✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ الْقُرْآنَ فِیهِ مُحْکَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ فَأَمَّا الْمُحْکَمُ فَنُؤْمِنُ بِهِ وَ نَعْمَلُ بِهِ وَ نَدِینُ بِهِ وَ أَمَّا الْمُتَشَابِهُ فَنُؤْمِنُ بِهِ وَ لَا نَعْمَلُ بِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ

📚 بصائر الدرجات ص۵۵

وهیب گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرمود : همانا در قرآن #محکم و #متشابه هست! اما محکم، پس به آن ایمان می آوریم و به آن عمل می کنیم و به آن اعتقاد می ورزیم، ولی متشابه را به آن ایمان می آوریم ولی به آن عمل نمی کنیم و این گفتار اللَّهِ تبارک و تعالی (در سوره آل عمران آیه 7) می باشد که می فرماید : « اما کسانی که در قلبهای آنها انحراف از حق وجود دارد، برای فتنه جوئی و طلب تأویل آن، متشابهات قرآن را پیروی می کنند، در حالیکه تأویل آن را جز اللَّه و راسخان در علم نمی دانند»!



2⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: إِنَّ أُنَاساً تَکَلَّمُوا فِی هَذَا الْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ الْآیَةَ فَالْمَنْسُوخَاتُ مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ وَ الْمُحْکَمَاتُ مِنَ النَّاسِخَاتِ...

📚 الکافی ج2ص28

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا گروهی از مردم در مورد این قرآن بدون علم سخن گفتند و بيان آن این است که اللَّه تبارک و تعالی (در سوره آل عمران آیه 7)می فرماید : « او کسی است که کتاب را بر تو نازل نموده است که بخشی از آن آیات محکم هستند که آنها أُم الکتاب می باشند و برخی دیگر #متشابه هستند، اما کسانی که در دلهایشان انحراف و کجی وجود دارد، متشابهات آن را برای فتنه جویی و طلب تأویل آن پیروی می کنند، در حالیکه تأویل آن را جز اللَّه و راسخان در علم نمی دانند»، پس آیات نسخ شده جزو متشابهات است و آیات محکم از آیات ناسخ هستند....!



3⃣عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ الْقُرْآنَ زَاجِرٌ وَ آمِرٌ یَأْمُرُ بِالْجَنَّةِ وَ یَزْجُرُ عَنِ النَّارِ وَ فِیهِ مُحْکَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ فَأَمَّا الْمُحْکَمُ فَیُؤْمِنُ بِهِ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَدِینُ بِهِ وَ أَمَّا الْمُتَشَابِهُ فَیُؤْمِنُ بِهِ وَ لَا یَعْمَلُ بِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ آلُ مُحَمَّدٍ علیهم السلام الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ

📚تفسیر القمّیّ ص 745

ابوبصیر گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرمود : همانا قرآن نهی کننده و امر کننده است! به بهشت امر می کند و از جهنم بازمی دارد و نهی می کند و در آن هم محکم وجود دارد و هم متشابه! اما محکم را به آن ایمان آورده و عمل کرده و به آن اعتقاد می ورزد ولی متشابه را به آن ایمان می آورد اما به آن عمل نمی کند و این گفتار اللَّهِ تعالی (در سوره آل عمران آیه 7 و 8)است که می فرماید : « اما کسانی که در دلهایشان کجی و انحرافِ از حق وجود دارد، برای فتنه جوئی و طلب تأویل آن، متشابهات آن را پیروی می کنند، در حالیکه تأویل آن را جز اللَّه و راسخان در علم نمی دانند. می گویند : به آن ایمان آوردیم همه از نزد پروردگار ماست» و راسخان در علم، آل محمد صلوات اللَّه علیهم اجمعین هستند!


4⃣سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنِ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ قَالَ الْمُحْکَمُ مَا نَعْمَلُ بِهِ وَ الْمُتَشَابِهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ

📚 تفسیر العیّاشیّ ج ۱ ص ۱۶۲.

از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد #محکم و #متشابه سؤال شد؛ امام فرمودند : محکم آن چیزی است که به آن عمل می کنیم و متشابه آن چیزی است که بر جاهل و نادانِ به آن مشتبه شده است!





https://t.me/porseshvapasokhe


5⃣عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ وَ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ قَالَ النَّاسِخُ الثَّابِتُ وَ الْمَنْسُوخُ مَا مَضَی وَ الْمُحْکَمُ مَا یُعْمَلُ بِهِ وَ الْمُتَشَابِهُ الَّذِی یُشْبِهُ بَعْضُهُ بَعْضاً

📚 تفسیر العیّاشیّ ج ۱ ص ۱۱

مردی گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه سؤال کردم؛ امام فرمودند : ناسخ آیه‌ی ثابت و برقرار است و منسوخ آن چیزی است که گذشته است و #محکم آن چیزی است که به آن عمل می شود و #متشابه آن چیزی است که بخشی از آن شبیه بخش دیگر است!


6⃣عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ وَ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ قَالَ النَّاسِخُ الثَّابِتُ الْمَعْمُولُ بِهِ وَ الْمَنْسُوخُ مَا کَانَ یُعْمَلُ بِهِ ثُمَّ جَاءَ مَا نَسَخَهُ وَ الْمُتَشَابِهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ

📚 تفسیر العیّاشیّ ج ۱ ص ۱۱

مسعده گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه سؤال کردم؛ فرمود : ناسخ آن ثابت و پابرجایی است که به آن عمل می شود و منسوخ آن است که به آن عمل می شد و سپس چیزی آمد که آن را نسخ نمود و متشابه آن است که بر جاهل به آن مشتبه است!



7⃣عن النعمانی فی تفسیره عن امیرالمؤمنین... ثُمَّ سَأَلُوهُ علیه السلام عَنِ الْمُتَشَابِهِ مِنَ الْقُرْآنِ فَقَالَ وَ أَمَّا الْمُتَشَابِهُ مِنَ الْقُرْآنِ فَهُوَ الَّذِی انْحَرَفَ مِنْهُ مُتَّفِقُ اللَّفْظِ مُخْتَلِفُ الْمَعْنَی مِثْلُ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ- یُضِلُّ اللَّهُ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ فَنَسَبَ الضَّلَالَةَ إِلَی نَفْسِهِ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ وَ هَذَا ضَلَالُهُمْ عَنْ طَرِیقِ الْجَنَّةِ بِفِعْلِهِمْ وَ نَسَبَهُ إِلَی الْکُفَّارِ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ نَسَبَهُ إِلَی الْأَصْنَامِ فِی آیَةٍ أُخْرَی.

📚 بحار ج93ص13

در حدیثی از امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه در مورد متشابه قرآن سؤال شد؛ امام فرمود : متشابه از قرآن آن است که با وجود لفظ یکسان، معناهای مختلف از آن منصرف می شود. مانند گفتار اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (در سوره مدثر آیه 31) که می فرماید : «اللَّه هر کسی را که بخواهد گمراه می کند و هر کسی را که بخواهد هدایت می کند». پس در این مکان گمراه کردن را به خود نسبت داده است و این گمراهی آنها از راه بهشت به خاطر کارهای خودشان است و در مکان دیگری گمراه کردن را به کفار نسبت داده است و در آیه دیگری (سوره ابراهیم آیه36) گمراه کردن را به بتها نسبت داده است!
(یعنی گمراه کردن یک لفظ یکسان است که در آیات مختلف قرآن، معناهای مختلفی دارد و لذا #متشابه است)


8⃣عن أَبِی حَیُّونٍ مَوْلَی الرِّضَا عَنِ الرِّضَا قال: مَنْ رَدَّ مُتَشَابِهَ الْقُرْآنِ إِلَی مُحْکَمِهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِی أَخْبَارِنَا مُحْکَماً کَمُحْکَمِ الْقُرْآنِ وَ مُتَشَابِهاً کَمُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ فَرُدُّوا مُتَشَابِهَهَا إِلَی مُحْکَمِهَا وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهَا دُونَ مُحْکَمِهَا فَتَضِلُّوا

📚عیون أخبارالرضا ج۱ص۲۹۰

امام رضا صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که متشابه قرآن را به محکم آن برگرداند،قطعا به صراط مستقیم هدایت شده است. سپس فرمود : همانا در احادیث ما نیز مانند محکم قرآن، محکم و مانند متشابه قرآن، متشابه وجود دارد، پس متشابهات را به محکمات برگردانید و متشابهات آن را جدای از محکمات پیروی نکنید که در نتیجه گمراه شوید!


✅ با توجه به روایات فوق و غیره، در قرآن و روایات، هم الفاظ و عبارات محکم وجود دارد و هم متشابه.

یکی از تعاریف محکم قرآن طبق روایات، آیات ناسخ و آیاتی است که آیه ای آن را نسخ نکرده است.
تعریف متشابه آن است که یک لفظ و عبارت واحد و یکسان، در جاهای مختلف معانی مختلفی داشته باشد و البته متشابه برای فرد جاهل به آن متشابه است و کسی که علم به معنای صحیح آن در جای مورد نظر دارد، برایش متشابه نمی باشد.
لذا هیچ چیزی برای اهل بیت علیهم السلام متشابه نیست ولی برای ما بر حسب میزان جهل و علممان، بسیاری از عبارات قرآن و روایات متشابه است.

وظیفه معین شده در روایات در مورد متشابه این است که به آن ایمان بیاوریم ولی به آن عمل نکنیم و برای عمل به سراغ محکمات برویم تا وقتی که با نور علم، از وجه و معنای صحیح آن در آن مکان آگاه شویم، ولی محکم را به آن ایمان می آوریم و به آن عمل هم می کنیم.




اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe

✅یکی از موارد مثال زده شده از متشابه در روایات فوق، نسبت دادن گمراه کردن است که در جایی به اللَّه تعالی نسبت داده شده است و در جای دیگری به کفار و جای دیگری به بت‌ها نسبت داده شده است که در هر کدام از آنها با وجود لفظ یکسان، معنای جدا و خاصی وجود دارد.

