✅پاسخ :از جمله کارهایی که اهل بیت علیهم السلام هم در مورد مردان و هم زنان سفارش نموده اند سرمه کشیدن است. از جمله :

ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُقَاتِلٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا عقَالَ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیَکْتَحِلْ

📚ثواب الاعمال ص ٢٢

ترجمه :امام رضا علیه السلام فرمود :هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد باید سرمه بکشد.

✅یکی از سرمه های عمومی که اهل بیت به آن سفارش نموده اند «إثمد» است.از جمله:

عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ عَمِّهِ قَالَا قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ الِاکْتِحَالُ بِالْإِثْمِدِ یُطَیِّبُ النَّکْهَةَ وَ یَشُدُّ أَشْفَارَ الْعَیْنِ
📚کافی ج ۶ ص ۴٩۴

ترجمه :امام باقر علیه السلام فرمود :سرمه کشیدن با «إثمد» دهان را خوشبو می کند و پلک های چشم را محکم و مقاوم می کند.

✅بیان: «إثمد» سنگی است معدنی که با آن سرمه می کشند.

✅سرمه هایی دیگری نیز در روایات آمده است که البته منحصر به این موارد نیست از جمله:

عَنِ الْمُسَیَّبِ بْنِ وَاضِحٍ وَ کَانَ یَخْدُمُ الْعَسْکَرِیَّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَالَ: لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِی الْهَلِیلَجِ الْأَصْفَرِ لَاشْتَرَوْهَا بِوَزْنِهَا ذَهَباً وَ قَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ خُذْ هَلِیلَجَةً صَفْرَاءَ وَ سَبْعَ حَبَّاتِ فُلْفُلٍ وَ اسْحَقْهَا وَ انْخُلْهَا وَ اکْتَحِلْ بِهَا
📚طب الأئمةص٨٧

ترجمه :امام حسین علیه السلام فرمود :اگر مردم می دانستند در هلیله زرد چه خواصی وجود دارد، آن را با هم وزنش از طلا خریداری می کردند و به مردی از اصحابش فرمود :هلیله زرد و هفت حبه فلفل را بردار و آنها را بساب و با الک نخاله آن را بگیر و با آن سرمه بکش.

عَنْ أَبِی یُوسُفَ الْمُعَصَّبِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع أَشْکُو إِلَیْکَ مَا أَجِدُ فِی بَصَرِی وَ قَدْ صِرْتُ شَبْکُوراً فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تُعَلِّمَنِی شَیْئاً قَالَ اکْتُبْ هَذِهِ الْآیَةَ اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الْآیَةَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فِی جَامٍ ثُمَّ اغْسِلْهُ وَ صَیِّرْهُ فِی قَارُورَةٍ وَ اکْتَحِلْ بِهِ قَالَ وَ مَا اکْتَحَلْتُ إِلَّا أَقَلَّ مِنْ مِائَةِ مِیلٍ حَتَّی رَجَعَ بَصَرِی أَصَحَّ مَا کَانَ
📚مکارم الاخلاق ص ٣٧۵

أبو یوسف گوید :به امام کاظم علیه السلام از آنچه از شبکوری به چشمم رسیده بود شکایت کردم و گفتم اگر صلاح می دانید چیزی به من تعلیم دهید؛ امام فرمودند :آیه نور را سه بار در ظرفی بنویس سپس آن را بشوی و در شیشه بریز و با آن سرمه بکش ‌؛ راوی گوید :من کمتر از صد میل با آن سرمه کردم تا اینکه چشمم سالم‌تر از آنچه از اول بود گردید.

✅سرمه های دیگری نیز در روایات وارد شده است و اگر چه بیشتر به سرمه إثمد سفارش شده است ولی منحصر در این موارد نیست و سرمه های زینتی و درمانی امروزی هم، سرمه محسوب می شوند.

✅سرمه ها تا زمانی که به داخل چشم کشیده شود، جهت وضو ، طبق روایت زیر مانع به حساب نمی آیند:

عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ فی حدیث قَالَ... إِنَّمَا عَلَیْکَ أَنْ تَغْسِلَ مَا ظَهَرَ
📚تهذیب ج١ص٧٩

ترجمه :امام باقر علیه السلام در حدیثی فرمودند :همانا وظیفه توست که (در وضو و غسل و تطهیر محل بول و غائط) بشوئی آنچه ظاهر است.

✅مکان‌هایی مثل داخل چشم و داخل دهان و داخل بینی و... که از باطن بدن هستند، طبق روایات، الزام به شستن آنها نیست و لذا بودن سرمه در داخل چشم مشکلی جهت وضو ایجاد نمی کند.
اما اگر سرمه در محدوده صورت مالیده شود و نوع و مقدار سرمه در حدی است که مانع رسیدن آب به صورت نباشد که مشکلی در کار نیست ولی اگر مقدار و نوع سرمه به حدی است که مانع از رسیدن آب به صورت می باشد به روایت زیر دقت کنید:

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ فی حدیث قال أَنَّ الْوَجْهَ کُلَّهُ یَنْبَغِی أَنْ یُغْسَلَ
📚کافی ج٣ص٣٠

ترجمه :امام باقر علیه السلام در حدیثی فرمودند :(در وضو) صورت، همه آن سزاوار است که شسته شود..

✅با توجه به این روایت و آیه وضو و سایر روایات مربوطه، صورت و دست ها با آن محدوده ای که در روایات تعیین گردیده است باید به طور کامل شسته شود و موانع رسیدن آب به این مکان‌ها در غیر وقت ضرورت باید برطرف شود