✅پاسخ : به روایات زیر توجه فرمایید :


1⃣زُرَارَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَبِيتَنَّ إِلَّا بِوَتْرٍ

📚تهذيب ج۲ص۳۴۱

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : هر کس به اللَّه و روز قیامت ایمان دارد، پس هرگز جز با نماز وتر شب را سر نکند!


2⃣الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا فِي حَدِيثٍ قَالَ: وَ إِنَّمَا صَارَتِ الْعَتَمَةُ مَقْصُورَةً وَ لَيْسَ نَتْرُكُ رَكْعَتَيْهَا لِأَنَّ الرَّكْعَتَيْنِ لَيْسَتَا مِنَ الْخَمْسِينَ وَ إِنَّمَا هِيَ زِيَادَةٌ فِي الْخَمْسِينَ تَطَوُّعاً لِيُتِمَّ بِهِمَا بَدَلَ كُلِّ رَكْعَةٍ مِنَ الْفَرِيضَةِ رَكْعَتَيْنِ مِنَ التَّطَوُّع

📚فقيه ج۱ص۴۵۵

امام رضا صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا نماز عشاء (در سفر) شکسته است ولی دو رکعت (نافله) آن را ترک نمی کنیم زیرا این دو رکعت جزو پنجاه رکعت (فریضه و نافله) نیست و این دو رکعت به صورت نافله در پنجاه رکعت افزوده شده است تا به وسیله آن، به ازای هر رکعت از فریضه، دو رکعت نافله تکمیل گردد!


3⃣عَنْ أَبِي عَبْداللَّهِ الْقَزْوِينِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ لِأَيِّ عِلَّةٍ تُصَلَّى الرَّكْعَتَانِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ مِنْ قُعُودٍ فَقَالَ لِأَنَّ اللَّهَ فَرَضَ سَبْعَ عَشْرَةَ رَكْعَةً فَأَضَافَ إِلَيْهَا رَسُولُ اللَّهِ مِثْلَيْهَا فَصَارَتْ إِحْدَى وَ خَمْسِينَ رَكْعَةً فَتُعَدَّانِ هَاتَانِ الرَّكْعَتَانِ مِنْ جُلُوسٍ بِرَكْعَةٍ

📚علل الشرائع ص۳۳۰

قزوینی گوید : به امام باقر صلوات اللَّه علیه گفتم : به چه علت بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز نشسته خوانده می شود؟
فرمود : برای اینکه اللَّهِ تعالي هفده رکعت نماز را فریضه کرده است، پس رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله دو برابر آن را(به صورت نافله) به آن افزوده است، پس 51 رکعت شدند، پس این دو رکعت نماز نشسته یک رکعت محسوب می شوند!


4⃣الْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قَالَ: قُلْتُ أُصَلِّي الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ فَإِذَا صَلَّيْتُ صَلَّيْتُ رَكْعَتَيْنِ وَ أَنَا جَالِسٌ فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا وَاحِدَةٌ وَ لَوْ مِتَّ مِتَّ عَلَى وَتْرٍ

📚علل الشرائع ص۳۳۰

مفضل گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : من نماز عشاء را می خوانم، پس وقتی آن را خواندم دو رکعت نماز نشسته می خوانم!
امام فرمودند : آگاه باش که این یک رکعت محسوب می شود و اگر (در این شب) از دنیا بروی، بر نماز وتر از دنیا رفته ای!


5⃣أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قَالَ: مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَبِيتَنَّ إِلَّا بِوَتْرٍ قَالَ قُلْتُ: تَعْنِي الرَّكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ قَالَ نَعَمْ إِنَّهُمَا بِرَكْعَةٍ فَمَنْ صَلَّاهُمَا ثُمَّ حَدَثَ بِهِ حَدَثٌ مَاتَ عَلَى وَتْرٍ فَإِنْ لَمْ يَحْدُثْ بِهِ حَدَثُ الْمَوْتِ يُصَلِّي الْوَتْرَ فِي آخِرِ اللَّيْلِ فَقُلْتُ هَلْ صَلَّى رَسُولُ اللَّه هَاتَيْنِ الرَّكْعَتَيْنِ قَالَ لَا قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّه كَانَ يَأْتِيهِ الْوَحْيُ وَ كَانَ يَعْلَمُ أَنَّهُ هَلْ يَمُوتُ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ أَمْ لَا وَ غَيْرُهُ لَا يَعْلَمُ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِكَ لَمْ يُصَلِّهِمَا وَ أَمَرَ بِهِمَا

📚علل الشرائع ص۳۳۰

ابوبصیر گوید : امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : هر کس به اللَّه و روز قیامت ایمان دارد، شب را جز با خواندن نماز وتر سر نکند!
گفتم : منظور شما آن دو رکعت است که بعد از نماز عشاء خوانده می شود؟ فرمود : بله، همانا این دو رکعت، یک رکعت محسوب می شود و کسی که این دو رکعت را بخواند و اتفاقی برایش رخ دهد که (در آن شب) بمیرد، بر نماز وتر مرده است (نماز وتری که بعد از نماز شب خوانده می شود برایش محسوب می شود) و اگر رخداد مرگ برایش پیش نیاید، نماز وتر را در آخر شب می خواند.
گفتم : آیا رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله این نماز را خواند؟ فرمود : خیر، گفتم : برای چه؟ فرمود : زیرا رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله به او وحی می رسید و می دانست که آیا در این شب می میرد یا خیر و غیر او نمی داند، پس برای همین آن حضرت این دو رکعت را نخواند ولی به آن أمر کرد!






6⃣عن هِشَامٍ الْمَشْرِقِيِّ عَنِ الرِّضا فِي حَدِيثٍ قال: إِنَّ أَهْلَ الْبَصْرَةِ سَأَلُونِي فَقَالُوا إِنَّ يُونُسَ يَقُولُ مِنَ السُّنَّةِ أَنْ يُصَلِّيَ الْإِنْسَانُ رَكْعَتَيْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ بَعْدَ الْعَتَمَةِ فَقُلْتُ صَدَقَ يُونُسُ

📚رجال الكشّيّ ج۲ص۷۸۴

امام رضا صلوات اللَّه علیه فرمود : أهل بصره از من سؤال کردند و گفتند : یونس می گوید از سنت این است که انسان بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز نشسته بخواند!
من گفتم : یونس راست گفته است!

7⃣عن أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ قال: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْمُلْكِ فِي لَيْلَةٍ[ليلته] فَقَدْ أَكْثَرَ وَ أَطَابَ وَ لَمْ يَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ وَ إِنِّي لَأَرْكَعُ بِهَا بَعْدَ الْعِشَاءِ و أَنَا جَالِسٌ

📚 البحار ج ۸۷ ص ۱۰۸ ح ۵.

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : کسی که سوره ملک را در شبش بخواند، محققا که عمل زیاد و پاکیزه انجام داده است و از غافلين نمی باشد و من بعد از نماز عشاء در یک رکعت نماز نشسته آن را می خوانم!


8⃣فُضَيْل بن يسار عن أَبي عَبْداللَّه قال: الْفَرِيضَةُ وَ النَّافِلَةُ إِحْدَى وَ خَمْسُونَ رَكْعَةً مِنْهَا رَكْعَتَانِ بَعْدَ الْعَتَمَةِ جَالِساً تُعَدَّانِ بِرَكْعَةٍ وَ هُوَ قَائِمٌ الْفَرِيضَةُ مِنْهَا سَبْعَ عَشْرَةَ وَ النَّافِلَةُ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ رَكْعَةً

📚كافي ج۳ص۴۴۳

فضيل گوید : امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : نمازهای فریضه و نافله ۵١ رکعت می باشد که از جمله آنها دو رکعت نشسته بعد از نماز عشاء می باشد که یک رکعت ایستاده محسوب می شود. فریضه از اینها ١٧ رکعت و نافله ها ٣۴ رکعت می باشد!


9⃣الْحَارِث بْنِ الْمُغِيرَة النَّصْرِيِّ قال سَمِعْتُ أَبَا عَبْداللَّه يَقُولُ صَلَاةُ النَّهَارِ سِتَّ عَشْرَةَ رَكْعَةً ثَمَانٍ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ و ثَمَانٍ بَعْدَ الظُّهْرِ وَ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ يَا حَارِثُ لَا تَدَعْهُنَّ فِي سَفَرٍ وَ لَا حَضَرٍ وَ رَكْعَتَانِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ كَانَ أَبِي يُصَلِّيهِمَا وَ هُوَ قَاعِدٌ وَ أَنَا أُصَلِّيهِمَا وَ أَنَا قَائِمٌ وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ يُصَلِّي ثَلَاثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً مِنَ اللَّيْل

📚كافي ج۳ص۴۴۶

حارث گوید : شنیدم امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرمود : نماز روز (یعنی نوافل روز) ١۶ رکعت می باشد : ٨ رکعت هنگامی که زوال خورشید می شود و هشت رکعت بعد از نماز ظهر و چهار رکعت نافله هم بعد از نماز مغرب است که ای حارث در سفر و در وطن هرگز آنها را ترک مکن و دو رکعت نیز بعد از نماز عشاء می باشد که پدرم آن را نشسته می خواند و من آن را ایستاده می خوانم و رسول اللَّه صلی اللَّه علیه و آله در شب ١٣ رکعت نماز می خواند!


