✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣عن مُحَمَّدِ بْنِ عبداللَّه عَنِ الرِّضَا قال: سَأَلْتُهُ عَنِ الْإِمَامِ يُصَلِّي فِي مَوْضِعٍ وَ الَّذِينَ خَلْفَهُ يُصَلُّونَ في مَوْضِعٍ أَسْفَلَ مِنْهُ أَوْ يُصَلِّي فِي مَوْضِعٍ وَ الَّذِينَ خَلْفَهُ فِي مَوْضِعٍ أَرْفَعَ مِنْهُ فَقَالَ يَكُونُ مَكَانُهُمْ مُسْتَوِياً الْحَدِيثَ

📚التهذيب ج۳ص۲۸۲

محمد بن عبدالله گوید : از امام رضا صلوات اللَّه علیه در مورد امام جماعتی که در مکانی نماز می خواند و کسانی که پشت سرش نماز می خوانند در مکانی پایین تر از او هستند یا در مکانی نماز می خواند و کسانی که پشت سر او هستند در مکانی بالاتر از او هستند سؤال کردم؛ امام فرمودند : (موضع امام و مأموم) در یک سطح و برابر باشد!



2⃣عَلِيُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِي كِتَابِهِ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ هَلْ يَحِلُّ لَهُ أَنْ يُصَلِّيَ خَلْفَ الْإِمَامِ فَوْقَ دُكَّانٍ قَالَ إِذَا كَانَ مَعَ الْقَوْمِ فِي الصَّفِّ فَلَا بَأْسَ.

📚مسائل علي بن جعفر ص۱۱۲

علي بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد شخص سؤال کردم که آیا برای او حلال و روا است که بر روی بنایی مرتفع از زمین، پشت سر امام جماعت نماز بخواند؟ امام فرمودند : در صورتی که همراه مردم در صف باشد اشکالی ندارد!



3⃣عن مُصَدِّق عن عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قال: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يُصَلِّي بِقَوْمٍ وَ هُمْ فِي مَوْضِعٍ أَسْفَلَ مِنْ مَوْضِعِهِ الَّذِي يُصَلِّي فِيهِ فَقَالَ إِنْ كَانَ الْإِمَامُ عَلَى شِبْهِ الدُّكَّانِ أَوْ عَلَى مَوْضِعٍ أَرْفَعَ مِنْ مَوْضِعِهِمْ لَمْ تَجُزْ صَلَاتُهُمْ فَإِنْ كَانَ أَرْفَعَ مِنْهُمْ بِقَدْرِ إِصْبَعٍ أَوْ أَكْثَرَ أَوْ أَقَلَّ إِذَا كَانَ الِارْتِفَاعُ بِبَطْنِ مَسِيلٍ فَإِنْ كَانَ أَرْضاً مَبْسُوطَةً أَوْ كَانَ فِي مَوْضِعٍ مِنْهَا ارْتِفَاعٌ فَقَامَ الْإِمَامُ فِي الْمَوْضِعِ الْمُرْتَفِعِ وَ قَامَ مَنْ خَلْفَهُ أَسْفَلَ مِنْهُ وَ الْأَرْضُ مَبْسُوطَةٌ إِلَّا أَنَّهُمْ في مَوْضِعٍ مُنْحَدِرٍ قَالَ لَا بَأْسَ قال و سُئِلَ فَإِنْ قَامَ الْإِمَامُ أَسْفَلَ مِنْ مَوْضِعِ مَنْ يُصَلِّي خَلْفَهُ قَالَ لَا بَأْسَ وَ قَالَ إِنْ كَانَ الرَّجُلُ فَوْقَ بَيْتٍ أَوْ غَيْرِ ذَلِكَ دُكَّاناً كَانَ أَوْ غَيْرَهُ وَ كَانَ الْإِمَامُ يُصَلِّي عَلَى الْأَرْضِ أَسْفَلَ مِنْهُ جَازَ لِلرَّجُلِ أَنْ يُصَلِّيَ خَلْفَهُ وَ يَقْتَدِيَ بِصَلَاتِهِ وَ إِنْ كَانَ أَرْفَعَ مِنْهُ بِشَيْءٍ كَثِير

📚الكافي ج۳ص۳۸۶

عمار گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که امامت جماعت گروهی را می کند و آنها در مکانی پایین‌تر از مکانی که او در آن نماز می خواند هستند سؤال کردم؛ امام فرمودند : اگر امام جماعت بر چیزی شبیه سکو و بنای مرتفع یا بالاتر از مکان آنها می باشد نمازشان جائز نیست!

و اگر امام جماعت به اندازه‌ی یک انگشت یا بیشتر یا کمتر از آنها بالاتر باشد و این ارتفاع در آبراهه سیل باشد و نیز در حالتی که زمین مسطح باشد یا فقط در جایی از آن ارتفاع باشد و امام بر مکان مرتفع بایستد و کسانی که پشت سر او هستند در مکانی پایین‌تر بایستند و زمین مسطح ولی مأمومین در مکان سراشیب هستند اشکالی ندارد!

و از امام سؤال شد : اگر امام جماعت در مکانی پایین تر از مأمومین بایستد چطور؟ فرمود : اشکالی ندارد!

و فرمود : اگر شخص بر بالای اتاقی و غیره ، چه دُکّان و چه غیر آن باشد و امام جماعت پایین تر از او بر روی زمین نماز می خواند، برای آن شخص جائز است که پشت سر او نماز بخواند و به نماز او اقتدا کند هر چند مقدار زیادی از او بالاتر باشد!


✅ با توجه به روایات فوق، توصیه شده است که در #نماز_جماعت مکان امام و مأموم در یک سطح باشد و اگر امام جماعت بر روی یک بلندی قرار بگیرد و بالاتر باشد و مأمومین پایین تر از او باشند، نماز مأمومین جائز و صحیح نیست مگر در صورتی که ارتفاع مکان امام از مأموم به خاطر برگزاری نماز جماعت در مکان مسطح ولی سراشیب باشد که در چنین حالتی مشکلی ندارد ولی در حالت عادی نباید امام جماعت بر مکان مرتفع تر از مأمومین بایستد.

✅ اما اگر امام جماعت پائین تر از مأمومین باشد و مأمومین بر مکان مرتفع ایستاده باشند، به شرطی که در صف قرار داشته باشند و جدا نباشند نمازشان صحیح است.

مثلا اگر امام جماعت بر روی زمین بایستد و مأموم بر سقف اتاق یا بالکن قرار بگیرد و بین آنها مانع و فاصله نباشد، نمازشان صحیح است.


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ و الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر