✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :



1⃣عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ مَا وَصَفَ مِنَ الْمَلَائِکَةِ یُسَبِّحُونَ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ لا یَفْتُرُونَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً کَیْفَ لَا یَفْتُرُونَ وَ هُمْ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا خَلَقَ مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله أَمَرَ الْمَلَائِکَةَ فَقَالَ انْقُصُوا مِنْ ذِکْرِی بِمِقْدَارِ الصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ فَقَوْلُ الرَّجُلِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ فِی الصَّلَاةِ مِثْلُ قَوْلِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ

📚 جمال الأسبوع ص۲۳۵

مردی به امام صادق صلوات اللَّه علیه عرض کرد : فدایت شوم! به من خبر دهید در مورد گفتار اللَّهِ تبارک و تعالی و آنچه از ملائکه (در سوره انبیا آیه 20) وصف نموده است و می فرماید : «ملائکه شب و روز تسبیح می گویند و سست نمی شوند» و در عین حال (در سوره احزاب آیه 56)می فرماید : «همانا اللَّه و ملائکه او بر نبي درود می فرستند، ای کسانی که ایمان آورده اید، شما نیز بر او درود بفرستید و کاملا تسلیم او باشید»، پس چگونه ملائکه از (تسبیح) سست نمی شوند در حالیکه آنها بر نبي صلی اللَّه علیه و آله صلوات می فرستند؟!
پس امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : هنگامي که اللَّهِ تبارک و تعالی محمد صلی اللَّه علیه و آله را خلقت نمود، به ملائکه دستور داد که به مقدار صلوات بر محمد صلی اللَّه علیه و آله از ذکر من ناقص نمائید، در نتیجه اینکه شخصی در نمازش بگويد : «صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ» مانند این است که بگوید : سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ


2⃣عَنْ مِسْمَعٍ أَبِي سَيَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: يُجْزِيكَ مِنَ الْقَوْلِ فِي الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ ثَلَاثُ تَسْبِيحَاتٍ أَوْ قَدْرُهُنَّ مُتَرَسِّلًا...

📚 التهذيب ج۲ص۷۷

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : در رکوع و سجود، گفتن سه تسبیح یا #به_اندازه_آنها با ترتیل و آرامش تو را کافی است!


3⃣عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه قَالَ: لَا يُجْزِي الرَّجُلَ فِي صَلَاتِهِ أَقَلُّ مِنْ ثَلَاثِ تَسْبِيحَاتٍ أَوْ قَدْرِهِنَّ.

📚التهذيب ج۲ص۷۹

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : کمتر از سه تسبیح یا #به_اندازه_آنها (از اذکار دیگر) برای شخص در نمازش(یعنی در رکوع و سجود نمازش) کفایت نمی کند!



4⃣عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قُلْتُ لَهُ يُجْزِي أَنْ أَقُولَ مَكَانَ التَّسْبِيحِ فِي الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ فَقَالَ نَعَمْ كُلُّ هَذَا ذِكْرُ اللَّهِ

📚 التهذيب ج۲ص۳۰۲

هشام گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : آیا کفایت می کند که در #رکوع و #سجده به جای تسبیح «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و «الْحَمْدُ لِلَّهِ» و «اللَّهُ أَكْبَرُ» بگویم؟ فرمود : بله! همه اینها #ذکر_الهی است!



5⃣عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الرَّجُلِ يُذْكَرُ النَّبِيُّ وَ هُوَ فِي الصَّلَاةِ الْمَكْتُوبَةِ إِمَّا رَاكِعاً وَ إِمَّا سَاجِداً فَيُصَلِّي عَلَيْهِ وَ هُوَ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى نَبِيِّ اللَّهِ كَهَيْئَةِ التَّكْبِيرِ وَ التَّسْبِيحِ وَ هِيَ عَشْرُ حَسَنَاتٍ يَبْتَدِرُهَا ثَمَانِيَةَ عَشَرَ مَلَكاً أَيُّهُمْ يُبَلِّغُهَا إِيَّاهُ.

📚 التهذيب ج۲ص۲۹۹

عبدالله بن سنان گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که در نمازش در حال رکوع یا سجده، نبي صلی اللَّه علیه و آله را به یاد می آورد و در همان حال بر او صلوات می فرستد سؤال کردم؛ امام فرمودند : همانا صلوات بر نبي اللَّه (صلی اللَّه علیه و آله) مانند اللَّهُ أَکْبَر و سُبْحَانَ اللَّه است و آن ده حسنه است که هجده فرشته به سوی آن شتاب می گیرند که یکی از آنها آن را به حضرت ابلاغ نماید!