0⃣1⃣سليمان بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قال: صَلَاةُ النَّافِلَةِ ثَمَانُ رَكَعَاتٍ حِينَ تَزُولُ الشَّمْسُ قَبْلَ الظُّهْرِ وَ سِتُّ رَكَعَاتٍ بَعْدَ الظُّهْرِ و رَكْعَتَانِ قَبْلَ الْعَصْرِ وَ أَرْبَعُ رَكَعَاتٍ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَ رَكْعَتَانِ بَعْدَ الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ يُقْرَأُ فِيهِمَا مِائَةُ آيَةٍ قَائِماً أَوْ قَاعِداً وَ الْقِيَامُ أَفْضَلُ و لَا تَعُدَّهُمَا مِنَ الْخَمْسِينَ وَ ثَمَانُ رَكَعَاتٍ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ تَقْرَأُ فِي صَلَاةِ اللَّيْلِ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ فِي الرَّكْعَتَيْنِ الْأُولَيَيْنِ وَ تَقْرَأُ فِي سَائِرِهَا مَا أَحْبَبْتَ مِنَ الْقُرْآنِ ثُمَّ الْوَتْرُ ثَلَاثُ رَكَعَاتٍ يُقْرَأُ فِيهَا جَمِيعاً قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَ تَفْصِلُ بَيْنَهُنَّ بِتَسْلِيمٍ ثُمَّ الرَّكْعَتَانِ اللَّتَانِ قَبْلَ الْفَجْرِ تَقْرَأُ فِي الْأُولَى مِنْهُمَا قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ و فِي الثَّانِيَةِ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ

📚تهذيب ج۲ص۵

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود: نمازهای نافله، ٨ رکعت قبل از نماز ظهر در هنگام زوال خورشید است و ۶ رکعت بعد از ظهر و ٢ رکعت قبل از نماز عصر و ۴ رکعت بعد از نماز مغرب و دو رکعت بعد از نماز عشاء به صورت ایستاده یا نشسته و ایستاده افضل است که صد آیه در آن خوانده می شود و اين دو رکعت را از نمازهای ۵۰ گانه به حساب نمی آوری و ٨ رکعت در آخر شب که در دو رکعت اول نماز شب قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ و قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ می خوانی و در بقیه هر چه از قرآن که خواستی (بعد از حمد) قرائت می کنی و سپس نماز وتر که سه رکعت است و در هر سه رکعت قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ می خوانی و بین آنها با سلام فاصله می دهی و سپس دو رکعتی که قبل از نماز صبح می باشد که در رکعت اول قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ و در رکعت دوم قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ می خوانی!










1⃣1⃣عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ قَالَ: كَانَ أَبُو عَبْداللَّه يَقْرَأُ فِي الرَّكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعَتَمَةِ الْوَاقِعَةَ وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ.

📚 التهذيب ج۲ص۱۱۶

ابن ابی عمیر گوید : امام صادق صلوات اللَّه علیه در دو رکعت بعد از نماز عشاء سوره واقعه و قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ را می خواند.

2⃣1⃣ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ: كَانَ أَبِي إِذَا صَلَّى جَالِساً تَرَبَّعَ فَإِذَا رَكَعَ ثَنَى رِجْلَيْهِ.

📚 الفقيه ج۱ص۳۶۵

امام باقر يا امام صادق صلوات اللَّه علیهما فرمودند : وقتی پدرم نشسته نماز می خواندند، چهار زانو می نشستند و وقتی به‌ رکوع می رفتند دو پایشان را تا و دولا می کردند (مانند حالتی که در تشهد نمازها می نشینیم)



✅ نکات وارده در روایات فوق :


1⃣ رسول اللّه صلی اللَّه علیه و آله 34 رکعت نافله که دو برابر فریضه ها است در شبانه روز سنت گذاشته اند.

2⃣ یکی از نوافل شبانه روز، دو رکعت نماز است که بعد از نماز عشاء خوانده می شود و توصیه فراوانی به آن شده است و کسی که این نماز را بخواند، اگر آن شب از دنیا برود، نماز وتري که بعد از نماز شب و در آخر شب خوانده می شود برایش نوشته می شود.

3⃣ به خواندن سوره ملک در یکی از رکعات این نماز یا خواندن سوره واقعه در رکعت اول و سوره توحید در رکعت دوم و یا خواندن صد آیه در این نماز توصیه شده است.


4⃣ در اکثر روایات، این نماز دو رکعت به صورت نشسته معرفی شده است که معادل یک رکعت ایستاده می باشد و برای تکمیل دو برابر بودن نوافل نسبت به فرائض و علل دیگر قرار داده شده است.


5⃣ هر چند در دو روایت خواندن این نماز به صورت ایستاده هم آمده است ولی در اینکه در صورت ایستاده خواندن باید یک رکعت خوانده شود یا دو رکعت مقداری ابهام وجود دارد، چرا که در صورت دو رکعت خواندن آن به صورت ایستاده، مجموع نمازها ۵٢ رکعت می شود که با روایات دیگر همخوانی ندارد و لذا بهتر است به صورت نشسته که در اکثر روایات آمده است خوانده شود.


5⃣ این نماز به نماز وتیره مشهور شده است اما در روایات چنین نامي بر آن گذاشته نشده است و به نام همان نماز وتر و دو رکعت نشسته بعد از عشاء و امثال آن نام برده شده است.


6⃣ طبق روایت 2⃣1⃣، امام باقر یا امام سجاد صلوات اللَّه علیهما هنگام نماز نشسته، چهارزانو می نشستند و هنگام رکوع پاها را تا و دولا می کردند، یعنی بعد از اتمام قرائت پاها را به همان حالت تشهد خواندن در نمازها برمی گرداندند و سپس به رکوع می رفتند که نافله ی نشسته نماز عشاء نیز به این کیفیت خوانده می شود.


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