✅ پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣قَالَ الرِّضَا إِنَّمَا جُعِلَ الْقِرَاءَةُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ وَ التَّسْبِیحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِلْفَرْقِ بَیْنَ مَا فَرَضَ اللَّهُ مِنْ عِنْدِهِ وَ بَیْنَ مَا فَرَضَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله

📚الفقيه ج١ص٣٠٨

امام رضا صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا در دو رکعت اول نماز قرائت و در دو رکعت دوم نماز #تسبیحات قرار داده شده است به خاطر اینکه بین آنچه اللَّهِ عزّوجلّ از نزد خود فریضه نموده است و بین آنچه اللَّه از نزد رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله فریضه نموده است، فرق و تفاوت باشد!



2⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْداللَّهِ فَقَالَ لِأَیِّ عِلَّةٍ صَارَ التَّسْبِیحُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ قَالَ إِنَّمَا صَارَ التَّسْبِیحُ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لِأَنَّ النَّبِیَّ لَمَّا کَانَ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ ذَکَرَ مَا رَأَی مِنْ عَظَمَةِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَدَهِشَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ فَلِذَلِکَ صَارَ التَّسْبِیحُ أَفْضَلَ مِنَ الْقِرَاءَةِ

📚الفقيه ج١ص٣٠٩

در حدیثی محمد بن عمران از امام صادق صلوات اللَّه علیه پرسید : به چه علتی در دو رکعت دوم گفتن تسبیحات از قرائت(سوره حمد) #افضل و بهتر است؟ امام فرمودند : زیرا وقتی رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله (در شب معراج) در دو رکعت دوم نماز بودند، آنچه از عظمت إلهی دیده بود را به یاد آورد و به دهشت افتاد و گفت :

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ

پس برای همین گفتن تسبیحات در دو رکعت دوم نماز از قرائت حمد در این دو رکعت #أفضل است!



3⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَنَّهُ قَالَ لَا تَقْرَأَنَّ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ مِنَ الْأَرْبَعِ الرَّکَعَاتِ الْمَفْرُوضَاتِ شَیْئاً إِمَاماً کُنْتَ أَوْ غَیْرَ إِمَامٍ قَالَ قُلْتُ فَمَا أَقُولُ فِیهِمَا فَقَالَ إِذَا کُنْتَ إِمَاماً أَوْ وَحْدَکَ فَقُلْ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ تُکَمِّلُهُ تِسْعَ تَسْبِیحَاتٍ ثُمَّ تُکَبِّرُ وَ تَرْکَعُ

📚 الفقيه ج١ص٣٩٢

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : در دو رکعت دوم از چهار رکعت، هرگز چیزی قرائت نکن (سوره حمد نخوان) چه امام جماعت باشی یا غیر امام جماعت(یعنی مأموم و فرادا). راوی گوید من گفتم : پس در آن دو رکعت چه بگویم؟ فرمود : وقتی امام جماعت بودی یا فرادا نماز می خواندی سه بار بگو :

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ

تا اینکه نُه ذکر و تسبیح را کامل کنی سپس تکبیر می گوئی و به رکوع می روی!



4⃣عَنْ عَلِیٍّ أَنَّهُ قَالَ: اقْرَأْ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ سَبِّحْ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ.

📚المعتبر ص۱۷۱.

امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه فرمود : در دو رکعت اول نماز قرائت کن و در دو رکعت دوم تسبیح بگو!


5⃣عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: کَانَ الَّذِی فَرَضَ اللَّهُ عَلَی الْعِبَادِ مِنَ الصَّلَاةِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ وَ فِیهِنَّ الْقِرَاءَةُ وَ لَیْسَ فِیهِنَّ وَهْمٌ یَعْنِی سَهْواً فَزَادَ رَسُولُ اللَّهِ سَبْعاً وَ فِیهِنَّ الْوَهْمُ وَ لَیْسَ فِیهِنَّ قِرَاءَةٌ.

📚الکافی ج۳ص۲۷۲

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : آنچه اللَّه از نماز بر بندگان فریضه نمود، ده رکعت بود و در آنها قرائت کردن می باشد و در آنها وَهم یعنی سهو نیست (در صورت شکِ در آنها نماز اعاده می شود)، پس رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله هفت رکعت بر آن افزود که در اینها وهم وجود دارد (یعنی در صورت رخداد شک در آنها، به احکام سهو عمل می شود و نماز باطل نیست) و در آنها قرائت نیست!



6⃣عَنْ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِذَا قُمْتَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ لَا تَقْرَأْ فِیهِمَا فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ.

📚الاستبصار ج۱ص۳۲۲

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی برای دو رکعت دوم نماز قیام نمودی، در آنها قرائت نکن و «الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ» بگو!





اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe


7⃣عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قُلْتُ الرَّجُلُ یَسْهُو عَنِ الْقِرَاءَةِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ فَیَذْکُرُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَنَّهُ لَمْ یَقْرَأْ قَالَ أَتَمَّ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ إِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَجْعَلَ آخِرَ صَلَاتِی أَوَّلَهَا

📚 التهذیب ج۲ص۱۴۶

معاوية بن عمار گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : شخصی در دو رکعت اول از انجام قرائت سهو می کند (به خاطر سهو، قرائت انجام نمی دهد) و در دو رکعت دوم نماز به یاد می آورد که قرائت نکرده است! امام فرمودند : آیا رکوع و سجده را کامل انجام داده است؟ گفتم : بله! فرمود : من کراهت دارم که آخر نمازم را اول نمازم قرار دهم!

✅یعنی : در دو رکعت دوم قرائت نکند و همان تسبیحات را بگوید، هر چند در دو رکعت اول فراموش کرده است حمد و سوره قرائت نماید.



8⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ إِذَا صَلَّی یَقْرَأُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الظُّهْرِ سِرّاً وَ یُسَبِّحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الظُّهْرِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلَاتِهِ الْعِشَاءِ وَ کَانَ یَقْرَأُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلَاتِهِ الْعَصْرِ سِرّاً وَ یُسَبِّحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلَاتِهِ الْعِشَاءِ الْحَدِیثَ.

📚 التهذیب ج۲ص۹۷

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه نماز می خواند، در دو رکعت اول نماز ظهرش به صورت إخفات قرائت می نمود و در دو رکعت دوم نمازش ظهرش مانند نماز عشاء #تسبیح می گفت و در دو رکعت اول نماز عصرش به صورت إخفات و آهسته قرائت می کرد و در دو رکعت دوم نماز عصرش همانند نماز عشاء #تسبیح می گفت...!



9⃣عَنْ صَفْوَانَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِنْ کُنْتَ خَلْفَ الْإِمَامِ فِی صَلَاةٍ لَا یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَةِ حَتَّی یَفْرُغَ وَ کَانَ الرَّجُلُ مَأْمُوناً عَلَی الْقُرْآنِ فَلَا تَقْرَأْ خَلْفَهُ فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ قَالَ یُجْزِیکَ التَّسْبِیحُ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ قُلْتُ أَیَّ شَیْءٍ تَقُولُ أَنْتَ قَالَ أَقْرَأُ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ.

📚 التهذیب ج۳ص۳۵

ابن سنان گوید : امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : اگر در نمازی که جهر به قرائت نمی شود تا اینکه فارغ گردد پشت سر امام جماعت بودی و امام جماعت امین بر قرآن (عادل) بود، پس پشت سر او در دو رکعت اول قرائت نکن (اقتدا کن) و فرمود : و #تسبیح گفتن در دو رکعت دوم تو را کفایت می کند!
من گفتم : شما خودتان چه می گویید؟ فرمود : سوره حمد می خوانم!



0⃣1⃣عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ مِنَ الظُّهْرِ قَالَ تُسَبِّحُ وَ تَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَسْتَغْفِرُ لِذَنْبِکَ وَ إِنْ شِئْتَ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ فَإِنَّهَا تَحْمِیدٌ وَ دُعَاءٌ.

📚 التهذیب ج۲ص۹۸

عبيد بن زراره گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد دو رکعت دوم نماز ظهر سؤال کردم؛ امام فرمودند : تسبیح می گوئی و الحمدلله می گوئی و برای گناهت استغفار می کنی و اگر خواستی، سوره حمد می خوانی، چرا که آن حمد کردن و دعا است!



1⃣1⃣عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ مَا یُجْزِئُ مِنَ الْقَوْلِ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ قَالَ أَنْ تَقُولَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ تُکَبِّرَ وَ تَرْکَعَ.

📚 الکافی ۳ص۳۱۹

زراره گوید : به امام باقر صلوات اللَّه علیه گفتم : چه گفتاری در دو رکعت دوم نماز کفایت می کند؟ فرمود : اینکه بگویی :

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ

و تکبیر بگویی و به رکوع بروی!




اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر


https://t.me/porseshvapasokhe



2⃣1⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قال: عَشْرُ رَکَعَاتٍ رَکْعَتَانِ مِنَ الظُّهْرِ و رَکْعَتَانِ مِنَ الْعَصْرِ وَ رَکْعَتَا الصُّبْحِ وَ رَکْعَتَا الْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَا الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ لَا یَجُوزُ فِیهِنَّ الْوَهْمُ إِلَی أَنْ قَالَ وَ هِیَ الصَّلَاةُ الَّتِی فَرَضَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ فِی الْقُرْآنِ وَ فَوَّضَ إِلَی مُحَمَّدٍ فَزَادَ النَّبِیُّ فِی الصَّلَاةِ سَبْعَ رَکَعَاتٍ هِیَ سُنَّةٌ لَیْسَ فِیهِا قِرَاءَةٌ إِنَّمَا هُوَ تَسْبِیحٌ وَ تَهْلِیلٌ وَ تَکْبِیرٌ وَ دُعَاءٌ فَالْوَهْمُ إِنَّمَا یکون فِیهِنَّ الْحَدِیثَ.

