✅پاسخ:چک که در زبان عرب به آن«صکّ» گفته می‌شود،برگه ای است که دلالت بر بدهکار بودن شخص معینی و مبلغ مشخصی و در تاریخ تعیین شده ای دارد و نوعی سند دارائی و قولنامه به مال است که بر حسب آن شخص بدهکار در تاریخ معین،مبلغ معینی را باید پرداخت نماید.
با توضیح فوق مشخص است که«چک»صرفا یک سند بدهی است که در دست طلبکار قرار دارد تا در تاریخ معین با اظهار آن،طلب خود را از صاحب چک بگیرد.
کسی که چک را به دیگری با مبلغ پایین تر از مبلغ مندرج در چک می فروشد،در حقیقت مبلغی مال از شخص خریدار چک می گیرد و یک سند طلب به مبلغ بالاتر به او می دهد به این معنا که من هنگام رسیدن تاریخ چک،مبلغی بیشتر از آنچه اکنون از شما می گیرم،به شما بدهکارم و باید به شما پرداخت نمایم.
مطالب فوق حقایقی است که در مورد فروش چک به مبلغ پایین تر وجود دارد.اکنون به روایت زیر توجه فرمایید:

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی الرِّضَا کَتَبَ إِلَیْهِ فِیمَا کَتَبَ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا لِمَا نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ وَ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسَادِ الْأَمْوَالِ لِأَنَّ الْإِنْسَانَ إِذَا اشْتَرَی الدِّرْهَمَ بِالدِّرْهَمَیْنِ کَانَ ثَمَنُ الدِّرْهَمِ دِرْهَماً وَ ثَمَنُ الْآخَرِ بَاطِلًا فَبَیْعُ الرِّبَا وَ شِرَاؤُهُ وَکْسٌ عَلَی کُلِّ حَالٍ عَلَی الْمُشْتَرِی وَ عَلَی الْبَائِعِ فَحَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی الْعِبَادِ الرِّبَا لِعِلَّةِ فَسَادِ الْأَمْوَالِ کَمَا حَظَرَ عَلَی السَّفِیهِ أَنْ یُدْفَعَ إِلَیْهِ مَالُهُ لِمَا یُتَخَوَّفُ عَلَیْهِ مِنْ فَسَادِهِ حَتَّی یُؤْنَسَ مِنْهُ رُشْدٌ فَلِهَذِهِ الْعِلَّةِ حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الرِّبَا وَ بَیْعَ الدِّرْهَمِ بِالدِّرْهَمَیْنِ وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَةِ لِمَا فِیهِ مِنَ الِاسْتِخْفَافِ بِالْحَرَامِ الْمُحَرَّمِ وَ هِیَ کَبِیرَةٌ بَعْدَ الْبَیَانِ وَ تَحْرِیمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَهَا لَمْ یَکُنْ إِلَّا اسْتِخْفَافاً مِنْهُ بِالْمُحَرَّمِ الْحَرَامِ وَ الِاسْتِخْفَافُ بِذَلِکَ دُخُولٌ فِی الْکُفْرِ وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بِالنَّسِیئَةِ لِعِلَّةِ ذَهَابِ الْمَعْرُوفِ وَ تَلَفِ الْأَمْوَالِ وَ رَغْبَةِ النَّاسِ فِی الرِّبْحِ وَ تَرْکِهِمُ الْقَرْضَ وَ الْقَرْضُ صَنَائِعُ الْمَعْرُوفِ وَ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنَ الْفَسَادِ وَ الظُّلْمِ وَ فَنَاءِ الْأَمْوَالِ
📚علل الشرایع ج2ص483


ترجمه:امام رضا علیه السلام در جواب سؤالات محمد بن سنان نوشت: علت حرام بودن ربا این است که همانا الله عزوجل از ربا نهی نموده است زیرا در ربا فساد اموال وجود دارد ،زیرا انسان وقتی یک درهم را با دو درهم بخرد،بهای یک درهم،تنها یک درهم می باشد و بهای درهم دیگر باطل می باشد،پس خرید و فروش ربوی در هر حال برای خریدار و فروشنده ضرر و زیان آور است،در نتیجه الله عزوجل ربا را به خاطر فساد اموال،ممنوع نموده است همانطور که در مورد شخص سفیه ممنوع نموده است که مالش به خاطر ترسی که از فساد او هست ،با او تحویل داده شود تا وقتی که از او احساس رشد شود،پس برای همین علت الله عزوجل ربا و فروختن یک درهم را به دو درهم،حرام نموده است.و علت حرام بودن ربا بعد از بینه برای آنچه از سبک شمردن به حرام مؤکد در آن است،می باشد،در حالیکه آن یک گناه کبیره بعد از بیان و تحریم کردن آن توسط الله عزوجل می باشد (انجام آن)جز از روی سبک شمردن حرام مؤکد نمی باشد و سبک شمردن آن باعث دخول در کفر است.و علت تحریم ربای با نسیه به خاطر از بین رفتن احسان و نیکی و تلف شدن اموال و رغبت مردم در سود و ترک نمودن قرض دادن است در حالیکه قرض دادن جزو کارهای معروف و پسندیده است.و نیز به علت آنچه از فساد و ظلم و نابودی اموال در آن وجود دارد،می باشد.

✅با توجه به روایات از جمله روایت فوق،عمل فروش چک مدت دار به مبلغ پایین تر از آن،چیزی جز ربای نسیه نیست و مجوزی از روایات ندارد. و اگر دارنده چک،نیازمند به پول نقد است،اشخاص غنی موظفند به او قرض الحسنه دهند تا وقتی مبلغ چک را از طلبکار خود دریافت نمود،قرض خود را ادا نماید و همانطور که در روایت فوق ذکر شده است،ترویج اینگونه کارهای ربوی باعث ضایع شدن سنت قرض الحسنه و احسان و نیکی است.