سوال 2073 زنان چه قسمتی از بدنشان را اجازه آشکار کردن و مردان اجازه دیدن آن را دارند؟
پاسخ
✅ پاسخ : به آیه و روایات زیر توجه فرمایید :
قال اللَّه تعالی : و قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَی جُیُوبِهِنَّ ۖ وَ لَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَی عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَ لَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ ۚ وَ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون
ترجمه : و به زنان مؤمنه بگو چشمهای خود را فرو خوابانند ، و فروج خود را حفظ کنند و زینت خود را جز آن مقدار از آنان که نمایان است آشکار ننمایند، و روسری های خود را بر گریبان های خود خود افکنند ، وزینت خود را آشکار نسازند مگر برای شوهرانشان، یا پدرانشان، یا پدران شوهرانشان، یا پسرانشان، یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان، یا پسران برادرانشان، یا پسران خواهرانشان، یا زنانشان، یا بردگانشان ، یا مردان سفیه بدون عقل، یا کودکانی که از عورات زنان آگاه نیستند و (به زنان با ایمان بگو : هنگام راه رفتن) پاهای خود را به زمین نزنند تا زینتِ پنهانیشان دانسته شود (و صدای خلخال که برپا دارند به گوش رسد). و ای مؤمنان همگی به سوی خدا بازگردید، تا رستگار شوید!
1 عَنِ الْفُضَیْلِ قال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْداللَّه عَنِ الذِّرَاعَیْنِ مِنَ الْمَرْأَةِ هُمَا مِنَ الزِّینَةِ الَّتِی قَالَ اللَّهُ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ قَالَ نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْخِمَارِ مِنَ الزِّینَةِ وَ مَا دُونَ السِّوَارَیْنِ.
📚 الکافی ج۵ص۵۲۰
فضيل گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد دو ساق دست زن سؤال کردم که آیا از زینت هایی است که اللَّه تعالی (در سوره نور آیه ٣١)در مورد آن فرموده است : «و زینت های خود را آشکار نکنند مگر برای شوهرانشان و...»؟؟ امام فرمود : بله! و زیر روسری هم جزو زینت است و زیر (یا بالاتر) از (مکان) دو النگو هم جزو زینت است!
2 عن مَرْوَکِ بْنِ عُبَیْدٍ عن بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْداللَّه قال: قُلْتُ لَهُ مَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ یَرَی مِنَ الْمَرْأَةِ إِذَا لَمْ یَکُنْ مَحْرَماً قَالَ الْوَجْهُ وَ الْکَفَّانِ وَ الْقَدَمَانِ.
📚 الکافی ج۵ص۵۲۱
یکی از اصحاب گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : چه مقدار از زن نامحرم برای مرد حلال است که ببیند؟ امام فرمود : صورت و دو کف و دو قدم!
3 عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْداللَّه فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها قَالَ الزِّینَةُ الظَّاهِرَةُ الْکُحْلُ وَ الْخَاتَمُ.
📚 الکافی ج۵ص۵۲۱
امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار إلهی (در سوره نور آیه ٣١)که می فرماید : «(زنان زینت های خود را آشکار نکنند) مگر آنچه از زینت ها که ظاهر است»، فرمود : زینت ظاهری سُرمه و انگشتر است!
4 عن أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْداللَّه قال: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها قَالَ الْخَاتَمُ وَ الْمَسَکَةُ وَ هِیَ الْقُلْبُ.
📚 الکافی ج۵ص۵۲۱
ابوبصیر گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (در سوره نور آیه ٣١) که می فرماید : «زنان زینت های خود را آشکار نکنند مگر آنچه از آن که ظاهر است» سؤال کردم؛ امام فرمودند : انگشتر و مسکه که همان النگو است!
5 عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِیَادٍ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَراً وَ سُئِلَ عَمَّا تُظْهِرُ الْمَرْأَةُ مِنْ زِینَتِهَا قَالَ الْوَجْهَ وَ الْکَفَّیْنِ.
📚 قرب الإسناد ۴۰.
مسعده گوید : شنیدم از امام صادق صلوات اللَّه علیه سؤال شد از آنچه که زن از زینت خود می تواند آشکار کند و ایشان فرمودند : صورت و دو کف!
6 عن عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ النَّظْرَةُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِیسَ مَسْمُومٌ وَ کَمْ مِنْ نَظْرَةٍ أَوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِیلَةً.
📚 الکافی ج۵ص۵۵۹
عقبه گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : نگاه، تیری زهرآلود از تیرهای شیطان است و چه بسا نگاهی که حسرتی طولانی به بار می آورد!
7 عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قال: قُلْتُ لِأَبِی عَبْداللَّه... فَمَا تَقُولُ فِی الْمَرْأَةِ تَکُونُ فِی السَّفَرِ مَعَ الرِّجَالِ لَیْسَ لَهَا مَعَهُمْ ذُو مَحْرَمٍ وَ لَا مَعَهُمُ امْرَأَةٌ فَتَمُوتُ الْمَرْأَةُ مَا یُصْنَعُ بِهَا قَالَ یُغْسَلُ مِنْهَا مَا أَوْجَبَ اللَّهُ عَلَیْهِ التَّیَمُّمَ وَ لَا تُمَسُّ وَ لَا یُکْشَفُ شَیْءٌ مِنْ مَحَاسِنِهَا الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِسَتْرِهِ قُلْتُ کَیْفَ یُصْنَعُ بِهَا قَالَ یُغْسَلُ بَطْنُ کَفَّیْهَا وَ وَجْهُهَا و یُغْسَلُ ظَهْرُ کَفَّیْهَا.