📚کافی ج۳ص۲۷۳

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : ده رکعت از نمازها که عبارتست از : دو رکعت از ظهر و دو رکعت از عصر و دو رکعت نماز صبح و دو رکعت از مغرب و دو رکعت از نماز عشاء، سهو در آنها جائز نیست (و موجب بطلان نماز است)... تا آنجا که فرمود : و این نمازی است که اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ در قرآن بر مؤمنین فریضه نموده است. و اللَّه أمر را به محمد صلی اللَّه علیه و آله تفویض نمود و ایشان هفت رکعت در نماز اضافه نمودند که این هفت رکعت سنت است و در آن قرائت نیست و همانا در آن سُبْحَانَ اللَّهِ و لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ و دعا است، پس احکام سهو در این (هفت رکعت) می باشد!



3⃣1⃣عن رَجَاءِ بْنِ أَبِی الضَّحَّاکِ أَنَّهُ صَحِبَ الرِّضَا مِنَ الْمَدِینَةِ إِلَی مَرْوَ فَکَانَ یُسَبِّحُ فِی الْأُخْرَاوَیْنِ یَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یَرْکَعُ.

📚عیون أخبارالرضا ج۲ص۱۸۲

رجاء بن أبي ضحاک که از مدینه تا مرو همراه امام رضا صلوات اللَّه بود روایت نموده است که امام در دو رکعت دوم نمازها، سه بار می گفت :
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ

و سپس به رکوع می رفت!



4⃣1⃣عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: إِذَا أَدْرَکَ الرَّجُلُ بَعْضَ الصَّلَاةِ وَ فَاتَهُ بَعْضٌ خَلْفَ إِمَامٍ یَحْتَسِبُ بِالصَّلَاةِ خَلْفَهُ جَعَلَ أَوَّلَ مَا أَدْرَکَ أَوَّلَ صَلَاتِهِ إِنْ أَدْرَکَ مِنَ الظُّهْرِ أَوْ مِنَ الْعَصْرِ أَوْ مِنَ الْعِشَاءِ رَکْعَتَیْنِ وَ فَاتَتْهُ رَکْعَتَانِ قَرَأَ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ مِمَّا أَدْرَکَ خَلْفَ الْإِمَامِ فِی نَفْسِهِ بِأُمِّ الْکِتَابِ وَ سُورَةٍ فَإِنْ لَمْ یُدْرِکِ السُّورَةَ تَامَّةً أَجْزَأَتْهُ أُمُّ الْکِتَابِ فَإِذَا سَلَّمَ الْإِمَامُ قَامَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ لَا یَقْرَأُ فِیهِمَا لِأَنَّ الصَّلَاةَ إِنَّمَا یُقْرَأُ فِیهَا فِی الْأَوَّلَتَیْنِ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ بِأُمِّ الْکِتَابِ وَ سُورَةٍ وَ فِی الْأَخِیرَتَیْنِ لَا یُقْرَأُ فِیهِمَا إِنَّمَا هُوَ تَسْبِیحٌ وَ تَکْبِیرٌ وَ تَهْلِیلٌ وَ دُعَاءٌ لَیْسَ فِیهِمَا قِرَاءَةٌ وَ إِنْ أَدْرَکَ رَکْعَةً قَرَأَ فِیهَا خَلْفَ الْإِمَامِ فَإِذَا سَلَّمَ الْإِمَامُ قَامَ فَقَرَأَ بِأُمِّ الْکِتَابِ وَ سُورَةٍ ثُمَّ قَعَدَ فَتَشَهَّدَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ لَیْسَ فِیهِمَا قِرَاءَةٌ.

📚التهذیب ج۳ص۴۵

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : هنگامی که فرد بخشی از نماز را پشت سر امام درک کند و بخشی از آن از او فوت شود، نماز پشت سر او را به حساب می آورد و اول جایی (از نماز امام) که به آن رسیده است را اول نماز خود قرار می دهد.
اگر دو رکعت از نماز ظهر یا عصر یا عشاء را درک کرد و به آن رسید و دو رکعت آن از او فوت شد و به آن نرسید، در هر رکعت از آنچه از نماز امام به آن رسیده است به صورت آهسته حمد و سوره قرائت می کند و اگر سورهٔ کامل را نتوانست درک نماید، سوره حمد او را کفایت می کند.
پس هنگامی که امام جماعت سلام داد، برمی خیزد و دو رکعت (دوم) نماز را می خواند که در آنها قرائت انجام نمی دهد، زیرا همانا در نماز در دو رکعت اول در هر رکعت حمد و سوره قرائت می شود و در دو رکعت دوم در آن قرائت نمی شود و همانا (در دو رکعت دوم نماز) سُبْحَانَ اللَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ و دعا است و در این دو قرائت نیست.
و اگر به یک رکعت از نماز امام رسید، در آن در پشت سر امام قرائت می کند و وقتی امام سلام داد برمی‌خیزد و حمد و یک سوره قرائت می کند و سپس می نشیند و تشهد می خواند و سپس برمی خیزد و دو رکعت که در آنها قرائت نیست می خواند!






اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe


5⃣1⃣عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْداللَّهِ عَنِ السَّهْوِ مَا تَجِبُ فِیهِ سَجْدَتَا السَّهْوِ قَالَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَقْعُدَ فَقُمْتَ أَوْ أَرَدْتَ أَنْ تَقُومَ فَقَعَدْتَ أَوْ أَرَدْتَ أَنْ تَقْرَأَ فَسَبَّحْتَ أَوْ أَرَدْتَ أَنْ تُسَبِّحَ فَقَرَأْتَ فَعَلَیْکَ سَجْدَتَا السَّهْوِ...

📚التهذیب ج۲ص۳۵۳

عمار گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد سهوی که در آن دو سجده سهو واجب است سؤال کردم؛ امام فرمودند : وقتی که خواستی (برای تشهد) بنشینی ولی برخاستی و یا خواستی قیام کنی ولی نشستی یا خواستی قرائت کنی ولی تسبیح گفتی یا خواستی تسبیح بگویی ولی قرائت کردی، پس دو سجده سهو بر عهده توست!



6⃣1⃣عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: إِنْ کُنْتَ خَلْفَ إِمَامٍ فَلَا تَقْرَأَنَّ شَیْئاً فِی الْأَوَّلَتَیْنِ وَ أَنْصِتْ لِقِرَاءَتِهِ وَ لَا تَقْرَأَنَّ شَیْئاً فِی الْأَخِیرَتَیْنِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ یَعْنِی فِی الْفَرِیضَةِ خَلْفَ الْإِمَامِ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ فَالْأَخِیرَتَانِ تَبَعاً لِلْأَوَّلَتَیْنِ.

📚الفقیه ج۱ص۳۹۲

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : اگر پشت سر امام جماعت بودی، پس هرگز در دو رکعت اول قرائت نکن و خاموش باش و به قرائت او گوش فرا ده و در دو رکعت دوم نیز هرگز قرائت نکن، زیرا اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ (در سوره الأعراف آیه ۲۰۴) به مؤمنین می فرماید : «هنگامی که قرآن قرائت می شود _یعنی در نماز فریضه پشت سر امام جماعت_، پس به آن گوش فرا دهید و خاموش باشید، به این امید که مورد رحمت قرار گیرید»، پس دو رکعت دوم نيز تابع دو رکعت اول است (و در آن قرائت نمی شود)!



7⃣1⃣عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْداللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یُدْرِکُ الْإِمَامَ وَ هُوَ یُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ وَ قَدْ صَلَّی الْإِمَامُ رَکْعَتَیْنِ قَالَ یَفْتَتِحُ الصَّلَاةَ وَ یَدْخُلُ مَعَهُ وَ یَقْرَأُ خَلْفَهُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ مَا أَدْرَکَ مِنْ سُورَةِ الْجُمُعَةِ وَ یَرْکَعُ مَعَ الْإِمَامِ وَ فِی الثَّانِیَةِ الْحَمْدَ وَ مَا أَدْرَکَ مِنْ سُورَةِ الْمُنَافِقِینَ وَ یَرْکَعُ مَعَ الْإِمَامِ فَإِذَا قَعَدَ الْإِمَامُ لِلتَّشَهُّدِ فَلَا یَتَشَهَّدْ وَ لَکِنْ یُسَبِّحُ فَإِذَا سَلَّمَ الْإِمَامُ رَکَعَ رَکْعَتَیْنِ یُسَبِّحُ فِیهِمَا وَ یَتَشَهَّدُ وَ یُسَلِّمُ.

📚التهذیب ج۳ص۲۴۷

عمار گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد شخصی که به امام جماعت می رسد در حالیکه آن امام (نماز ظهر جمعه را) چهار رکعت می خواند و امام دو رکعت از نماز را خوانده است سؤال کردم؛ امام فرمودند : نماز را آغاز می کند و به نماز او اقتدا می کند و در دو رکعتِ پشت سر او قرائت می کند به این صورت که در رکعت اول سوره حمد و هر مقداری از سوره جمعه را که درک نمود قرائت می کند و همراه امام رکوع می رود و در رکعت دوم خود سوره حمد و هر مقداری از سوره منافقون را که درک نمود قرائت می کند و همراه امام به رکوع می رود و هنگامی که امام جماعت برای تشهد (و سلام) نشست، او تشهد (مشتمل بر سلام) نخواند و تسبیح بگوید و هنگامی که امام سلام داد، دو رکعت (دوم) نماز خود را می خواند که در آنها #تسبیح می گوید و سپس تشهد می خواند و سلام مي دهد!



