⃣سپس راست ایستاد و وقتی به طور کامل در حال قیام و ایستادن قرار گرفت، گفت :سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ

3⃣1⃣سپس در همان حالی که ایستاده بود، «اللَّهُ أَکْبَرُ» گفت و دو دستش را مقابل صورتش بالا آورد




ثُمَّ سَجَدَ وَ بَسَطَ کَفَّیْهِ مَضْمُومَتَیِ الْأَصَابِعِ بَیْنَ یَدَیْ رُکْبَتَیْهِ حِیَالَ وَجْهِهِ فَقَالَ- سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ لَمْ یَضَعْ شَیْئاً مِنْ جَسَدِهِ عَلَی شَیْ ءٍ مِنْهُ وَ سَجَدَ عَلَی ثَمَانِیَةِ أَعْظُمٍ الْکَفَّیْنِ وَ الرُّکْبَتَیْنِ وَ أَنَامِلِ إِبْهَامَیِ الرِّجْلَیْنِ وَ الْجَبْهَةِ وَ الْأَنْفِ وَ قَالَ سَبْعَةٌ مِنْهَا فَرْضٌ یُسْجَدُ عَلَیْهَا وَ هِیَ الَّتِی ذَکَرَهَا اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً وَ هِیَ الْجَبْهَةُ وَ الْکَفَّانِ وَ الرُّکْبَتَانِ وَ الْإِبْهَامَانِ وَ وَضْعُ الْأَنْفِ عَلَی الْأَرْضِ سُنَّةٌ

4⃣1⃣سپس #سجده نمود و دو دستش را در حالیکه انگشتانش به هم چسبیده بود، در راستای زانوهایش قرار داد و #سه_بار گفت : سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ

5⃣1⃣و (در حال سجده) چیزی از بدنش را بر چیز دیگر قرار نداد

6⃣1⃣ و بر هشت استخوان #سجده کرد : دو کف دست و دو زانوها و دو انگشت بزرگ دو پا و پیشانی و بینی و فرمود : هفت مورد آن #فریضه است که بر آن سجده می شود و همان است که خداوند در قرآن فرموده است : «همانا محل‌های سجده برای خداست، پس همراه الله احدی را نخوانید» و آنها پیشانی و دو کف دست و دو زانو و دو انگشت بزرگ پاها می باشد و گذاشتن بینی بر روی زمین #سنت است.


ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ السُّجُودِ فَلَمَّا اسْتَوَی جَالِساً قَالَ اللَّهُ أَکْبَرُ ثُمَّ قَعَدَ عَلَی فَخِذِهِ الْأَیْسَرِ وَ قَدْ وَضَعَ ظَاهِرَ قَدَمِهِ الْأَیْمَنِ عَلَی بَطْنِ قَدَمِهِ الْأَیْسَرِ وَ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ثُمَّ کَبَّرَ وَ هُوَ جَالِسٌ وَ سَجَدَ السَّجْدَةَ الثَّانِیَةَ وَ قَالَ کَمَا قَالَ فِی الْأُولَی


7⃣1⃣سپس سرش را از سجده بلند کرد، پس وقتی کاملا راست نشست،گفت : اللَّهُ أَکْبَرُ

8⃣1⃣سپس بر روی ران چپ خود نشست در حالیکه روی پای راستش را بر کف پای چپش گذاشته بود و گفت :

أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ

9⃣1⃣سپس در همان حالی که نشسته بود «اللَّهُ أَکْبَرُ» گفت و به سجده دوم رفت و همان ذکری که در سجده اول گفته بود را در آن گفت.

وَ لَمْ یَضَعْ شَیْئاً مِنْ بَدَنِهِ عَلَی شَیْ ءٍ مِنْهُ فِی رُکُوعٍ وَ لَا سُجُودٍ وَ کَانَ مُجَّنِّحاً وَ لَمْ یَضَعْ ذِرَاعَیْهِ عَلَی الْأَرْضِ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ عَلَی هَذَا وَ یَدَاهُ مَضْمُومَتَا الْأَصَابِعِ وَ هُوَ جَالِسٌ فِی التَّشَهُّدِ فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ التَّشَهُّدِ سَلَّمَ فَقَالَ یَا حَمَّادُ هَکَذَا صَلِّ

0⃣2⃣و نه در رکوع و نه در سجده چیزی از بدنش را بر چیز دیگر قرار نداد

1⃣2⃣و دستش را از بدنش (در حال سجده و رکوع) فاصله داده بود

2⃣2⃣و (در حال سجده) دو ذراع و ساعد خود را بر روی زمین قرار نداد

3⃣2⃣و در حالی که در حال تشهد نشسته بود، انگشتانش دستش به همدیگر چسبیده بود

4⃣2⃣ و وقتی از #تشهد فارغ شدند، سلام دادند و سپس فرمودند :

اي حمّاد، اینچنین نماز بخوان!

📚کافی ج3 ص311

✅با دقت و تدبر در حدیث فوق، نماز خود را مانند امام صادق علیه السلام بخوانیم. إن شاءالله

✅آداب فراوان دیگری نیز در مورد نماز در روایات دیگر آمده است که إن شاءالله از آنها استفاده شود.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