✅پاسخ : به همان نحو و ترتیبی که در احادیث آمده است، مراعات آن لازم است به روایات زیر دقت کنید :

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ غُسْلِ الْجَنَابَةِ فَقَالَ تَبْدَأُ بِکَفَّیْکَ فَتَغْسِلُهُمَا ثُمَّ تَغْسِلُ فَرْجَکَ ثُمَّ تَصُبُّ عَلَی رَأْسِکَ ثَلَاثاً ثُمَّ تَصُبُّ عَلَی سَائِرِ جَسَدِکَ مَرَّتَیْنِ فَمَا جَرَی عَلَیْهِ الْمَاءُ فَقَدْ طَهُرَ

ترجمه :محمد بن مسلم گوید :از امام صادق یا امام باقر علیهما السلام در مورد غسل جنابت پرسیدم؛ امام فرمودند : ابتدا از دو دستت شروع کن و آنها را غسل بده(بشوی) سپس فرج خود را غسل می دهی و می شویی سپس سه بار بر روی سرت آب می ریزی، سپس بر بقیه بدنت دو بار آب بریز، پس آنچه بر روی آن آب جاری گردد طاهر و پاک گشته است (غسل داده شده است)

✅وجود کلمه «ثم» به معنای «سپس» در کلام عرب نشانه ترتیب است و در کلیه مواردی که در روایات غسل به کار رفته است باید مراعات شود.

عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ غُسْلِ الْجَنَابَةِ فَقَالَ تَصُبُّ عَلَی یَدَیْکَ الْمَاءَ فَتَغْسِلُ کَفَّیْکَ ثُمَّ تُدْخِلُ یَدَکَ فَتَغْسِلُ فَرْجَکَ ثُمَّ تَتَمَضْمَضُ وَ تَسْتَنْشِقُ وَ تَصُبُّ الْمَاءَ عَلَی رَأْسِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ تَغْسِلُ وَجْهَکَ وَ تُفِیضُ عَلَی جَسَدِکَ الْمَاءَ

ترجمه :ابی بصیر گوید :از امام صادق علیه السلام در مورد غسل جنابت پرسیدم؛ امام فرمودند :بر دو دستت آب می ریزی و دو دستت را غسل می دهی سپس دستت را در (ظرف آب) داخل می کنی و فرجت را شستشو می دهی سپس در دهان و بینی آب می گردانی و سه بار بر روی سرت آب می ریزی و صورتت را(نیز) می شویی و (سپس) بر بدنت آب را جاری می کنی.

✅در دو روایت فوق و چند روایت دیگر بعد از آداب ابتدایی غسل، به صراحت مقدم بودن غسل سر بر غسل بدن مشخص و روشن است. بعد از ریختن سه مشت آب بر روی سر و غسل دادن آن، سایر بدن را به نحو زیر می شوئیم :

عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ قُلْتُ کَیْفَ یَغْتَسِلُ الْجُنُبُ فَقَالَ إِنْ لَمْ یَکُنْ أَصَابَ کَفَّهُ شَیْ ءٌ غَمَسَهَا فِی الْمَاءِ ثُمَّ بَدَأَ بِفَرْجِهِ فَأَنْقَاهُ بِثَلَاثِ غُرَفٍ ثُمَّ صَبَّ عَلَی رَأْسِهِ ثَلَاثَ أَکُفٍّ ثُمَّ صَبَّ عَلَی مَنْکِبِهِ الْأَیْمَنِ مَرَّتَیْنِ وَ عَلَی مَنْکِبِهِ الْأَیْسَرِ مَرَّتَیْنِ فَمَا جَرَی عَلَیْهِ الْمَاءُ فَقَدْ أَجْزَأَهُ

ترجمه :زراره گوید :(به امام) گفتم :شخص جنب چگونه غسل می کند؟ امام فرمودند :اگر به دستش چیزی (نجاستی) نرسیده است آن را در آب فرو می برد و از فرج خود آغاز می کند و با سه مشت آب آن را پاک و تمیز می کند سپس سه کف آب بر روی سرش می ریزد سپس بر روی دوش راستش دو بار و بر روی دوش چپش نیز دو بار آب می ریزد، پس هر قسمتی که بر روی آن آب جاری گردد او را کافی است (غسل داده شده است)

✅در روایت فوق بعد از شستن سر دستور امام این است که دو بار بر دوش راست و دو بار بر دوش چپ آب ریخته شود و هر قسمتی از بدن که با این چهار مشت، آب به آن رسید که طبق روایت فوق ،کفایت از غسل می کند و هر قسمتی که با این آب ریختن ها غسل داده نشود طبق روایت دومی که ذکر کردیم و برخی روایات دیگر، به وسیله دست کشیدن آب را به آن می رسانیم و غسل به پایان می رسد.
می توان شستن بدن را به دستور روایت زیر نیز انجام داد:

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِذَا أَصَابَ الرَّجُلَ جَنَابَةٌ فَأَرَادَ الْغُسْلَ فَلْیُفْرِغْ عَلَی کَفَّیْهِ وَ لْیَغْسِلْهُمَا دُونَ الْمِرْفَقِ ثُمَّ یُدْخِلُ یَدَهُ فِی إِنَائِهِ ثُمَّ یَغْسِلُ فَرْجَهُ ثُمَّ لْیَصُبَّ عَلَی رَأْسِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مِلْ ءَ کَفَّیْهِ ثُمَّ یَضْرِبُ بِکَفٍّ مِنْ مَاءٍ عَلَی صَدْرِهِ وَ کَفٍّ بَیْنَ کَتِفَیْهِ ثُمَّ یُفِیضُ الْمَاءَ عَلَی جَسَدِهِ کُلِّهِ

ترجمه :امام صادق علیه السلام فرمود :وقتی شخصی جنب گردد و بخواهد غسل کند، بر روی دو دستش آب بریزد و آن دو را تا آرنج بشوید سپس دستش را در ظرفش داخل می کند و فرجش را می شوید، سپس سه بار با دو مشت پر بر روی سرش آب می ریزد(و کل سر را غسل می دهد) سپس یک مشت آب بر روی سینه اش می زند و یک مشت آب هم ما بین دو کتفش می ریزد و سپس آب را به همه بدنش می رساند.

✅بعد از ریختن آب بر بدن، با دست کشیدن، آب غسل را به جاهایی که نرسیده است می رسانیم.

✅نکته :آنچه که امروزه مشهور است که بعد از غسل دادن سر، ابتدا به طور کامل طرف راست شسته می شود و سپس طرف چپ غسل داده می شود، اگر چه در روایت صریحی نیامده است ولی گفته اند که اولا مخالف دو روایت ذکر شده نیست و ثانیا از جهتی موافق با احتیاط است.إن شاءالله