سوال ١٠۴- دلیل جایز نبودن خرید و فروش برای بچه نابالغ چیست؟
✅پاسخ :ابتدا به چند حدیث در این مورد توجه کنید:
عَنْ حَمْزَةَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ الْجَارِیَةُ إِذَا تَزَوَّجَتْ وَ دُخِلَ بِهَا وَ لَهَا تِسْعُ سِنِینَ ذَهَبَ عَنْهَا الْیُتْمُ وَ دُفِعَ إِلَیْهَا مَالُهَا وَ جَازَ أَمْرُهَا فِی الشِّرَاءِ وَ الْبَیْعِ قَالَ وَ الْغُلَامُ لَا یَجُوزُ أَمْرُهُ فِی الشِّرَاءِ وَ الْبَیْعِ وَ لَا یَخْرُجُ مِنَ الْیُتْمِ حَتَّی یَبْلُغَ خَمْسَ عَشْرَةَ سَنَةً أَوْ یَحْتَلِمَ أَوْ یُشْعِرَ أَوْ یُنْبِتَ قَبْلَ ذَلِکَ
📚کافی ج ٧ص١٩٨
ترجمه : امام باقر علیه السلام در حدیثی فرمودند :دختر وقتی ازدواج کند و... و نه سال داشته باشد دیگر یتیم نیست و مال او به او تحویل داده می شود و امر او در خرید و فروش جایز است ولی پسربچه امر او در خرید و فروش جایز نیست و از حد یتیمی خارج نمی شود تا اینکه به (ابتدای) پانزده سالگی برسد مگر اینکه قبل از این سن، محتلم شود یا موی(تازه و درشت) در صورت و بالای عورت او بروید.
عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ ثَلَاثَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ دَخَلَ فِی الْأَرْبَعَ عَشْرَةَ وَجَبَ عَلَیْهِ مَا وَجَبَ عَلَی الْمُسْلِمِینَ احْتَلَمَ أَمْ لَمْ یَحْتَلِمْ وَ کُتِبَتْ عَلَیْهِ السَّیِّئَاتُ وَ کُتِبَتْ لَهُ الْحَسَنَاتُ وَ جَازَ لَهُ کُلُّ شَیْ ءٍ إِلَّا أَنْ یَکُونَ ضَعِیفاً أَوْ سَفِیهاً
📚کافی ج ٧ص۶٩
ترجمه : امام باقر علیه السلام فرمود :وقتی(یتیم) به زمان قوت و تمییز عقلی یعنی سیزده سالگی رسید و وارد چهارده سالگی شد، هر چه بر اشخاص بالغ واجب است بر او نیز واجب است، چه محتلم شده باشد و چه نشده باشد، گناهان برایش نوشته می شود و حسنات هم برایش نوشته می شود و هر چیزی (مثل خرید و فروش و صدقه و برده آزاد کردن و..) برای او جایز است مگر اینکه سفیه یا ضعیف باشد. (از نظر فهم و عقل)
قَالَ وَ قَدْ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَیْهِمْ أَمْوالَهُمْ قَالَ إِینَاسُ الرُّشْدِ حِفْظُ الْمَالِ
📚من لا یحضره الفقيه ج ۴ص٢٢٢
ترجمه : از امام صادق علیه السلام در مورد گفتار خداوند عزوجل که فرموده است:اگر (از یتیم) رشد را دیدید اموال آنها را به آنها تحویل دهید؛ سوال شد، امام فرمودند :دیدن رشد (توانایی) حفظ و نگهداری مال است.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عِیصِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْیَتِیمَةِ مَتَی یُدْفَعُ إِلَیْهَا مَالُهَا قَالَ إِذَا عَلِمْتَ أَنَّهَا لَا تُفْسِدُ وَ لَا تُضَیِّعُ
📚من لا یحضره الفقيه ج ۴ص٢٢١
ترجمه :عیص گوید:از امام صادق علیه السلام پرسیدم: چه زمانی به دختر بچه یتیم، مالش تحویل داده می شود؟ فرمود :وقتی که بدانی که او (مال را) فاسد و تباه نمی کند...
✅بیان:طبق سایر روایت، این زمان، نه سالگی است.
✅✅روایات زیاد دیگری نیز در باب تعیین سن مکلف بودن دختر و پسر و جایز بودن امر آنها در مالشان و تحویل دادن مالشان به آنها و اجرای حدود کامل بر آنها در صورت انجام کار شامل حد، وجود دارد که از ظاهر آنها به دست می آید که در زمان بلوغ، دختر یا پسر توانایی و درک حفظ مال را پیدا می کند و دچار فریب در معامله نمی شود و مال را به خاطر نادانی و عدم درک، فاسد و تباه نمی کند. البته حد نه سال برای دختر و ورود پسر به اول چهارده سال قمری که در روایات آمده است از جانب خداوند تعیین شده و کسی حق ندارد بگوید پسر ده ساله من درک کامل خرید و فروش و گول نخوردن را دارد پس معامله برایش جایز است و اینچنین از حدود خدا تجاوز کند. البته اگر بچه به سن بلوغ یا علائم بلوغ برسد ولی عقب مانده ذهنی باشد (سفیه و ضعیف) باز هم اجازه تصرف در مالش را طبق روایات فوق و سایر روایات ندارد و مالش به او داده نمی شود و قیم و وصی او این کارها را انجام میدهد.
نکته مهم این است که نمی توان گفت همه علت عدم جواز خرید و فروش برای بچه نابالغ همین موارد است بلکه علت های بسیاری از احکام دینی به طور کامل بر ما مخفی است و برخی از احکام هم، مواردی از علت های آن صرفا جهت آگاهی، توسط اهل بیت بیان شده است. و ما نباید از علت های آن، حکم استخراج کنیم. و اعمال شرعی را تعبدا، از این جهت که از جانب خداوند عالم و عادل و حکیم صادر شده است، به آن عمل کنیم.
نظرات (0)