پاسخ
✅ پاسخ : به آیات و احادیث زیر توجه فرمایید :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَکُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِّنکُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنفُسَکُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا (۲۹)
ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال یکدیگر را در میان خود بباطل نخورید. مگر این که تجارتی با رضایت طرفین شما انجام گیرد. و خودکشی نکنید. قطعاً اللَّه نسبت به شما مهربان است!
📖سوره نساء آیه ٢٩
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا تَدَایَنتُم بِدَیْنٍ إِلَی أَجَلٍ مُّسَمًّی فَاکْتُبُوهُ....إِلَّا أَن تَکُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِیرُونَهَا بَیْنَکُمْ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَلَّا تَکْتُبُوهَا ۗ...
ای کسانی که ایمان آورده اید! هنگامی که بدهی مدّت داری (به خاطر وام یا خرید و فروش) به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید.....تا آنجا که می فرماید : مگر اینکه خرید و فروش نقدی باشد که بین خود می گردانید، پس بر شما گناهی نیست که آن را مکتوب نکنید...!
📖سوره بقره آیه ٢٨٢
1 عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْیَتِیمِ مَتَی یَنْقَطِعُ یُتْمُهُ قَالَ إِذَا احْتَلَمَ وَ عَرَفَ الْأَخْذَ وَ الْعَطَاءَ.
📚 قرب الإسناد ص۱۱۹.
علی بن جعفر گوید : از امام کاظم صلوات اللَّه علیه در مورد یتیم سؤال کردم که کی یتیمی او تمام می شود؟ فرمود : هنگامی که محتلم شود و گرفتن و دادن (یعنی داد و ستد و تجارت) را بشناسد!
2 عَنْ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ یَقُولُ عَلَی الْمِنْبَرِ یَا مَعْشَرَ التُّجَّارِ الْفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ.... التَّاجِرُ فَاجِرٌ وَ الْفَاجِرُ فِی النَّارِ إِلَّا مَنْ أَخَذَ الْحَقَّ وَ أَعْطَی الْحَقَّ.
📚 الکافی ج۵ص۱۵۰
اصبغ گوید : شنیدم امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه بر منبر می فرمود : ای گروه تاجران! اول فقه و سپس تجارت! تا آنجا که فرمود : فرد تاجر فاجر است و فاجر در آتش است، مگر کسی که به حق بگیرد و به حق عطا کند!
3 عن سدیر الصیرفی قال: قلت لأبی جعفر (علیه السلام) حدیث بلغنی عن الحسن البصری فإن کان حقا ف إنا لله و إنا إلیه راجعون قال و ما هو قلت بلغنی أن الحسن البصری کان یقول لو غلی دماغه من حر الشمس ما استظل بحائط صیرفی و لو تفرث کبده عطشا لم یستسق من دار صیرفی ماء و هو عملی و تجارتی و فیه نبت لحمی و دمی و منه حجی و عمرتی فجلس ثم قال کذب الحسن خذ سواء و أعط سواء فإذا حضرت الصلاة فدع ما بیدک و انهض إلی الصلاة أ ما علمت أن أصحاب الکهف کانوا صیارفة
📚 الکافی ج۵ص۱۱۳
سدیر الصیرفی گوید : به امام باقر صلوات اللَّه علیه گفتم حدیثی از حسن بصری به من رسیده است که اگر درست باشد، إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُون!
امام فرمود : آن چیست؟ گفتم : به من رسیده که حسن می‌گفت اگر مغزش از حرارت آفتاب به جوش آید، هرگز زیر دیوار فرد صرّاف سایه نمی‌گیرم و اگر کبدش از تشنگی شکافته و پراکنده شود، از خانه فرد صرّاف آب طلب نمی کند! در حالی صرّافی شغل و تجارت من است و گوشت و خونم در آن رشد کرده و حج و عمره من از آن است. امام نشست و سپس فرمود : حسن دروغ گفته است! برابر بگیر و برابر عطا کن و هرگاه وقت نماز رسید، آنچه در دست داری رها کن و به نماز برخیز! آیا نمی‌دانی که اصحاب کهف صرّاف بودند!
✅ در دوران غیبت مولایمان امام زمان صلوات اللَّه علیه، برخی با پیش فرض گرفتن لزوم صیغه لفظی ایجاب و قبول مخصوص در عقد بيع، بيعي به نام بيع معاطات را تعیین نام کرده اند و به بررسی جواز یا عدم جواز آن پرداخته اند و البته در تعریف این اصطلاح غير روائی، اختلاف هم نموده اند و تعاریفی مثل : بیع بدون عقد مخصوص يا بيع بدون صیغه ایجاب و قبول یا بیع بدون صیغه عقد عربی و... برای آن ارائه داده اند!
با توجه به آیات و احادیث بحث تجارت که چند نمونه آن ذکر گردید، عقد بیع عبارت است از معامله ای که به نیت تجارت و داد و ستد و به شرط رضایت طرفین، و با روشن بودن کالا و بها، تحت احکام شرعی آن به صورت أخذ و عطاء يعني گرفتن چیزی و دادن چیزی انجام می شود و صیغه مخصوصی برای آن تعیین نشده است.
لذا وقتی که داد و ستد و أخذ و عطاء و گرفتن و دادن با تراضی طرفین انجام می شود و شروط ضروری بیع را دارد، عقد بيع صحیح است، هر چند صیغه مخصوص يا صیغه ایجاب و قبول خاصی رد و بدل نشود.
با اين وصف، به شرط حصول شرایط قرآنی و روائی بیع، صرف معاطات بودن آن، خللی در عقد بیع ایجاد نمی کند و بیع صحیح می باشد.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر