✅ پاسخ : #شبهه_محصوره و #شبهه_غیرمحصوره از اصطلاحات وارده در احادیث نیست ولی منظور وضع کنندگان آن چنین است :


شبهه محصوره و غير محصوره غالباً بر شبهات واقع در اطراف علم اجمالى گفته مى شود.
اگر شبهه در علم اجمالی دارای محتملات(اطراف) اندک باشد، شبهه محصوره گفته می‌شود؛ مانند اينکه شک كند ظرف «الف» نجس است يا ظرف «ب»، درحالیکه علم اجمالى به نجس بودن يكى از اين دو ظرف دارد. که در این مثال، اطراف شک، محدود است (یعنی در این‌جا بین دو چیز شک وجود دارد و موارد آن غیر محصور نیست)، در مقابلِ جایی که محتملات آن زیاد باشد.

شبهۀ غیر محصوره: شبهه ‏اى است كه اطراف آن غير محصور باشد. مانند این‌که مثلاً در شهر صدها قصاب وجود دارد كه مكلف با برخى از آنها در تمام مدت عمرش يک بار هم معامله نمى کند، اكنون مكلف می داند كه برخي از اين قصاب‌ها بدون رعايت مسائل شرعى ذبح می کنند ، ولى نمى داند كدام قصاب است!

✅ منظور کلی واضعان این دو اصطلاح بیان گردید که البته قیل و قال فراوانی در حواشی آن مطرح شده است و در مورد شبهه محصوره قائل به احتیاط و در مورد شبهه غیر محصوره قائل به عدم لزوم احتیاط شده اند.
آنچه شایسته تذکر است این است که مصادیق جزئی قابل توجهی از شبهه محصوره در روایات موجود است ولی اهل بیت علیهم السلام آن را به صورت اصل کلی مطرح نکرده اند که در کلیه موارد مشابه غیر منصوص به‌ کار برده شود و لذا در موارد جزئی مطرح شده در روایات، بدون احتیاج به آشنایی با این اصطلاحات و تعاریف آن، با بیان اهل بیت علیهم السلام مسئله و حکم آن را یاد می گیریم و عمل می کنیم زیرا بدون بیان اهل بیت علیهم السلام، از مصادیق متعدد نمی توان یک اصل کلی را نتیجه گرفت!

✅ اما برخی از موارد شبهه محصوره عبارت است از :


1⃣سماعة قال: سَأَلْتُ أَبَا عبداللَّه عَنْ رَجُلٍ مَعَهُ إِنَاءَانِ فِيهِمَا مَاءٌ وَقَعَ في أَحَدِهِمَا قَذَرٌ لَا يَدْرِي أَيُّهُمَا هُوَ وَ لَيْسَ يَقْدِرُ عَلَى مَاءٍ غَيْرِهِ قَالَ يُهَرِيقُهُمَا جَمِيعاً وَ يَتَيَمَّمُ

📚كافي ج۳ص۱۰

سماعه گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که دو ظرف آب همراه اوست و در یکی از آن دو نجاست می افتد ولی نمی داند که کدامیک می باشد و بر آب دیگری نیز قادر نیست سؤال کردم؛ فرمود: هر دو را می ریزد و تیمم می کند!


2⃣عن أبي عبدالله أنه سئل عن رجل كان له غنم و بقر و كان يدرك الذكي منها فيعزله و يعزل الميتة ثم إن الميتة و الذكي اختلطا كيف يصنع به قال يبيعه ممن يستحل الميتة و يأكل ثمنه فإنه لا بأس

📚كافي ج۶ص۲۶۰

از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که گله گوسفند و گاو دارد و مواردی که ذبح شرعی شده اند را جدا می کند و مردار از آنها را نیز جدا می کند ولی سپس این دو با هم مخلوط می شود سوال شد که چه کند؟ امام فرمود : (همه آنها را) به کسانی که ميته را حلال می شمارند بفروشد و بهای آن را بخورد و اشکالی ندارد!


3⃣صفوان بن يحيى أنه كتب إلى أبي الحسن يسأله عن الرجل معه ثوبان فأصاب أحدهما بول و لم يدر أيهما هو و حضرت الصلاة و خاف فوتها و ليس عنده ماء كيف يصنع قال يصلي فيهما جميعا

📚فقيه ج۱ص۲۴۹

صفوان به ابوالحسن صلوات اللَّه علیه نوشت و در مورد شخصی که دو لباس همراه اوست، پس به یکی از آن دو بول می‌رسد ولی نمی داند کدامیک می باشد و وقت نماز فرا می رسد و از فوت نماز خائف است و آب همراه او نیست سؤال کرد که چه کند؟ فرمود : در هر دو لباس (به صورت جدا جدا) نماز می خواند!

4⃣ابن أَبي يعفور عن أَبي عبدالله قال: سَأَلْتُهُ عن الْمَنِيِّ يُصِيبُ الثَّوْب قال إِنْ عَرَفْتَ مَكَانَهُ فَاغْسِلْهُ و إِنْ خفي عَلَيْك مَكَانُه فَاغْسلْهُ كُلَّه

📚كافي ج۳ص۵۳

ابن ابی یعفور گوید :از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد مني که به لباس می رسد سؤال کردم؛ فرمود : اگر جای آن را می دانی همان جا را بشوی و اگر جای آن بر تو مخفی گردید همه لباس را شستشو بده!


5⃣علي بن جعفر گوید : از موسی بن جعفر صلوات اللَّه علیه در مورد لباسی که می داند در آن مني وجود دارد عرق می کند سؤال کردم که چه کند؟آیا صلاح است که قبل از شستن در آن نماز بخواند؟ فرمود : در صورتی که علم دارد وقتی عرق می کند از آن مني که در لباسش می باشد به بدنش می‌رسد، باید آنچه از آن به بدنش می‌رسد را بشوید و اگر می داند که به بدنش رسیده است ولی جای آن را نمی داند، باید همه بدن خود را بشوید!

📚مسائل علي بن جعفر ص۱۵۹



✅ همانطور که مشاهده می شود در موارد فوق و امثال آن که از مصادیق شبهه محصوره محسوب می شود، با بیان خاص اهل بیت علیهم السلام در مورد هر کدام، تکلیف ما روشن می شود و از مجموع این موارد جزئی نمی توان یک اصل کلی ثابت ارائه داد، بلکه هر مورد از آن جایگاه و حکم خود را دارا می باشد.