✅پاسخ: #مال #حرام که با مال حلال مخلوط شود، دو نوع است یکی مال حرام قابل تشخیص که انسان صاحبان آن را می شناسد و دوم مال حرامی که صاحبان و مقدار آن نامعلوم است.
✅در صورت مشخص بودن صاحب مال حرام، به روایات زیر توجه فرمائید:

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مَنْ أَکَلَ مِنْ مَالِ أَخِیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّهُ عَلَیْهِ أَکَلَ جَذْوَةً مِنَ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ
📚ثواب الأعمال ص ۲۴۳

ترجمه:امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که مال برادر خود را از روی ظلم بخورد و به او بازنگرداند، در روز قیامت پاره ای از آتش می خورد.

شَیْخٍ مِنَ النَّخَعِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ إِنِّی لَمْ أَزَلْ وَالِیاً مُنْذُ زَمَنِ الْحَجَّاجِ إِلَی یَوْمِی هَذَا فَهَلْ لِی مِنْ تَوْبَةٍ قَالَ فَسَکَتَ ثُمَّ أَعَدْتُ عَلَیْهِ فَقَالَ لَا حَتَّی تُؤَدِّیَ إِلَی کُلِّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ
📚الکافی ج ۲ ص ۳۳۱

شیخی از قبیله نخع گوید:به امام باقر علیه السلام گفتم: من از زمان حجاج تا امروز فرماندار بوده ام،آیا برای من توبه ای هست؟ امام سکوت کرد و من مجددا مطلب را برایش بیان نمودم.امام فرمودند:خیر، تا اینکه حق هر صاحب حقی را به او برسانی.

أَبُو جَعْفَرٍ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ مَنِ اقْتَطَعَ مَالَ مُؤْمِنٍ غَصْباً بِغَیْرِ حَقِّهِ لَمْ یَزَلِ اللَّهُ مُعْرِضاً عَنْهُ مَاقِتاً لِأَعْمَالِهِ الَّتِی یَعْمَلُهَا مِنَ الْبِرِّ وَ الْخَیْرِ لَا یُثْبِتُهَا فِی حَسَنَاتِهِ حَتَّی یَتُوبَ وَ یَرُدَّ الْمَالَ الَّذِی أَخَذَهُ إِلَی صَاحِبِهِ
📚ثواب الاعمال ص273

رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند: کسی که مال مؤمن را غاصبانه و به ناحق جدا کند و بردارد،همواره الله از او روی گردان است و از اعمال نیکی که انجام می دهد در خشم است و آنها را در حسنات او ثبت نمی کند تا اینکه توبه کند و مالی که گرفته است را به صاحب آن بازگرداند.

سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِی الْحَسَنِ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَکَلَ مِنْ مَالِ الْیَتِیمِ هَلْ لَهُ تَوْبَةٌ قَالَ یَرُدُّ إِلَی أَهْلِهِ
📚تفسیر عیاشی ج1ص224

سماعه گوید: از امام صادق یا امام کاظم علیهما السلام پرسیدم: مردی از مال یتیم خورده است،آیا برای او توبه ای هست؟ امام فرمودند: (آن مال را) به اهل و صاحبش برگرداند

✅روایات فراوانی در وجوب بازگرداندن مال حرام به صاحب آن وجود دارد که چند مورد آن اشاره شد ولی در صورتی که مال حرام و حلال با هم مخلوط شود و قابل تشخیص نباشد و صاحبان آن هم مشخص نیست به روایات زیر عمل می کنیم:

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ رَجُلًا أَتَی أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی أَصَبْتُ مالاً لَا أَعْرِفُ حَلَالَهُ مِنْ حَرَامِهِ فَقَالَ لَهُ أَخْرِجِ الْخُمُسَ مِنْ ذَلِکَ الْمَالِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ رَضِیَ مِنْ الْمَالِ بِالْخُمُسِ وَ اجْتَنِبْ مَا کَانَ صَاحِبُهُ یُعْلَمُ
📚تهذیب ج4ص124

امام صادق علیه السلام فرمود: مردی نزد امیرالمؤمنین آمد و گفت: ای امیرالمومنین من مالی به دست آورده ام که حلال آن را از حرام آن باز نمی شناسم. امام به او فرمودند: خمس آن مال را خارج کن زیرا الله عزوجل به یک پنجم مال راضی گردیده است، و از آن مالی که صاحب آن معلوم است،اجتناب کن( آن را به صاحبش برگردان)

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَتَی رَجُلٌ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ إِنِّی کَسَبْتُ مَالًا أَغْمَضْتُ فِی مَطَالِبِهِ حَلَالًا وَ حَرَاماً وَ قَدْ أَرَدْتُ التَّوْبَةَ وَ لَا أَدْرِی الْحَلَالَ مِنْهُ وَ الْحَرَامَ وَ قَدِ اخْتَلَطَ عَلَیَّ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ تَصَدَّقْ بِخُمُسِ مَالِکَ فَإِنَّ اللَّهَ رَضِیَ مِنَ الْأَشْیَاءِ بِالْخُمُسِ وَ سَائِرُ الْمَالِ لَکَ حَلَالٌ
📚کافی ج5ص125
امام صادق علیه السلام فرمود: مردی نزد امیرالمؤمنین آمد و گفت: من مالی کسب نموده ام که در مکانهای طلب آن بر حلال و حرام چشم پوشیدم(دقتی نکردم) و قصد توبه دارم ولی حرام آن را از حلال تشخیص نمی دهم و امر آن بر من مختلط و مشتبه گردیده است.امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: خمس آن مال را تصدق کن چرا که الله در مورد اشیاء به خمس راضی گردیده است و سائر مال بر تو حلال می باشد.

✅امام صادق علیه السلام فرمود: در آنچه از معادن و دریا خارج می شود و در غنیمت و مال حلال مخلوط با حرام در صورتی که صاحب آن ناشناس باشد و گنج ها ،خمس می باشد.
📚خصال ج1ص290

✅با توجه به روایات فوق اگر مال حلال و حرام به گونه ای با هم مخلوط شد که قابل تشخیص نبود و صاحبان آن هم مشخص نبود،خمس آن مال یعنی یک پنجم آن به صاحبان خمس که اکنون در دسترس هستند،یعنی سادات یتیم و فقیر و در راه مانده داده می شود و سائر مال قابل استفاده است