8⃣1⃣عَنْ سَالِمٍ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْداللَّهِ قَالَ: إِذَا کُنْتَ إِمَامَ قَوْمٍ فَعَلَیْکَ أَنْ تَقْرَأَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَوَّلَتَیْنِ وَ عَلَی الَّذِینَ خَلْفَکَ أَنْ یَقُولُوا سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ هُمْ قِیَامٌ فَإِذَا کَانَ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ فَعَلَی الَّذِینَ خَلْفَکَ أَنْ یَقْرَءُوا فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ عَلَی الْإِمَامِ أَنْ یُسَبِّحَ مِثْلَ مَا یُسَبِّحُ الْقَوْمُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ.

📚التهذیب ج۳ص۲۷۵

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : هنگامی که امام جماعت قومی بودی، بر عهده توست که در دو رکعت اول قرائت نمایی و (در صورت اخفاتیه بودن نماز) بر عهده کسانی که پشت سر تو هستند این است که در حالیکه در حال قیام هستند بگویند : سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
پس اگر (ورود مأموم به نماز جماعت) در دو رکعت دوم بود، بر عهده مأمومین است که سوره حمد قرائت نمایند و بر عهده امام جماعت است که مانند آنچه مأمومین در دو رکعت دوم تسبیح می گویند، تسبیح بگوید!





https://t.me/porseshvapasokhe


✅ در احادیثی که در چهار پست بالا ذکر گردید مشاهده می شود که در احادیث متعددی برای رکعت سوم و چهارم نماز، خواندن تسبیحات تعیین شده است یا أفضل دانسته شده است یا به آن أمر شده است و حتی در چندین روایت از قرائت در رکعت سوم و چهارم نماز با تأکید نهی شده است که موارد آن، هم شامل امام جماعت می شود و هم مأموم و هم فردی که به صورت فرادا نماز می خواند.



✅ علاوه بر روایات فوق و روایات دیگری که خواندن تسبیحات را برای رکعت سوم و چهارم نماز تعیین نموده است، روایات دیگری نیز بر خلاف آنها رسیده است که لازم است مورد بررسی قرار گیرد.


✅ اولین مورد معارض، روایت زیر می باشد :


عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلَّانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ أَیُّمَا أَفْضَلُ الْقِرَاءَةُ فِی الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخِیرَتَیْنِ أَوِ التَّسْبِیحُ فَقَالَ الْقِرَاءَةُ أَفْضَلُ.

📚 التهذیب ج۲ص۹۸

محمد بن حکیم گوید : از امام ابوالحسن صلوات اللَّه علیه سؤال کردم : کدام أفضل است : قرائت در دو رکعت دوم نماز يا تسبیح؟ امام فرمودند : قرائت افضل است!


✅ در #تک روایت فوق مشاهده می شود که با وجود روایات فراوانی که برای رکعت سوم و چهارم نماز، تسبیحات تعیین شده است یا أفضل دانسته شده است یا به آن أمر شده است، قرائت برای این دو رکعت أفضل دانسته شده است و در این ارتباط توجه به نکات زیر لازم است :

1_ در روایات شیعه، أفضل دانستن قرائت از تسبیح فقط در همین یک روایت آمده است و معارضات معتبری در روایات سابق برای آن ذکر گردید و با این وصف این حدیث در فقه شیعه شاذ و نادر محسوب می شود و در این ارتباط از جمله باید به حدیث زیر و امثال آن توجه نماییم :

✅ رَوَی الْعَلَّامَةُ قُدِّسَتْ نَفْسُهُ مَرْفُوعاً إِلَی زُرَارَةَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ الْبَاقِرَ علیه السلام فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَأْتِی عَنْکُمُ الْخَبَرَانِ أَوِ الْحَدِیثَانِ الْمُتَعَارِضَانِ فَبِأَیِّهِمَا آخُذُ فَقَالَ علیه السلام یَا زُرَارَةُ خُذْ بِمَا اشْتَهَرَ بَیْنَ أَصْحَابِکَ وَ دَعِ الشَّاذَّ النَّادِرَ

📚 بحار الأنوار ج2ص246



زراره گوید : از امام باقر صلوات اللَّه علیه سؤال کردم و گفتم : فدایت شوم! دو خبر يا دو حدیث متعارض از شما می رسد، ما به کدامیک عمل نمائيم؟ امام فرمودند : ای زراره! آنچه در بین اصحاب شما مشهور است را بگیرید و آن که شاذ و نادر است را رها نمایید!


