✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ وَقْتُ صَلَاةِ اللَّيْلِ مَا بَيْنَ نِصْفِ اللَّيْلِ إِلَى آخِرِهِ.

📚 الفقيه ج۱ص۴۷۷

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : وقت نماز شب از نیمه شب تا آخر شب می باشد!


2⃣عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ أَوْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّه إِنِّي أَقُومُ آخِرَ اللَّيْلِ وَ أَخَافُ الصُّبْحَ قَالَ اقْرَأِ الْحَمْدَ وَ اعْجَلْ وَ اعْجَلْ.

📚 الكافي ج۳ص۴۴۹

اسماعیل يا عبدالله گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : من آخر شب (برای نماز شب) برمی خیزم و خوف طلوع فجر را دارم!
امام فرمودند : (در رکعات نماز شب) حمد تنها بخوان و شتاب کن و عجله کن!


3⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَر قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَقُومُ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ وَ هُوَ يَخْشَى أَنْ يَفْجَأَهُ الصُّبْحُ أَ يَبْدَأُ بِالْوَتْرِ أَوْ يُصَلِّي الصَّلَاةَ عَلَى وَجْهِهَا حَتَّى يَكُونَ الْوَتْرُ آخِرَ ذَلِكَ قَالَ بَلْ يَبْدَأُ بِالْوَتْرِ وَ قَالَ أَنَا كُنْتُ فَاعِلًا ذَلِكَ.

📚 الكافي ج۳ص۴۴۹

محمد بن مسلم گوید : از امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که آخر شب قیام می کند و خوف دارد که ناگهان صبح فرا برسد سؤال کردم که آیا به نماز وتر آغاز کند یا نماز شب را به روال عادی بخواند تا نماز وتر در آخر آن باشد؟ فرمود : بلکه به نماز وتر آغاز کند و فرمود : من خودم این کار را انجام می دهم!


4⃣عَنْ عَلِيِّ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَقُومُ وَ أَنَا أَتَخَوَّفُ الْفَجْرَ قَالَ فَأَوْتِرْ قُلْتُ فَأَنْظُرُ وَ إِذَا عَلَيَّ لَيْلٌ قَالَ فَصَلِّ صَلَاةَ اللَّيْلِ.

📚 التهذيب ج۲ص۳۴۰

علي بن عبدالعزيز گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : من قیام می کنم در حالیکه خوف طلوع فجر را دارم، (چه کنم)؟ فرمود : (سه رکعت) نماز وتر را بخوان!
گفتم : (بعد از خواندن وتر) نگاه می کنم و می بینم که هنوز شب است! فرمود : پس نماز شب خود را بخوان!


5⃣عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْأَحْوَلِ مُحَمَّدِ بْنِ النُّعْمَانِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّه إِذَا كُنْتَ أَنْتَ صَلَّيْتَ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ مِنْ صَلَاةِ اللَّيْلِ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأَتِمَّ الصَّلَاةَ طَلَعَ أَمْ لَمْ يَطْلُعْ.

📚 التهذيب ج۲ص۱۲۵

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : در صورتی که چهار رکعت از نماز شب خود را قبل از طلوع فجر خوانده بودی، پس نمازهایت را تکمیل کن چه فجر طلوع کند و چه نکند!


5⃣عَنْ يَعْقُوبَ الْبَزَّازِ قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَقُومُ قَبْلَ الْفَجْرِ بِقَلِيلٍ فَأُصَلِّي أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ ثُمَّ أَتَخَوَّفُ أَنْ يَنْفَجِرَ الْفَجْرُ أَبْدَأُ بِالْوَتْرِ أَوْ أُتِمُّ الرَّكَعَاتِ فَقَالَ لَا بَلْ أَوْتِرْ وَ أَخِّرِ الرَّكَعَاتِ حَتَّى تَقْضِيَهَا فِي صَدْرِ النَّهَارِ.

📚 التهذيب ج۲ص۱۲۵

یعقوب گوید : به امام گفتم : من اندکی قبل از طلوع فجر برمی خیزم، پس چهار رکعت می خوانم و سپس می ترسم که طلوع فجر شود، آیا به نماز وتر آغاز کنم یا رکعات نماز شب را کامل کنم؟
فرمود : خیر! بلکه نماز وتر را بخوان و رکعات باقیمانده نماز شب را تأخیر بیانداز تا در اول روز قضا کنی!


6⃣عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّه أُوتِرُ بَعْدَ مَا يَطْلُعُ الْفَجْرُ قَالَ لَا.

📚 التهذيب ج۲ص۱۲۶

اسماعیل بن جابر گوید : آیا بعد از طلوع فجر نماز وتر بخوانم؟ فرمود : خیر!


7⃣عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ إِذَا قُمْتَ وَ قَدْ طَلَعَ الْفَجْرُ فَابْدَأْ بِالْوَتْرِ ثُمَّ صَلِّ الرَّكْعَتَيْنِ ثُمَّ صَلِّ الرَّكَعَاتِ إِذَا أَصْبَحْتَ.

📚 التهذيب ج۲ص۳۴۰

عبدالله بن سنان گوید :شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : هنگامي که برخاستی و فجر طلوع کرده بود، به نماز وتر آغاز کن سپس دو رکعت (نافله صبح) را بخوان و سپس (بعد از نماز صبح) رکعات نماز شب را بخوان!





8⃣عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَقُومُ وَ قَدْ طَلَعَ الْفَجْرُ فَإِنْ أَنَا بَدَأْتُ بِالْفَجْرِ صَلَّيْتُهَا فِي أَوَّلِ وَقْتِهَا وَ إِنْ بَدَأْتُ بِصَلَاةِ اللَّيْلِ وَ الْوَتْرِ صَلَّيْتُ الْفَجْرَ فِي وَقْتِ هَؤُلَاءِ فَقَالَ ابْدَأْ بِصَلَاةِ اللَّيْلِ وَ الْوَتْرِ وَ لَا تَجْعَلْ ذَلِكَ عَادَةً.

📚 التهذيب ج۲ص۱۲۶

عمر بن يزيد گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : من (از خواب) برمی خیزم در حالیکه فجر طلوع کرده است. پس اگر به نماز صبح آغاز کنم آن را در اول وقت می خوانم ولی اگر به نماز شب و نماز وتر آغاز کنم، نماز صبح را در وقت اینها (یعنی عامه) می خوانم.
امام فرمودند : به نماز شب و نماز وتر آغاز کن ولی این را عادت‌ و رسم قرار نده!


9⃣عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّه رُبَّمَا قُمْتُ وَ قَدْ طَلَعَ الْفَجْرُ فَأُصَلِّي صَلَاةَ اللَّيْلِ وَ الْوَتْرَ وَ الرَّكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْفَجْرِ ثُمَّ أُصَلِّي الْفَجْرَ قَالَ قُلْتُ: أَفْعَلُ أَنَا ذَا قَالَ نَعَمْ وَ لَا يَكُونُ مِنْكَ عَادَةً

📚 التهذيب ج۲ص۳۳۹

سليمان بن خالد گوید : امام صادق صلوات اللَّه علیه به من فرمود : گاهی قیام می کنم در حالیکه فجر طلوع کرده است، پس نماز شب و نماز وتر و نافله قبل از نماز صبح را می خوانم و سپس نماز صبح را می خوانم!
من گفتم : من هم اینکار را را انجام دهم؟ فرمود : بله ولی این عادت و رسم تو نباشد!


0⃣1⃣عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ [اباعبدالله] عَنِ الرَّجُلِ يَأْتِي الْمَسْجِدَ وَ قَدْ صَلَّى أَهْلُهُ أَ يَبْتَدِئُ بِالْمَكْتُوبَةِ أَوْ يَتَطَوَّعُ فَقَالَ إِنْ كَانَ فِي وَقْتٍ حَسَنٍ فَلَا بَأْسَ بِالتَّطَوُّعِ قَبْلَ الْفَرِيضَةِ وَ إِنْ كَانَ خَافَ الْفَوْتَ مِنْ أَجْلِ مَا مَضَى مِنَ الْوَقْتِ فَلْيَبْدَأْ بِالْفَرِيضَةِ وَ هُوَ حَقُّ اللَّهِ ثُمَّ لْيَتَطَوَّعْ مَا شَاءَ أَلَا هُوَ مُوَسَّعٌ أَنْ يُصَلِّيَ الْإِنْسَانُ فِي أَوَّلِ دُخُولِ وَقْتِ الْفَرِيضَةِ النَّوَافِلَ إِلَّا أَنْ يَخَافَ فَوْتَ الْفَرِيضَةِ وَ الْفَضْلُ إِذَا صَلَّى الْإِنْسَانُ وَحْدَهُ أَنْ يَبْدَأَ بِالْفَرِيضَةِ إِذَا دَخَلَ وَقْتُهَا لِيَكُونَ فَضْلُ أَوَّلِ الْوَقْتِ لِلْفَرِيضَةِ وَ لَيْسَ بِمَحْظُورٍ عَلَيْهِ أَنْ يُصَلِّيَ النَّوَافِلَ مِنْ أَوَّلِ الْوَقْتِ إِلَى قَرِيبٍ مِنْ آخِرِ الْوَقْتِ.

📚 الكافي ج۳ص۲۸۸

سماعه گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که به مسجد می آید در حالیکه اهل آن نماز خوانده اند،سؤال کردم که آیا به نماز فريضه آغاز کند یا نافله بخواند؟
فرمود : اگر خوب وقت دارد، نافله خواندن قبل از فریضه اشکال ندارد ولی اگر به خاطر آن مقداری که از وقت گذشته است ترس از دست رفتن وقت را دارد باید به فریضه آغاز کند چرا که این حق اللَّه است و سپس آنچه خواست نافله بخواند!
همانا شخص در وسعت است که در اول دخول وقت نماز فريضه، نافله بخواند مگر اینکه از فوت فریضه خوف داشته باشد و وقتی انسان نماز فرادا می خواند، فضیلت این است که هنگامی که وقت نماز داخل می شود به نماز فريضه آغاز کند تا فضیلت اول وقت برای نماز فريضه باشد ولی ممنوع نیست که از اول وقت تا نزدیک آخر وقت نافله ها را بخواند!








1⃣1⃣سَأَلَ عُمَرُ بْنُ یَزِیدَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنِ الرِّوَایَةِ الَّتِی یَرْوُونَ أَنَّهُ لَا یَنْبَغِی أَنْ یُتَطَوَّعَ فِی وَقْتِ کُلِّ فَرِیضَةٍ مَا حَدُّ هَذَا الْوَقْتِ فَقَالَ إِذَا أَخَذَ الْمُقِیمُ فِی الْإِقَامَةِ فَقَالَ لَهُ إِنَّ النَّاسَ یَخْتَلِفُونَ فِی الْإِقَامَةِ قَالَ الْمُقِیمُ الَّذِی یُصَلَّی مَعَهُ

📚 الفقيه ج1ص251

عمر بن يزيد از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد روایتی که روایت می کنند که سزاوار نیست که در وقت هر فریضه نافله خوانده شود سؤال کرد که حد این وقت چیست؟ فرمود : وقتی که اقامه گوینده، اقامه را آغاز نماید!
گفتم : مردم در مورد اقامه مختلف هستند!
فرمود : آن اقامه گوینده ای که همراه او نماز (جماعت) می خواند!



2⃣1⃣عَنْ نَجَیه قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ تُدْرِكُنِي الصَّلَاةُ وَ يَدْخُلُ وَقْتُهَا فَأَبْدَأُ بِالنَّافِلَةِ قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ لَا وَ لَكِنْ ابْدَأْ بِالْمَكْتُوبَةِ وَ اقْضِ النَّافِلَةَ.