📚 کافی ج٣ص١۵٩
مفضل بن عمر گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : چه می فرمایید در مورد زنی که در سفر همراه مردان است و محرمی همراه آنها برایش نیست و می میرد، با او چه می شود؟ امام فرمود : مکان‌هایی از بدنش که اللَّه تیمم را بر آن واجب نموده است غسل داده می شود و چیزی از محاسن او که اللَّه عَزَّوَجَلَّ به پوشاندن آن أمر نموده است برهنه نمی شود و دست زده نمی شود. گفتم : با او چه می شود؟ فرمود : کف دو دستش و صورتش غسل داده می شود و روی دستش نیز غسل داده می شود!
8 عن مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الرِّضَا فِیمَا کَتَبَهُ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ وَ حُرِّمَ النَّظَرُ إِلَی شُعُورِ النِّسَاءِ الْمَحْجُوبَاتِ بِالْأَزْوَاجِ وَ إِلَی غَیْرِهِنَّ مِنَ النِّسَاءِ لِمَا فِیهِ مِنْ تَهْیِیجِ الرِّجَالِ وَ مَا یَدْعُو إِلَیْهِ التَّهْیِیجُ مِنَ الْفَسَادِ وَ الدُّخُولِ فِیمَا لَا یَحِلُّ وَ لَا یَجْمُلُ وَ کَذَلِکَ مَا أَشْبَهَ الشُّعُورَ....
📚 علل الشرائع ص۵۶۴
امام رضا صلوات اللَّه علیه به محمد بن سنان در جواب مسائل او نوشتند : نگاه کردن به موهای زنان شوهردار و زنان دیگر حرام شده است، به خاطر اینکه این کار مردان را تحریک می کند و این تحریک او را به فساد و داخل شدن به آنچه حلال و جمیل نیست می کشاند و همچنین نگاه به آنچه مانند مو است!
9 عن أَبِي الْجَارُودِ عن أَبِي جَعْفَرٍ : في قَوْلِهِ و لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها فَهِيَ الثِّيَابُ وَ الْكُحْلُ وَ الْخَاتَمُ وَ خِضَابُ الْكَفِّ و السِّوَارُ
📚 تفسير القمّيّ ج۲ص۱۰۱
امام باقر صلوات اللَّه علیه در مورد گفتار إلهی (در سوره نور آیه ٣١) که می فرماید : «و زنان زینت های خود را آشکار نکنند مگر آنهایی که ظاهر هستند» فرمود : زینتهای ظاهر، لباسها و سُرمه و انگشتر و خضاب کف دست و النگو می باشد!
10 عَنِ الْقَدَّاحِ عن جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عن أَبِیهِ علیهم السلام قَالَ: لَمَّا قَدِمَ عَلَی یَزِیدَ بِذَرَارِیِّ الْحُسَیْنِ علیه السلام أُدْخِلَ بِهِنَّ نَهَاراً مُكَشَّفَاتٍ وُجُوهُهُنَّ فَقَالَ أَهْلُ الشَّامِ الْجُفَاةُ مَا رَأَیْنَا سَبْیاً أَحْسَنَ مِنْ هَؤُلَاءِ فَمَنْ أَنْتُمْ فَقَالَتْ سُكَیْنَةُ بِنْتُ الْحُسَیْنِ نَحْنُ سَبَایَا آلِ مُحَمَّدٍ.
📚 قرب الإسناد ص ۲۰.
امام صادق صلوات اللَّه علیه از پدرش روایت نموده است که فرمود : وقتی ذریه امام حسین صلوات اللَّه علیه بر يزيد عليه اللعنة وارد شدند، آنها را در روز در حالیکه صورتهای آنها را آشکار کرده بودند وارد کردند. پس جفاکاران شامی گفتند : ما اسيرانی از اینها زیباتر ندیدیم! شما چه کسانی هستید؟! پس سکینه دختر امام حسین صلوات اللَّه علیه فرمود : ما اسیران آل محمد هستیم!
✅ با توجه به روایات فوق و غیره، بر زنان واجب است که تمام بدن خود را از مردان نامحرم بپوشانند مگر :
قرص صورت که محدوده وجوب شستشو در وضو است به شرطی که زینتی غیر از سرمه چشم نداشته باشد.
کف دست تا مفصل آن که محل قرار گرفتن النگو است، به شرطی که زینتی غیر از انگشتر و خضاب و النگوی داخل مچ نداشته باشد.
ظاهر لباس‌های زنان
و طبق روایت 2 از کتاب کافی، دو قدم که عاری از زینت زائد باشند.
✅ طبق روایات فوق و غیره، مردان به غیر از مکان های فوق به هیچ قسمت دیگری از بدن زنان حق نگاه کردن ندارند.
نکته ١ پوشاندن صورت و دستی که زینتی غیر از سرمه چشم و انگشتر و خضاب و النگوی مچ دارد، با توجه به آیه ٣١ سوره نور و روایات مختلف بر زنان واجب است و نگاه کردن مردان به چنین دست و صورتی جواز ندارد.
نکته ٢ بر حسب شواهد حدیثی و تاریخی، سیره زنان و دختران اهل بیت علیهم السلام و زنان مؤمنه، استفاده از برقع یا نقاب یا همان پوشیه برای صورت و إشتمال همه بدن با جلباب به گونه ای که حتی دستها بیرون نباشد بوده است، به گونه ای که امام باقر صلوات اللَّه علیه و غیره، یکی از مصائب خاندان امام حسین صلوات اللَّه علیه را باز کردن صورت آنها توسط یزیدیان و ربودن روپوش ملحفه از آنها می داند!
3 نگاه نادرست و نگاه به مواضع ممنوعه، به طور کلی تیر زهرآلود ابلیس و حرام است.