✅ با توجه به معیار روائی فوق، تک حدیث مذکور که قرائت حمد را در رکعت سوم و چهارم نماز از تسبیح گفتن در آنها أفضل دانسته شده است، به حال خود رها می شود و علم آن به امام رد می شود و به احادیث تسبیحات توجه و عمل می شود و این روایت قابل عمل و اعتقاد نیست.


✅ نکته دوم این است که أفضل دانستن قرائت در رکعت سوم و چهارم بر تسبیحات در منابع مختلفی منسوب به فتوای ابوحنیفه لعنة اللَّه علیه می باشد.
از جمله شیخ يوسف بحرانی در کتاب 📚حدائق الناظرة جلد 8ص406 آورده است :

«ان مذهب أبی حنیفة هو التخییر مع أفضلیة القراءة کما نص علیه المخذول المهان فضل اللّٰه بن روزبهان الخنجی فی کتابه الذی رد فیه علی کشف الحق و نهج الصدق حیث قال : و مذهب أبی حنیفة أنه یقرأ فی الأخیرتین بالفاتحة فقط و هذا أفضل و ان سبح أو سکت جاز.

📚 حدائق ج8ص406

ترجمه : مذهب ابوحنیفه (در مورد رکعت سوم و چهارم) مخیر بودن (بین قرائت و تسبیحات)، به همراه أفضل بودن قرائت است! همچنان که فرد مخذول و پستی به نام فضل اللَّه بن روزبهان خنجی در کتاب خود بر رد کتاب «کشف الحق و نهج الصدق» آشکار و روشن بيان کرده است. آنجا که می گوید : مذهب ابوحنیفه این است که در دو رکعت دوم فقط سوره حمد خوانده شود و این #أفضل است و اگر تسبیح بگوید يا سکوت کند نیز جائز است!!


✅ امام صادق صلوات اللَّه علیه در حدیثی در مورد اختلاف احادیث در 📚بحارالانوار ج2ص221فرمود :

فَإِنَّ مَا خَالَفَ الْعَامَّةَ فَفِیهِ الرَّشَادُ...

همانا آنچه مخالف عامه باشد در آن هدایت است!
و کاملا روشن است که با معیار فوق نیز، روایات لزوم يا أفضل بودن تسبیحات در رکعت سوم و چهارم نماز قابل عمل و اعتقاد است و تک روایت فوق در فضای تقیه صادر شده است!




اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe


✅ یکی دیگر از روایات معارض با روایات فراوان تعیین و ترجیح و أمر به تسبیحات در رکعت سوم و چهارم نماز، روایت زیر است :


عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ صَاحِبِ الزَّمَان أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْهِ یَسْأَلُهُ عَنِ الرَّکْعَتَیْنِ الْأَخراوین قَدْ کَثُرَتْ فِیهِمَا الرِّوَایَاتُ فَبَعْضٌ یَروی أَنَّ قِرَاءَةَ الْحَمْدِ وَحْدَهَا أَفْضَلُ وَ بَعْضٌ یَروی أَنَّ التَّسْبِیحَ فِیهِمَا أَفْضَلُ فَالْفَضْلُ لِأَیِّهِمَا لِنَسْتَعْمِلَهُ فَأَجَابَ قَدْ نَسَخَتْ قِرَاءَةُ أُمِّ الْکِتَابِ فِی هَاتَیْنِ الرَّکْعَتَیْنِ التَّسْبِیحَ وَ الَّذِی نَسَخَ التَّسْبِیحَ قَوْلُ الْعَالِمِ کُلُّ صَلَاةٍ لَا قِرَاءَةَ فِیهَا فَهِیَ خِدَاجٌ إِلَّا لِلْعَلِیلِ أَوْ مَنْ یَکْثُرُ عَلَیْهِ السَّهْوُ فَیَتَخَوَّفُ بُطْلَانَ الصَّلَاةِ عَلَیْهِ.

📚الاحتجاج للطبرسیّ الاحتجاج ص۴۹۱

حمیری به صاحب الزمان صلوات اللَّه علیه نوشت و از ایشان در مورد دو رکعت دوم سوال کرد که روایات در مورد آن زیاد است و برخی روایت می کند که قرائت حمد تنها أفضل است و برخی روایت می کند که تسبیح در آن دو أفضل است. پس فضیلت برای کدامیک است که آن را عمل نمائيم؟ پس جواب دادند : قرائت حمد در این دو رکعت، تسبیحات را نسخ نموده است و آنچه تسبیحات را نسخ نموده است، گفتار عالم است که فرمود : هر نمازی که در آن قرائت نباشد ناقص است، مگر برای بیمار و کسی که سهو او زیاد شده است و خوف بطلان نماز را دارد!


✅ در ارتباط با روایت فوق چند نکته شایسته تذکر است :


1_ اين روایت فقط در کتاب احتجاج طبرسی در قرن ششم آمده است و خبری از آن در کتب معتبر متقدمین نیست.


2_ از نظر فقه و روایات شیعه، وقوع نسخ در روایات نبوی ثابت است ولی در روایات أهل بيت صلوات اللَّه علیهم اجمعین وقوع نسخ ثابت نیست و می توان گفت تنها در همین روایت قرن ششم ادعا شده است!


3_ تعلیل وارده در روایت برای علت منسوخ بودن تسبیحات، مبنی بر ناقص بودن نمازی که در آن قرائت نباشد وارد نیست، زیرا در کلیه نمازها در رکعت اول و دوم قرائت انجام می شود و مطلوب مورد نظر حاصل می شود و نیازی به وجود قرائت در همه رکعات با این تعلیل نیست.


4_ این روایت مورد عمل و اعتقاد اکثر فقهای شیعه قرار نگرفته است و عموما حمل بر تقیه شده است و تأویل شده است.


5_ هیچ مؤید و شاهدی برای این روایتِ قرن ششمی در تراث فقهی عظیم شیعه یافت نمی شود و مطلب وارده در آن منحصر به فرد و فقط مخصوص همین روایت است!


6_ این روایت یک تنه با کلیه روایات دیگر بحث رکعت سوم و چهارم در تعارض است و هیچ شاهدی در روایات معتبر شیعه ندارد. به روایت زیر توجه فرمایید :

رُوِیَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ جَهْمٍ عَنِ الرِّضَا علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا علیه السلام تَجِیئُنَا الْأَحَادِیثُ عَنْکُمْ مُخْتَلِفَةً قَالَ مَا جَاءَکَ عَنَّا فَقِسْهُ عَلَی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَحَادِیثِنَا فَإِنْ کَانَ یُشْبِهُهُمَا فَهُوَ مِنَّا وَ إِنْ لَمْ یُشْبِهْهُمَا فَلَیْسَ مِنَّا

📚 بحار الأنوار ج2ص224

حسن بن جهم گوید : به امام رضا صلوات اللَّه علیه گفتم : احادیث از جانب شما برای ما مختلف می آید! امام فرمودند : آنچه از جانب ما برای تو آمد با قرآن و روایات (ثابت‌شده) ما مقایسه کن. پس اگر شباهت به آن دو داشت از ماست و اگر شباهت به آن دو نداشت، از ما نیست!


✅ روشن است که روایت کتاب احتجاج شاهدی از قرآن و احادیث متقدم و معتبر أهل بيت صلوات اللَّه علیهم اجمعین ندارد و نمی توان آن را عمل نمود و لازم است علم آن به أهل بيت صلوات اللَّه علیهم اجمعین رد شود.



اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe


✅ در قسمت قبل برخی خصوصیات حدیث احتجاج که در تعارض با ساير احادیث رکعت سوم و چهارم نماز است بیان گردید.

یکی دیگر از مهمترین معیارهای سنجش روایات متعارض، عرضه این روایات به اخبار و فتاوی عمري ها می باشد که در این ارتباط ابتدا به روایات زیر توجه فرمایید :

عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه قَالَ: مَا سَمِعْتَهُ مِنِّی یُشْبِهُ قَوْلَ النَّاسِ فِیهِ التَّقِیَّةُ وَ مَا سَمِعْتَ مِنِّی لَا یُشْبِهُ قَوْلَ النَّاسِ فَلَا تَقِیَّةَ فِیهِ.

📚 التهذیب ج۸ص۹۸

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : آنچه از من شنیدی و به قول عامه شباهت داشت در آن #تقیه است و آنچه از من شنیدی که شبیه قول عامه نبود، پس تقیه ای در آن نیست!


عَنِ الْحسَنِ بْنِ السَّرِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ إِذَا وَرَدَ عَلَیْکُمْ حَدِیثَانِ مُخْتَلِفَانِ فَخُذُوا بِمَا خَالَفَ الْقَوْمَ.

📚 البحار ج۲ص۲۳۵

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی دو حدیث مختلف بر شما وارد شد، به آنچه با عامه مخالف است بگیرید و عمل کنید!


✅ اکنون به برخی عقائد عامه از کتاب الفقه علی مذاهب الخمسة جلد اول توجه فرمایید :

و قال الشافعية: تجب الفاتحة في كل ركعة من غير فرق بين الأوليين و غيرها من الركع، و لا بين الصلاة الواجبة و المستحبة

شافعي ها می گویند : قرائت سوره حمد در هر رکعت واجب است چه رکعت اول و دوم باشد و چه رکعت های دیگر و فرقی بین نماز واجب و مستحب نیست!



