✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣علي بن جعفر قال: سَأَلْتُ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ عَنِ الْقِيَامِ خَلْفَ الْإِمَامِ فِي الصَّفِّ ما حَدُّهُ قَالَ إِقَامَةٌ ما اسْتَطَعْتَ فَإِذَا قَعَدْتَ فَضَاقَ الْمَكَانُ فَتَقَدَّمُ أَوْ تَأَخَّرُ فَلَا بَأْس

📚تهذيب ج۳ص۲۷۵

علي بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد ایستادن پشت سر امام جماعت سؤال کردم که حد آن چقدر است؟ فرمود : تا جایی که می توانی در حد یک مکان ایستادن باشد، پس وقتی که نشستی و مکان تو تنگ بود اشکالی ندارد که جلو یا عقب بروی!



2⃣عن الفضيل بن يسار عن أَبي عبداللَّه قَالَ: أَتِمُّوا الصُّفُوفَ إِذَا وَجَدْتُمْ خَلَلًا و لا يَضُرُّكَ أَنْ تَتَأَخَّرَ إِذَا وَجَدْتَ ضِيقاً في الصَّفِّ و تَمْشِيَ مُنْحَرِفاً حَتَّى تُتِمَّ الصَّفَّ

📚تهذيب ج۳ص۲۸۰

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : در صورتی که خللی در صفها یافتید آنها را تکمیل کنید و زیانی ندارد که اگر جا تنگ بود به عقب بروی یا اینکه به صورت کج (به علت منحرف نشدن از قبله) راه بروی تا (صف جلو) را تکمیل نمایی!



3⃣عن جعفر عن أَبيه عن آبائه قال: قال رَسُولُ اللَّه سَوُّوا بَيْنَ صُفُوفِكُمْ و حَاذُوا بَيْنَ مَنَاكِبِكُمْ لَا يَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمُ الشَّيْطَانُ

📚تهذيب ج۳ص۲۸۳

امام صادق صلوات اللَّه علیه از پدرش از اجدادش از رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله روایت نموده است که فرمودند : صفوف خود را راست و مستقیم نمائید و شانه های خود را محاذی و روبروی یکدیگر قرار دهید تا شیطان بر شما مسلط و چیره نشود!



4⃣عن أَبي بصیر قال سَمِعْتُ أَبا عبداللَّه يَقُولُ قال رَسُولُ اللَّه يا أَيُّهَا النَّاسُ أَقِيمُوا صُفُوفَكُمْ و امْسَحُوا بِمَنَاكِبِكُمْ لِئَلَّا يَكُونَ فِيكُمْ خَلَلٌ و لا تُخَالِفُوا فَيُخَالِفَ اللَّهُ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ أَلَا و إِنِّي أَرَاكُمْ مِنْ خَلْفِي

📚عقاب الأعمال ص۲۷۴ح۱

ابوبصیر گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله فرمودند : ای مردم! صفهای خودتان را راست و مستقیم نمائید و شانه های خود را به هم بچسبانید تا در بین شما خلل و فاصله نباشد و (در صف جماعت) مختلف ( یعنی عقب و جلو) نباشید که در نتیجه اللَّه بین دلهای شما #اختلاف قرار دهد! آگاه باشید که من از پشت سرم شما را می بینم!


5⃣عن محمد بن مسلم قال: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَر نَكُونُ فِي الْمَسْجِدِ فَتَكُونُ الصُّفُوفُ مُخْتَلِفَةً فِيهِ نَاسٌ فَأُقْبِلُ إِلَيْهِمْ مَشْياً حَتَّى نُتِمَّهُ فَقَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ بِهِ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي أَرَاكُمْ مِنْ خَلْفِي كَمَا أَرَاكُمْ مِنْ بَيْنِ يَدَيَّ لَتُتِمُّنَّ صُفُوفَكُمْ أَوْ لَيُخَالِفَنَّ اللَّهُ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ

📚وسائل الشیعه ج8ص30

محمد بن مسلم گوید : به امام باقر صلوات اللَّه گفتم : ما در مسجد هستیم و صفها دارای اختلاف است و مردمی در آن هستند و من به سوی آنها به جلو راه می روم تا آن صف را تکمیل کنیم! امام فرمودند : اشکالی ندارد! همانا رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله فرمود : من شما را از پشت سرم می بینم همانگونه که از روبرویم می بینم، حتماً صفهای خود را تکمیل نمایید یا اینکه قطعاً قطعاً اللَّه بین قلوب شما اختلاف می اندازد!



6⃣عن زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَر أَنَّهُ قَالَ: يَنْبَغِي لِلصُّفُوفِ أَنْ تَكُونَ تَامَّةً مُتَوَاصِلَةً بَعْضُهَا إِلَى بَعْضٍ

📚فقيه ج۱ص۳۸۶

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : سزاوار است که صفهای جماعت کامل و به هم پیوسته باشد...


7⃣علي بن جعفر في كتابه عن أخيه قال: سألته عن الرجل يكون في صلاته في الصف هل يصلح له أن يتقدم إلى الثاني أو الثالث أو يتأخر وراءه في جانب الصف الآخر قال إذا رأى خللا فلا بأس

📚مسائل علي بن جعفر ص۱۷۴

علي بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که در صف جماعت در نمازش می باشد سؤال کردم که آیا برایش صلاح است که به صف دوم يا سوم جلو برود یا به پشت سرش در کنار صف عقبی برود؟ امام فرمودند : در صورتی که خلل و فاصله ای می بیند اشکالی ندارد!



✅ با توجه به روایات فوق و غیره، سزاوار است که صفهای نماز جماعت تکمیل و به هم پیوسته باشد و بین افراد صف خلل و فاصله نباشد و شانه های آنها به هم چسبیده و در یک خط به صورت مستقیم باشد.

✅راست و کامل نبودن صف و وجود فاصله و خلل در بین افراد، موجب اختلاف در بین قلوب آنها و تسلط شیطان بر آنها می شود!

✅در صورت وجود خلل در صفهای جلو، حتی در حال نماز می توان به گونه ای که از قبله منحرف نشویم به جلو حرکت کنیم و صفها را تکمیل نماییم.