نمونه دیگر که در همان حدیث تفسیر نعمانی مثال زده شده است، لفظ «خلق» و مشتقات آن می باشد که در جاهای مختلف معانی مختلفی دارد :

9⃣تَفْسِیرُ النُّعْمَانِیِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام عَنْ مُتَشَابِهِ الْخَلْقِ فَقَالَ هُوَ عَلَی ثَلَاثَةِ أَوْجُهٍ فَمِنْهُ خَلْقُ الِاخْتِرَاعِ کَقَوْلِهِ سُبْحَانَهُ خَلَقَ السَّماواتِ و الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ خَلْقُ الِاسْتِحَالَةِ قَوْلُهُ تَعَالَی یَخْلُقُکُمْ فِی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ وَ قَوْلُهُ هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ الْآیَةَ
وَ أَمَّا خَلْقُ التَّقْدِیرِ فَقَوْلُهُ لِعِیسَی وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ الْآیَةَ.

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : از امیرالمومنین صلوات اللَّه علیه در مورد متشابه «خلق» سؤال شد؛ امام فرمود : بر سه وجه است : یکی خلق #اختراع است، مانند آیه‌ی (سوره الأعراف آیه ۵۴، سوره یونس آیه ۳، سوره هود آیه ٧، سوره الحدید آیه ۴ و... ) :

خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ

و خلق استحاله مانند گفتار اللَّه تعالی در سوره زمر آیه ٣٢ که می فرماید :

«یَخْلُقُکُمْ فِی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ»
و گفتار او (در سوره مؤمن آیه 67) که می فرماید :

«هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ» تا آخر آیه

اما خلق تقدیر مانند گفتار اللَّه تعالی خطاب به حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیه السلام ( در سوره مائده آیه 110) که می فرماید : «وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ...» تا آخر آیه.

✅ مشاهده می شود که لفظ واحد «خلق» در جاهای مختلف معانی مختلف دارد و در صورتی که این متشابه با رأی برایش معنا قرار داده شود، موجب نسبت دادن خلق اختراع یا خلق استحاله به حضرت عیسی علیه السلام می شود در حالیکه خلق کردن حضرت عیسی علیه السلام خلق تقدیر است!

✅ متشابهات آیات و روایات، همواره دستاویز مریض دلان و فتنه گران برای توجیه عقائد و تفکرات باطل آنها بوده است و در مورد همین متشابهات است که مردم دچار هلاکت می شوند :


0⃣1⃣عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ الْمُرْتَضَی فی رِسَالَةِ الْمُحْکَمِ و الْمُتَشَابِهِ نَقْلًا مِنْ تَفْسِیرِ النُّعْمَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنِ الصَّادِقِ قال:إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ سَأَلُوهُ عَنْ تَفْسِیرِ الْمُحْکَمِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ فَقَالَ أَمَّا الْمُحْکَمُ الَّذِی لَمْ یَنْسَخْهُ شَیْءٌ فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ الْآیَةَ وَ إِنَّمَا هَلَکَ النَّاسُ فِی الْمُتَشَابِهِ لِأَنَّهُمْ لَمْ یَقِفُوا عَلَی مَعْنَاهُ وَ لَمْ یَعْرِفُوا حَقِیقَتَهُ فَوَضَعُوا لَهُ تَأْوِیلًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ بِآرَائِهِمْ وَ اسْتَغْنَوْا بِذَلِکَ عَنْ مَسْأَلَةِ الْأَوْصِیَاءِ وَ نَبَذُوا قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ الْحَدِیثَ

📚المحکم و المتشابه ص69

امام صادق صلوات اللَّه علیه در حدیث تفسیر نعمانی از جمله فرمودند : سپس از او (یعنی امیرالمؤمنین علیه السلام) در مورد تفسیر محکم از قرآن سوال کردند؛ پس فرمودند : اما محکم که آن است که چیزی آن را نسخ نکرده است، گفتار الهی (در سوره آل عمران آیه 7)است که می فرماید : «او کسی است که کتاب را بر تو نازل کرده است، برخی از آن آیات محکم هستند که آنها أُم الکتاب هستند و برخی متشابه هستند... تا آخر آیه» و همانا مردم در مورد متشابه هلاک می شوند، زیرا بر معنا و منظور آن واقف و آگاه نیستند و حقیقیت آن را نمی شناسند، پس از نزد خودشان از رأی خود تأویلی برای آن جعل کردند و با همین از پرسش از اوصیاء بی نیازی جستند و گفتار رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله را پشت سرشان انداختند!

✅ با توجه به روایت 8⃣ و غیره، محکم و متشابه در احادیث اهل بیت علیهم السلام نیز وجود دارد و پیروی متشابهات بدون رد به سوی محکمات موجب گمراه شدن می شود و لذا شناخت محکم از متشابه یکی از شرایط لازم برای فتوا دادن است که در روایت 2⃣ لینک زیر ذکر شده است :

https://t.me/porseshvapasokhe/457



اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ و الْعَافِیَةَ و النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe