✅پاسخ:

1⃣عن أبي عبداللَّه قال: إِنَّ أَوْلَادَ الْمُسْلِمِين مَوْسُومُون عِنْداللَّهِ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ فَإِذَا بَلَغُوا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً كُتِبَتْ لَهُمُ الْحَسَنَاتُ فَإِذا بَلَغُوا الْحُلُمَ كُتِبَتْ عَلَيْهِمُ السَّيِّئَاتُ

📚كافي ج۶ص۳

امام صادق علیه السلام : اولاد مسلمانان در نزد اللَّه به شفاعت کننده و مقبول الشفاعة موسوم هستند، پس وقتی که به 12 سالگی رسیدند، #حسنات برای آنها نوشته می شود و وقتی به #احتلام برسند، #گناهان برای آنها نوشته می شود.

2⃣ عن أبي عبداللَّه قال: إِذَا بَلَغَ الْغُلَامُ أَشُدَّهُ ثَلَاثَ عَشْرَةَ سَنَةً و دَخَلَ الْأَرْبَعَ عَشْرَةَ سَنَةً وَجَبَ عَلَيْهِ ما وَجَبَ عَلَى الْمُحْتَلِمِينَ احْتَلَمَ أَمْ لَمْ يَحْتَلِمْ وَ كُتِبَتْ عَلَيْهِ السَّيِّئَاتُ و كُتِبَتْ لَهُ الْحَسَنَاتُ و جَازَ لَهُ كُلُّ شَيْ ءٍ مِنْ مَالِه إِلَّا أَنْ يَكُونَ ضَعِيفاً أَوْ سَفِيهاً

📚خصال ص۴۹۵

امام صادق علیه السلام :هنگامی که پسر بچه به سن رشد و بلوغ خود برسد که 13 سالگی است و وارد 14 سالگی شود، آنچه بر محتلم شدگان واجب است بر او هم واجب است، چه محتلم شده باشد و چه محتلم نشده باشد و گناهان برای او نوشته می شود و افعال نیک هم برای او نوشته می شود و هر چیزی در مورد مالش برای او جائز می شود مگر اینکه ضعیف یا سفيه باشد.

3⃣عبداللَّه بن سنان عن أبي عبداللَّه قال: سَأَلَهُ أَبِي و أَنَا حَاضِرٌ عَنِ الْيَتِيمِ مَتَى يَجُوزُ أَمْرُهُ فَقَالَ حِينَ يَبْلُغُ أَشُدَّهُ قُلْتُ و مَا أَشُدُّهُ قال الِاحْتِلَامُ قُلْتُ قَدْ يَكُونُ الْغُلَامُ ابْنَ ثَمَانِي عَشْرَة سَنَةً لَا يَحْتَلِمُ أَوْ أَقَلَّ أَوْ أَكْثَرَ قَالَ إِذَا بَلَغَ ثَلَاثَ عَشْرَةَ سَنَةً كُتِبَ لَهُ الْحَسَنُ و كُتِبَ عَلَيْهِ السَّيِّئُ وَ جَازَ أَمْرُهُ إِلَّا أَنْ يَكُون سَفِيهاً أَوْ ضَعِيفاً

📚تفسيرالعياشي ج۲ص۲۹۱

عبدالله بن سنان گوید : در حالی که من حاضر بودم، پدرم از امام صادق علیه السلام پرسید: از کِی أمر یتیم جائز است؟ فرمود : هنگامی که به أشد خود (سن رشد و بلوغ) برسد. گفتم : أَشد و سن رشد و بلوغ چیست؟ فرمود : موقع محتلم شدن، گفتم : گاهی پسر 18 ساله یا کمتر یا بیشتر هم محتلم نمی شود! فرمود : وقتی به 13 سالگی برسد، کار نیک برای او نوشته می شود و گناه هم برایش نوشته می شود و امر او جائز است مگر اینکه سفيه یا ضعیف باشد.

4⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْغُلَامِ مَتَى تَجِبُ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ فَقَالَ إِذَا أَتَى عَلَيْهِ ثَلَاثَ عَشْرَةَ سَنَةً فَإِنِ احْتَلَمَ قَبْلَ ذَلِكَ فَقَدْ وَجَبَتْ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ جَرَى عَلَيْهِ الْقَلَمُ

📚 التهذيب ج۲ص۳۸۰

عمار گوید :از امام صادق علیه السلام در مورد پسربچه سؤال کردم که از چه موقعی نماز بر او واجب است؟ فرمود : وقتی که 13 سال بر او بگذرد (13 سالگی او تکمیل شود)، پس اگر قبل از آن محتلم شد، محققاً نماز بر او واجب گردیده است و قلم بر او جاری شده است!

5⃣عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ غَيْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّه قَالَ: حَدُّ بُلُوغِ الْمَرْأَةِ تِسْعُ سِنِينَ

📚الخصال ص ۴۲۱ ح ۱۷

امام صادق علیه السلام فرمود :حد بلوغ زن 9 سال است!




6⃣عَنْ عَبْداللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِذَا بَلَغَ الْغُلَامُ ثَلَاثَ عَشْرَةَ سَنَةً كُتِبَتْ لَهُ الْحَسَنَةُ وَ كُتِبَتْ عَلَيْهِ السَّيِّئَةُ وَ عُوقِبَ وَ إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِيَةُ تِسْعَ سِنِينَ فَكَذَلِكَ وَ ذَلِكَ أَنَّهَا تَحِيضُ لِتِسْعِ سِنِين

📚 التهذيب ج۹ص۱۸۴

امام صادق علیه السلام فرمود : وقتی که پسربچه 13 ساله شد ، کارهای نیک برایش نوشته می شود و گناهان هم برایش نوشته می شود و عقوبت می شود و دختر نیز وقتی 9 ساله شد همینطور است و علت آن این است که دختر در 9 سالگی حیض می شود.