قال الحنفية: و القراءة إنما تجب في الركعتين الأوليين، أما في ثالثة المغرب و الأخيرتين من العصر و العشاء فإن شاء المصلي قرأ، و ان شاء سبح، و ان شاء سكت.

حنفي ها می گویند : قرائت در دو رکعت اول واجب است، اما در رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم از نماز عصر و عشاء، نمازگزار اگر خواست قرائت کند و اگر خواست تسبیح بگوید و اگر خواست سکوت کند!


و قال المالكية: تتعين الفاتحة في كل ركعة دون فرق بين الركعات الأوائل و الأواخر و بين الفرض و الندب كما تقدم عن الشافعية

مالکی ها همانند شافعی ها می گویند : در هر رکعت از نماز، بدون فرق بين رکعات اول و آخر و بدون فرق بین نماز واجب و مستحب، سوره حمد معین و لازم است!


و قال الحنابلة بوجوب الفاتحة في كل ركعة

حنبلی ها قائل به وجوب سوره حمد در هر رکعت از نماز هستند!


✅ روشن است که اکثر عامه قائل به وجوب و لزوم قرائت حمد در رکعت سوم و چهارم نماز هستند و کاملا روشن است که این روایت موافق عامه است و طبق معیارهای روائی، موظف به ترک روایت موافق با عامه و عمل به روایات مخالف با عامه هستیم و لذا با این معیار نیز روایت احتجاج هیچ جایگاهی برای عمل ندارد، زیرا موافق با اکثر عامه است و وجه آن طبق روایات فوق و غیره، تقیه است و اعتقاد به این تک روایتی که موافق با عمري هاست مستلزم طرد دهها روایت معتبر شیعی می باشد!




اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر

https://t.me/porseshvapasokhe


✅ به غير از دو روایت معارضی که در پستهای قبل مورد بررسی قرار گرفت، چند روایت متفرقه و مختلف دیگر نیز روایت شده است که در همه این موارد، شذوذ و موافقت با اخبار عامه و تعارض با روایات متعدد و معتبر شیعی وجود دارد و روشن است که وجوب یا أفضل بودن قرائت سوره حمد در رکعت سوم و چهارم نماز، موافق با عمل عُمَری ها در گذشته و حال است و با روایات معتبر متعدد در تعارض است و اگر کسی بخواهد منطبق با معیارهای أهل بيت صلوات اللَّه علیهم اجمعین عمل نماید، باید در رکعت سوم و چهارم نماز تسبیحات بگوید و سوره حمد قرائت نکند.
البته‌ برخی با توجه به ورود چند روایت مبنی بر جواز قرائت سوره حمد به جای تسبیحات در رکعت سوم و چهارم نماز، خواندن سوره حمد در این رکعات را دارای رخصت می دانند ولی آنچه مسلم است این است که با توجه به روایات موجود، خواندن تسبیحات در رکعت سوم و چهارم نماز لازم و معین یا حداقل #أفضل می باشد.


✅ متأسفانه بسیاری از غلات و مفوضه امروزی که به دلائلی روحیه شاذگرائی دارند، با توجه به روایت شاذ کتاب احتجاج، خواندن تسبیحات را در رکعت سوم و چهارم نماز جایز نمی دانند و قرائت حمد را واجب می دانند!
جالب است که این افراد در نماز مغرب و عشاء اگر به جماعت بخوانند، چون امام جماعت در همه رکعات سوره حمد را به صورت جهریه قرائت می کند، مأمومین در همه رکعات سکوت می کنند و چیزی نمی گویند و فقط به قرائت امام گوش می دهند!


✅ علاوه بر غلات شاذگرا، برخی از أهل حدیث که دقت کافی در بررسی روایات رکعت سوم و چهارم نماز نکرده اند و معیارهای روائی را در رفع تعارض به کار نبرده اند نیز، مبنای عمل خود را بر تک روایت شاذ کتاب احتجاج بنا نموده اند و عملاً دهها روایت معتبر شیعی را از نظر عمل بی إعتبار دانسته‌اند و موجب سرگردانی برخی عوام شیعه شده اند، در حالیکه در بین دهها روایت مختلف در بحث رکعت سوم و چهارم نماز، ضعیفترین و غیر قابل عمل ترین و معارض ترین روایت با روایات معتبر شیعه و موافق ترین روایت با عُمَري ها همین روایت کتاب احتجاج است که این افراد مبنای عمل خود قرار داده اند و برخی حدیث دوستان شیعه را نیز متقاعد به عمل به آن نموده اند!


✅ امیداورم با نکاتی که در قسمت‌های قبل ذکر گردید و روایاتی که بیان شد، این افراد عمل و اعتقاد خود را در این مورد اصلاح نمایند و حقایق موجود در روایات این مسأله را برای عوام بیان نمایند. إن شاءاللَّه



اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْر


https://t.me/porseshvapasokhe