✅ پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :

1 أحمد بن محمد بن أبي نصر عن أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا قال: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَسْحِ عَلَى الْقَدَمَيْنِ كَيْفَ هُوَ فَوَضَعَ كَفَّهُ عَلَى الْأَصَابِعِ فَمَسَحَهَا إِلَى الْكَعْبَيْنِ إِلَى ظَاهِرِ الْقَدَمِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَالَ بِإِصْبَعَيْنِ مِنْ أَصَابِعِهِ هَكَذَا فَقَالَ لَا إِلَّا بِكَفِّهِ كُلِّهَا

📚 كافي ج۳ص۳۰

احمد گوید : از امام رضا صلوات اللَّه علیه در مورد مسح بر دو پا سؤال کردم که چگونه است؟ پس حضرت کف دستش را بر انگشتان (پا) گذاشت و به طرف دو استخوان کعب، به طرف روی پا کشید!

پس گفتم : فدایت شوم، اگر شخصی با دو انگشت از انگشتان خود اینچنین مسح کند چطور؟ فرمود : خیر، فقط با تمام کف دست خود!

2 عن أبي جعفر قال: يُجْزِي مِنَ الْمَسْحِ عَلَى الرَّأْسِ مَوْضِعُ ثَلَاثِ أَصَابِعَ و كَذَلِكَ الرِّجْلُ

📚 كافي ج۳ص۲۹

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : برای مسح بر سر، موضع و مکان سه انگشت کفایت می کند و همچنین پا!

3 عن زرارة و بُكَيْر أَنَّهُمَا سَأَلَا أَباجَعْفَرٍ عَنْ وُضُوءِ رَسُولِ اللَّهِ فَدَعَا بِطَشْتٍ أَوْ تَوْرٍ فِيهِ مَاءٌ...ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ و قَدَمَيْهِ بِبَلَلِ كَفِّهِ لَمْ يُحْدِثْ لَهُمَا مَاءً جَدِيداً ثُمَ قَالَ و لَا يُدْخِلُ أَصَابِعَهُ تَحْتَ الشِّرَاكِ...

قال ثُمَّ قَالَ و امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ و أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ فَإِذَا مَسَحَ بِشَيْءٍ مِنْ رَأْسِهِ أَوْ بِشَيْءٍ مِنْ قَدَمَيْهِ مَا بَيْنَ الْكَعْبَيْنِ إِلَى أَطْرَافِ الْأَصَابِعِ فَقَدْ أَجْزَأَهُ

📚 كافي ج۳ص۲۵

امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد نحوه وضوی رسول اللّه صلی الله علیه و آله فرمود : ... سپس سر و دو پایش را با همان رطوبت دستش مسح کرد و آب جدید برای آنها تازه نکرد!

سپس فرمود : و انگشتانش را زیر بند نعلین (عربی) داخل نکرد!

سپس فرمود : اللَّه (در آیه 6 سوره مائده) می فرماید : «به سرهایتان و دو پایتان تا دو کعب مسح کنید»

پس (به خاطر باء تبعیض) اگر به قسمتی از سرش یا قسمتی از دو پایش، مابین دو کعب تا سر انگشتان مسح کند او را کفایت می کند!

4 عن القاسم بن محمد عن جعفر بن سلیمان عمه قال: سَأَلْتُ أَباالْحَسَنِ مُوسَی قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَکُونُ خُفُّ الرَّجُلِ مُخَرَّقاً فَیُدْخِلُ یَدَهُ فَیَمْسَحُ ظَهْرَ قَدَمِهِ أَیُجْزِیهِ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ

📚 کافی ج۳ص۳۱

جعفر بن سليمان گويد : از امام کاظم صلوات اللَّه علیه سؤال کردم و گفتم : فدایت شوم! کفش روبسته فردی پاره و دارای شکاف است، پس دستش را داخل می کند و روی پایش را مسح می کند. آیا او را کفایت می کند؟ فرمود : بله!

5 عن أبی جعفر أنه قال فی المسح تمسح علی النعلین و لا تدخل یدک تحت الشراک و إذا مسحت بشیء من رأسک أو بشیء من قدمیک ما بین کعبیک إلی أطراف الأصابع فقد أجزأک

📚 تهذیب ج۱ص۹۰

امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد مسح فرمود : بر روی دو نعلین مسح می کنی و دستت را زیر دوال و بند نعلین داخل نمی کنی و در صورتی که به قسمتی از سرت یا به قسمتی از دو پایت از محدوده مابین دو کعب تا سر انگشتانت را مسح کنی، تو را کفایت می کند!

✅ در روایات فوق و غیره روشن است که هر چند مسح کردن روی پا در وضو با همه کف دست افضل است و در چنین صورتی همه عرض پا مسح می شود ولی اجازه مسح پا به اندازه عرض سه انگشت هم رسیده است و لذا می توان به اندازه عرض سه انگشت اکتفا نمود و با این وصف استيعاب عرضی مسح پا واجب نیست و البته با دو انگشت نهی شده است و به اندازه سه انگشت از نظر عرض کفایت میکند.

✅ اما در مورد استيعاب طولي در روایات فوق روشن است که وقتی قسمتی از محدوده بین انگشتان تا استخوان کعب مسح شود کفایت می کند همچنین شواهدی مانند عدم لزوم دست کردن در زیر دوال و بند نعلین عربی و عدم لزوم درآوردن کفشی که روی آن یک شکاف هست، نشان می دهد که استيعاب طولي یعنی لزوم مسح همه محدوده نوک انگشتان تا استخوان کعب لازم نیست.

✅ جالب این است که أهل اجتهاد در مورد استيعاب عرضی که صریحاً با دو انگشت نهی شده است و حداقل موضع سه انگشت مجزي دانسته شده است، بر حسب اجماع قائل هستند که با یک انگشت هم کفایت می کند! اما در مورد استيعاب طولي که تصریح است مسح قسمتی از محدوده مابین سر انگشتان تا استخوان کعب کفایت می کند، بر حسب إجماع قائل هستند که استيعاب طولي واجب است و باید همه محدوده سر انگشتان تا کعب مسح شود!

✅ بر اساس روایات فوق، وجود موانع زینتی و غیره بر روی ناخن های پای زنان و مردان، مشکلی برای مسح ایجاد نمی کند، زیرا وقتی بر حسب وظیفه، دستش را به روی پایش می کشد، قسمتی از محدوده مسح، مورد مسح قرار می گیرد.

https://feghh14.com