7⃣عن أبي بصير عن أبي عبداللَّه أَنَّهُ قَالَ: عَلَى الصَّبِيِّ إِذَا احْتَلَمَ الصِّيَامُ و عَلَى الْجَارِيَةِ إِذَا حَاضَتِ الصِّيَامُ

📚تهذيب ج۴ص۲۸۱

امام صادق علیه السلام فرمود : پسربچه وقتی #محتلم شود روزه بر عهده‌ اوست و دختر وقتی #حیض شود روزه بر عهده اوست.


✅چند نکته از روایات فوق و غیره :

1⃣ #سن_تکلیف_دختران زمان حیض و 9 سالگی معین شده است و اگر حیض آنها تأخير افتاد، از زمان تکمیل 9 سالگی و ورود به ده سالگی موظف به انجام تکالیف هستند.

2⃣برای #سن_تکلیف_پسران چند حد معين شده است که عبارت است از :
✅احتلام
✅ روئیدن مو بر صورت و بر زهار یعنی بالای عورت
✅ تکمیل 13 سالگی و ورود به 14 سالگی بر حسب بسیاری از روایات

احتلام و روئیدن موی صورت و زهار دو نشانه مسلم رسیدن به بلوغ است که البته اگر تا تکمیل 13 سالگی و ورود به آغاز 14 سالگی حاصل نشود، باید انجام تکالیف خود را آغاز کند هر چند محتلم نشده باشد و اگر احتلام یا روئیدن موی زهار و صورت قبل از این سن اتفاق بیفتد، از همان موقع مکلف می شود.

3⃣هر چند بین 14 تا 15 سالگی هم در برخی روایات به عنوان سن بلوغ معرفی شده است، اما اکثر روایات، تکمیل 13 سالگی و ورود به 14 سالگی را معین نموده اند و چند روایت 15 سالگی علاوه بر #خلاف_احتیاط بودن، #موافق_مذهب_اکثر_عامه است، زیرا عامه اکثراً 15 سالگی را سن تکلیف می دانند و عجیب است که برخی این همه روایت تکمیل 13 سالگی را کنار گذاشته اند و 15 سالگی را شروع تکلیف می دانند!!!

4⃣ نوشته شدن حسنات در روایت 1⃣ از زمان ورود به 13 سالگی ذکر شده است که رحمتی است الهی، اما گناهان از تکمیل سال سیزدهم و آغاز 14 سالگی مکتوب می شود و مورد عقوبت قرار می گیرد.

5⃣ سال مورد استفاده در روایات فقهی، سال قمری است.

6⃣ رسیدن به «أَشُدّ»، که در بسیاری از روایات حد بلوغ قرار داده شده است و در #قرآن آمده است، در اکثر روایات توسط اهل بیت علیهم السلام به تکمیل 13 سالگی و احتلام تفسیر شده است و ذکر شده است که در صورت تأخیر احتلام از این سن، ملاک، تکمیل 13 سالگی و ورود به 14 سالگی است و جالب است که در هیچکدام از تفاسیر روایی به 15 سالگی تفسیر نشده است و لذا تکمیل 13 سالگی را می توان موافق با قرآن دانست و 15 سالگی بیشتر برای اجرای حدود آمده است.

7⃣نکته بسیار مهم این است که : هر چند سن بلوغ برای دختران 9 سال و برای پسران احتلام یا روئیدن موی زهار و نهایتا‌ً تکمیل 13 سالگی قرار داده شده است، ولی در روایات #متعدد به تمرین اطفال بر نماز و روزه برای عادت کردن به آن أمر شده است که یک مورد آن ذکر می شود :


7⃣الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: إِنَّا نَأْمُرُ صِبْیَانَنَا بِالصَّلَاةِ إِذَا کَانُوا بَنِی خَمْسِ سِنِینَ فَمُرُوا صِبْیَانَکُمْ بِالصَّلَاةِ إِذَا کَانُوا بَنِی سَبْعِ سِنِینَ وَ نَحْنُ نَأْمُرُ صِبْیَانَنَا بِالصَّوْمِ إِذَا کَانُوا بَنِی سَبْعِ سِنِینَ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِیَامِ الْیَوْمِ إِنْ کَانَ إِلَی نِصْفِ النَّهَارِ أَوْ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ أَوْ أَقَلَّ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ أَفْطَرُوا حَتَّی یَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ یُطِیقُوهُ فَمُرُوا صِبْیَانَکُمْ إِذَا کَانُوا بَنِی تِسْعِ سِنِینَ بِالصَّوْمِ مَا اسْتَطَاعُوا مِنْ صِیَامِ الْیَوْمِ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ أَفْطَرُوا.

📚 الكافي ج۴ص۱۲۴

امام باقر علیه السلام فرمود : ما وقتی کودکانمان 5 ساله هستند آنها را به نماز أمر می کنیم پس شما وقتی بچه هایتان 7 ساله هستند آنها را به نماز أمر کنید.
و ما وقتی کودکانمان 7 ساله هستند به آنها امر می کنیم که هر مقدار از روز را که طاقت دارند روزه بگیرند : تا نیمه روز یا کمتر یا بیشتر و وقتی تشنگی و گرسنگی بر آنها غلبه نمود افطار کنند تا (به مرور) به روزه #عادت کنند و طاقت آن را پیدا کنند، پس شما کودکان خود را وقتی 9 ساله هستند أمر کنید که هر مقداری از روز را که طاقت دارند روزه بگیرند و وقتی عطش بر آنها غلبه نمود افطار نمایند.


✅در مورد نکته آخر حتماً به لینک زیر رجوع فرمایید :

https://t.me/porseshvapasokhe/478