6⃣عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ أُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ وَ أَنَا سَاجِدٌ فَقَالَ نَعَمْ هُوَ مِثْلُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ.

📚 التهذيب ج۲ص۳۱۴

ابوبصیر گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : آیا در حال سجده بر نبي صلوات بفرستم؟ فرمود : بله! آن مثل سُبْحَانَ اللَّه و اللَّهُ أَكْبَر است!



7⃣قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مَنْ قَالَ فِي رُكُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ قِيَامِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِمِثْلِ الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ وَ الْقِيَامِ

📚 الكافي ج۳ص۳۲۴

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که در رکوع و سجود و قیام خود بگوید : صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، اللَّه برایش مانند رکوع و سجود و قیام می نویسد!


8⃣عَنْ أَبِی بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ أَیُّ شَیْءٍ حَدُّ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ قَالَ تَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثاً فِی الرُّکُوعِ وَ سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثاً فِی السُّجُودِ فَمَنْ نَقَصَ وَاحِدَةً نَقَصَ ثُلُثَ صَلَاتِهِ وَ مَنْ نَقَصَ اثْنَتَیْنِ نَقَصَ ثُلُثَیْ صَلَاتِهِ وَ مَنْ لَمْ یُسَبِّحْ فَلَا صَلَاةَ لَهُ

📚کافی ج ٣ص ٣٢٩

حضرمی گوید : به امام باقر علیه السلام گفتم :حد رکوع و سجده چیست؟ فرمود:در رکوع سه بار می گوئی:
سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ
و سه بار در سجده می گوئی:
سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ
پس کسی که یکی از آن را کم کند، یک سوم نماز خود را ناقص نموده است و کسی که دو تای آن را کم کند، دو سوم نمازش را ناقص کرده است و کسی که هیچ تسبیحی (در رکوع و سجده) نگوید، نمازی برای او نیست.


9⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا یُجْزِی مِنَ الْقَوْلِ فِی الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ فَقَالَ ثَلَاثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی تَرَسُّلٍ وَ وَاحِدَةٌ تَامَّةً تُجْزِی

📚تهذیب ج ٢ ص ٧۶

زراره گوید :به امام باقر علیه السلام گفتم :چه گفتاری در رکوع و سجده کفایت می کند؟ امام فرمودند : سه تسبیح با تأنی و آرامش، و یک تسبیح تامه و کامل هم کفایت می کند.


0⃣1⃣ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ أَخَفُّ مَا یَکُونُ مِنَ التَّسْبِیحِ فِی الصَّلَاةِ قَالَ ثَلَاثُ تَسْبِیحَاتٍ مُتَرَسِّلًا تَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ

📚تهذیب ج٢ ص ٧٧

معاویه بن عمار گوید :به امام صادق علیه السلام گفتم :سبک ترین تسبیح که در نماز است چیست؟ امام فرمودند :سه تسبیح با تأنی و آرامش، می گوئی:
سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ


1⃣1⃣عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَدْنَی التَّسْبِیحِ ثَلَاثُ مَرَّاتٍ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ لَا تَعْجَلْ بِهِنَّ

📚تهذیب ج٢ ص ٨٠

امام صادق علیه السلام فرمود :کمترین تسبیح در سجده سه بار است، که در گفتن آنها عجله هم نباید بکنی!



2⃣1⃣عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ وَ هُوَ یُصَلِّی فَعَدَدْتُ لَهُ فِی الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ سِتِّینَ تَسْبِیحَةً

📚کافی ج ۳ ص ٣٢٩

ابان گوید : بر امام صادق علیه السلام وارد شدم در حالی که آن حضرت نماز می خواندند، پس من شمردم آن حضرت در رکوع و سجده شصت بار تسبیح گفتند!



✅ با توجه به روایات فوق و غیره، علاوه بر تسبیح مخصوص رکوع و سجده، می توان برای ذکر رکوع و سجده به اذکار دیگری که به اندازه آن باشد اکتفا نمود و از جمله اذکاری که مثل سُبْحَانَ اللَّه و اللَّهُ أَكْبَر است، صلوات بر محمد و آل محمد می باشد و علاوه بر فضیلت خاص گفتن آن در رکوع و سجود، می توان به گفتن این ذکر و دعای شریف نیز در رکوع و سجود اکتفا نمود و کسی که در رکوع و سجود نمازش فقط صلوات فرستاده است، نماز او صحیح می باشد، اما سزاوار است که در کنار گفتن ذکر و تسبیح مخصوص رکوع و سجده، صلوات بر محمد و آل محمد نیز فرستاده شود تا از برکات هر دو بهره‌مند گردیم. ان شاءالله


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