#ضمانت

✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣إسحاق بن عمار عَنْ أَبِي الْحَسَن قال: سَأَلْتُهُ عَنْ مَالِ الْمُضَارَبَةِ قَالَ الرِّبْحُ بَيْنَهُمَا وَ الْوَضِيعَةُ عَلَى الْمَال

📚تهذيب ج۷ص۱۸۸

اسحاق بن عمار گوید : از امام ابوالحسن صلوات اللَّه علیه در مورد مالِ مضاربه سؤال کردم؛ امام فرمود : سود آن (طبق توافق) بین آنها تقسیم می شود و کسری و زیان متوجه #سرمایه است!


2⃣عبدالملك بن عتبة قال: سَأَلْتُ بَعْضَ هَؤُلَاءِ يَعْنِي أَبَا يُوسُفَ و أَبَاحَنِيفَةَ فَقُلْتُ إِنِّي لَا أَزَالُ أَدْفَعُ الْمَالَ مُضَارَبَةً إِلَى الرَّجُلِ فَيَقُولُ قَدْ ضَاعَ أَوْ قَدْ ذَهَبَ قَالَ فَادْفَعْ إِلَيْهِ أَكْثَرَهُ قَرْضاً وَ الْبَاقِيَ مُضَارَبَةً فَسَأَلْتُ أَبَاعَبْداللَّه عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ يَجُوز

📚تهذيب ج۷ص۱۸۸

عبدالملک گوید : از یکی از این مخالفین یعنی ابایوسف و اباحنیفه سؤال کردم و گفتم : من همواره مالی را برای مضاربه به شخصی تحویل می دهم و او می آید و می گوید : ضایع شد و از بین رفت! او گفت : اکثر مال را به صورت قرض به او بده و باقی آن را به صورت مضاربه! پس از امام صادق صلوات اللَّه علیه در این مورد سؤال کردم و امام فرمودند : جائز است!


3⃣عن عبدالملك بن عتبة قال: قُلْتُ لَا أَزَالُ أُعْطِي الرَّجُلَ الْمَالَ فَيَقُولُ قَدْ هَلَكَ أَوْ ذَهَبَ فَمَا عِنْدَكَ حِيلَةٌ تَحْتَالُهَا لِي فَقَالَ أَعْطِ الرَّجُلَ أَلْفَ دِرْهَمٍ أَقْرِضْهَا إِيَّاهُ وَ أَعْطِهِ عِشْرِينَ دِرْهَماً يَعْمَلُ بِالْمَالِ كُلِّهِ وَ تَقُولُ هَذَا رَأْسُ مَالِي و هَذَا رَأْسُ مَالِكَ فَمَا أَصَبْتَ مِنْهُمَا جَمِيعاً فَهُوَ بَيْنِي و بَيْنَكَ فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ لَا بَأْسَ بِه

📚كافي ج۵ص۳۰۷

عبدالملک بن عتبه گوید : (به شخصی) گفتم : من همواره به شخصی (برای مضاربه) مال میدهم و او می گوید : نابود شد! از بین رفت! آیا نزد تو چاره‌ای نیست که برای من بیندیشی؟ او گفت : هزار درهم به عنوان قرض به آن شخص بده و بیست درهم هم به او بده تا با جميع مال کار کند و می گوئی : این (20 درهم) رأس المال من است و اين (هزار درهم) رأس المال تو است و هر آنچه با #جميع این مال به دست آوردی بین من و تو باشد! پس از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد آن سؤال کردم؛ امام فرمودند : مشکلی ندارد!


4⃣عن أَبِي جعفر في حديث أَنَّ عَلِيّاً قال: مَنْ ضَمَّنَ تَاجِراً فَلَيْسَ لَهُ إِلَّا رَأْسُ مَالِهِ وَ لَيْسَ لَهُ مِنَ الرِّبْحِ شَيْءٌ

📚كافي ج۵ص۲۴۰

امام باقر صلوات اللَّه علیه در حدیثی فرمود : امام علی صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که تاجری را ضامن کند، به غیر از رأس المال چیزی برای او نیست و چیزی از سود برای او نخواهد بود!


✅ طبق روایات فوق و غیره، در قراداد مضاربه سود حاصله بین عامل و سرمایه گذار طبق توافق قبلی تقسیم می شود و اگر زیانی حاصل شد یا سرمایه به علت سرقت، آتش سوزی و.... از بین رفت، به عهده سرمایه گذار می باشد و عامل ضامن آن نیست.
حال اگر سرمایه گذار بخواهد برای تضمین مال خود شرط کند که عامل ضامن رأس المال باشد، طبق روایت 4⃣ و غیره، از سود حاصله بهره ای ندارد و فقط رأس المال به او می رسد و هدف او از مضاربه که کسب سود بوده است حاصل نمی شود.

✅ چاره‌ی تضمین شدن اصل مال در کنار شریک بودن در سود تجارت این است که سرمایه گذار اکثر مال را به صورت #قرض به عامل بدهد و بقیه را به عنوان رأس المال خودش به او بدهد و به او بگوید : آن رأس المال تو و این هم رأس المال من و تو با جميع این مال کار کن و آنچه سود به دست آوردی بین ما تقسیم شود!
با این چاره‌اندیشی، اگر عامل ادعا نمود که رأس المال از بین رفت، تنها آن مبلغ اندک بر دوش سرمایه گذار است و اکثر مال چون قرض بوده است باید توسط عامل به سرمایه گذار برگردانده شود.


✅ نکته مهم : در حدیث 2⃣، حق و درست گفتن ابایوسف و ابوحنیفه لعنة الله علیهما قطعا به این خاطر بوده است که این چاره را از علومی که از نزد اهل بیت علیهم السلام خارج شده است یاد گرفته بوده اند و به نام خود نشر داده‌اند :

5⃣محمد بن مسلم قال سمعت أباجعفر يقول ليس عند أحد من الناس حق و لا صواب و لا أحد من الناس يقضي بقضاء حق إلا ما خرج من عندنا أهل البيت و إذا تشعبت بهم الأمور كان الخطأ منهم و الصواب من علي

📚كافي ج۱ص۳۹۹

محمد بن مسلم گوید : شنیدم امام باقر صلوات اللَّه علیه می فرمود : در نزد احدی از مردم حق و أمر درستی نیست و احدی از مردم قضاوت حقی نمی کند، مگر آنچه از نزد ما اهل بیت خارج شده است و وقتی أمور انها مختلف شود، خطا از آنها و حق و درست از علی صلوات اللَّه علیه است!