📚 التهذيب ج۲ص۱۶۷

نجيه گوید : به امام باقر صلوات اللَّه علیه گفتم : نماز بر من فرا می رسد و وقت آن داخل می شود، پس آیا به نافله آغاز کنم؟ فرمود : خیر! ولکن به نماز فريضه آغاز کن و نافله را قضا کن!


3⃣1⃣عَنْ زِيَادٍ أَبِي غیاث عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ إِذَا حَضَرَتِ الْمَكْتُوبَةُ فَابْدَأْ بِهَا فَلَا يَضُرُّكَ أَنْ تَتْرُكُ مَا قَبْلَهَا مِنَ النَّافِلَةِ.

📚 التهذيب ج۲ص۲۴۷

زیاد گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرمود : هنگامي که وقت نماز فريضه فرا می رسد به آن آغاز کن که به تو ضرر نمی زند که نافله های قبل از آن نماز را ترک کنی!


✅از روایات فوق و غیره روشن است که وقت نماز شب از نیمه شب تا طلوع فجر می باشد.

نافله شب به چهار تا دو رکعتی که در ابتدا خوانده می شود گفته می شود و نماز وتر به سه رکعتی که بعد از نماز شب خوانده می شود و دو رکعت آن به نام شفع جدا خوانده می شود و یک رکعت آن نیز با یک قنوت جدا خوانده می شود گفته می شود و بعد از اینها نافله صبح که دو رکعت است خوانده می شود.

طبق روایات فوق، کسی که موقعی بیدار می شود که خوف دارد فجر طلوع کند، در نمازهای خود به سوره حمد تنها اکتفا می کند و با عجله و شتاب نمازهای خود را می خواند یا اینکه به خواندن نماز وتر آغاز می کند و بعد از اتمام نماز وتر در صورتی که هنوز فجر طلوع نکرده باشد، نمازهای شب خود را می خواند و اگر فجر طلوع کرده باشد نماز صبح خود را می خواند و بعداً نماز شب خود را قضا می کند.

همچنین اگر قبل از طلوع فجر چهار رکعت یعنی دو تا دو رکعت از نماز شب را خوانده باشد، مابقی آن را هم می تواند بخواند و سپس نماز صبح را بخواند.
در روایت دیگر نیز آمده است که اگر چهار رکعت از نماز شب را خواند و خوف طلوع فجر داشت، نماز وتر را بخواند و آن چهار رکعت دیگر را بعداً قضا نماید.

اما در صورتی که هنگام قیام از خواب، فجر طلوع کرده باشد، فضیلت و کار بهتر این است که ابتدا نماز فريضه صبح خوانده شود و بعداً نوافل شب قضا شود ولی به شرطی که نماز فرادا باشد و خوف از دست رفتن وقت نماز فريضه را نداشته باشد، رخصت خواندن نماز شب و نماز وتر و نافله صبح قبل از نماز صبح رسیده است ولی از عادت و رسم قرار دادن این أمر نهی شده است و صرفاً گاهی که احیاناً تا طلوع فجر خواب مانده است می تواند این کار را انجام دهد و در حدیث دیگر توصیه شده است که اگر طلوع فجر شده باشد و بیدار شود، نماز وتر و نافله صبح را بخواند و سپس نماز صبح را بخواند و بعداً نماز شب را قضا نماید.
و اگر نماز جماعت باشد، از موقعی که مؤذن اقامه نماز بگوید نباید دیگر نافله بخواند.

✅ در اکثر حالات فوق مشاهده می شود که در صورت دخول وقت نماز فريضه صبح، فضیلت این است که به نماز صبح آغاز شود و نماز شب و وتر بعداً قضا شود ولی رخصت هایی در برخی حالات با حد و حدود خاص رسیده است که می توان با دقت در روایات آن از آن استفاده کرد.

✅ در مورد محدوده وقت نوافل ظهر و عصر، به لینک زیر رجوع فرمایید :


https://t.me/porseshvapasokhe/160