✅پاسخ : ابتدا به روایت زیر توجه فرمایید :


1⃣عَنْ بُرَيْدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً فَقَالَ الْمِيثَاقُ هُوَ الْكَلِمَةُ الَّتِي عُقِدَ بِهَا النِّكَاحُ...

📚 الكافي ج۵ص۵۶۰

برید گوید : از امام باقر علیه السلام در مورد گفتار اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ که می فرماید : [ و آنها (یعنی زنان) از شما پیمان محکمی گرفتند] فرمود : میثاق و پیمان، آن کلمه ای است که نکاح با آن بسته می شود...


✅ عقد دائم يکی از اقسام سه گانه استحلال فروج است که بعد از معین شدن #زوج و #زوجه ای که شرایط لازم را داشته باشند و تعیین مقدار #مهریه، توسط زوج یا وکیل او مورد درخواست و خواستگاری قرار می گیرد و توسط زوجه یا وَلیّ یا وکیل او تزویج صورت می گیرد و با قبول تزویج از جانب زوج، عقد نکاح برقرار می شود.


✅ با توجه به روایات، عقد نکاح دائم به همراه آداب مستحب آن مشتمل بر سه قسمت می باشد :


1⃣ خُطبه اي مشتمل بر حمد الهی و صلوات و برخی آیات و کلامهای نیکوی دیگر به همراه خِطْبَة یعنی خواستگاری زوج یا وکیل او به همراه تعیین زوجه مورد نظر و مهریه پیشنهادی و درخواست تزویج از طرف مقابل


2⃣ جواب از طرف زوجه یا وکیل یا ولیّ او بعد از حمد و ثنای الهی و تزویج نمودن بر حسب مهریه ذکر شده که به آن ایجاب گفته می شود

3⃣ قبول تزویج از طرف زوج یا وکیل او که به آن اصطلاحاً «قبول» گفته می شود.

✅ البته طبق روایتی که در شماره 2⃣1⃣ خواهد آمد، یک وکیل مشترک از جانب مرد و زن نیز می تواند به نحوه زیر صیغه عقد را جاری نماید :

أُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُ مَنْ حَضَرَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَنِّي قَدْ زَوَّجْتُ هَذِهِ الْجَارِيَةَ مِنْ هَذَا الْغُلَامِ بِأَرْبَعِمِائَةِ دِرْهَمٍ وَ النَّقْدُ مِنْ مَالِي

✅ البته به جای «الجارية» و «الغلام» می توان نام عروس و داماد را جایگزین کرد یا با الفاظ مفهوم، آنها را معین کرد و مقدار مهریه را نیز به مقدار توافق شده سابق اشاره کرد.
عبارت ثابت و مهم آن «قَدْ زَوَّجْتُ» می باشد.


✅ اکنون به روایت زیر توجه فرمایید :


2⃣عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ كَانَ يَتَزَوَّجُ وَ هُوَ يَتَعَرَّقُ عَرْقاً يَأْكُلُ مَا يَزِيدُ عَلَى أَنْ يَقُولَ- الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ نَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ قَدْ زَوَّجْنَاكَ عَلَى شَرْطِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ إِذَا حَمِدَ اللَّهَ فَقَدْ خَطَبَ.

📚 الكافي ج۵ص ۳۶۸

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا امام سجاد صلوات اللَّه علیه در حالیکه مشغول کندن و خوردن گوشتِ روی استخوان بود تزویج می کرد و بیش از این نمی فرمود که می گفت :

الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ نَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ قَدْ زَوَّجْنَاكَ عَلَى شَرْطِ اللَّهِ

سپس امام سجاد صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی حمد الهی نماید، محققا که خطبه خوانده است!

✅ با توجه به روایت فوق، برای خطبه قبل از تزویج می توان به حداقل مقداری که در روایت فوق آمده است اکتفا نمود و حتی یک أَلْحَمْدُ لِلَّه نیز کفایت می کند و خواندن خطبه مشتمل بر حمد و ثنا و آیات و مواعظ واجب نیست، اما در روایات شیعه خطبه های زیبایی از اهل بیت علیهم السلام برای خواندن عقد نقل شده است که چند مورد از آن را بیان می کنیم تا عقد کننده ها هنگام تزویج آنها را بخوانند و سپس تزویج را انجام دهند.


3⃣ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَد از یکی از اصحاب روایت نموده است که گوید : امام رضا صلوات اللَّه علیه برای نکاح این خطبه را (قبل از بيان درخواست تزویج) می خواندند :

الْحَمْدُ لِلَّهِ إِجْلَالًا لِقُدْرَتِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ خُضُوعاً لِعِزَّتِهِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا

📚 الكافي ج 5ص373





4⃣امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : گروهی از بنی امیه در زمان حکومت عثمان در روز جمعه در مسجد النبی جمع شدند و قصد داشتند مردي از خودشان را ترویج نمایند و علی صلوات اللَّه علیه نزدیک آنها بود.
پس برخی از آنها به برخی دیگر گفتند : می خواهید همین الآن علی (علیه السلام) را خجل و شرمنده کنیم؟ از او درخواست می کنیم که خطبه ازدواج ما را بخواند و ما هم سخن می گوئیم پس همانا او خجالت می کشد و در سخن در می ماند!
پس به سوی ایشان رو کردند و گفتند : ای ابوالحسن! ما قصد داریم فلان مرد را به ازدواج فلان زن درآوریم و ما می خواهیم که شما برای ما خطبه بخوانید!
علی صلوات اللَّه علیه فرمود : آیا منتظر کسی هستید؟ گفتند : خیر! پس والله حضرت بی درنگ اینچنین خطبه خواند:


الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُخْتَصِّ بِالتَّوْحِیدِ الْمُتَقَدِّمِ بِالْوَعِیدِ الْفَعَّالِ لِمَا یُرِیدُ الْمُحْتَجِبِ بِالنُّورِ دُونَ خَلْقِهِ ذِی الْأُفُقِ الطَّامِحِ وَ الْعِزِّ الشَّامِخِ وَ الْمُلْکِ الْبَاذِخِ الْمَعْبُودِ بِالْآلَاءِ رَبِّ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ أَحْمَدُهُ عَلَی حُسْنِ الْبَلَاءِ وَ فَضْلِ الْعَطَاءِ وَ سَوَابِغِ النَّعْمَاءِ وَ عَلَی مَا یَدْفَعُ رَبُّنَا مِنَ الْبَلَاءِ حَمْداً یَسْتَهِلُّ لَهُ الْعِبَادُ وَ یَنْمُو بِهِ الْبِلَادُ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَمْ یَکُنْ شَیْ ءٌ قَبْلَهُ وَ لَا یَکُونُ شَیْ ءٌ بَعْدَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اصْطَفَاهُ بِالتَّفْضِیلِ وَ هَدَی بِهِ مِنَ التَّضْلِیلِ اخْتَصَّهُ لِنَفْسِهِ وَ بَعَثَهُ إِلَی خَلْقِهِ بِرِسَالاتِهِ و بِکَلَامِهِ یَدْعُوهُمْ إِلَی عِبَادَتِهِ وَ تَوْحِیدِهِ وَ الْإِقْرَارِ بِرُبُوبِیَّتِهِ و التَّصْدِیقِ بِنَبِیِّهِ بَعَثَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ صَدْفٍ عَنِ الْحَقِ وَ جَهَالَةٍ بِالرَّبِّ وَ کُفْرٍ بِالْبَعْثِ وَ الْوَعِیدِ فَبَلَّغَ رِسَالاتِهِ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِهِ و نَصَحَ لِأُمَّتِهِ و عَبَدَهُ حَتَّی أَتَاهُ الْیَقِینُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ کَثِیراً أُوصِیکُمْ وَ نَفْسِی بِتَقْوَی اللَّهِ الْعَظِیمِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ جَعَلَ لِلْمُتَّقِینَ الْمَخْرَجَ مِمَّا یَکْرَهُونَ وَ الرِّزْقَ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُونَ فَتَنَجَّزُوا مِنَ اللَّهِ مَوْعُودَهُ وَ اطْلُبُوا مَا عِنْدَهُ بِطَاعَتِهِ وَ الْعَمَلِ بِمَحَابِّهِ فَإِنَّهُ لَا یُدْرَکُ الْخَیْرُ إِلَّا بِهِ وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلَّا بِطَاعَتِهِ وَ لَا تُکْلَانَ فِیمَا هُوَ کَائِنٌ إِلَّا عَلَیْهِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اللَّهَ أَبْرَمَ الْأُمُورَ وَ أَمْضَاهَا عَلَی مَقَادِیرِهَا فَهِیَ غَیْرُ مُتَنَاهِیَةٍ عَنْ مَجَارِیهَا دُونَ بُلُوغِ غَایَاتِهَا فِیمَا قَدَّرَ وَ قَضَی مِنْ ذَلِکَ و قَدْ کَانَ فِیمَا قَدَّرَ وَ قَضَی مِنْ أَمْرِهِ الْمَحْتُومِ وَ قَضَایَاهُ الْمُبْرَمَةِ ما قَدْ تَشَعَّبَتْ بِهِ الْأَخْلَافُ و جَرَتْ بِهِ الْأَسْبَابُ وَ قَضَی مِنْ تَنَاهِی الْقَضَایَا بِنَا و بِکُمْ إِلَی حُضُورِ هَذَا الْمَجْلِسِ الَّذِی خَصَّنَا اللَّهُ و إِیَّاکُمْ لِلَّذِی کَانَ مِنْ تَذَکُّرِنَا آلَاءَهُ وَ حُسْنَ بَلَائِهِ و تَظَاهُرَ نَعْمَائِهِ فَنَسْأَلُ اللَّهَ لَنَا و لَکُمْ بَرَکَةَ مَا جَمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ عَلَیْهِ و سَاقَنَا وَ إِیَّاکُمْ إِلَیْهِ

(پایان خطبه و آغاز بیان پیشنهاد و درخواست تزویج):

ثُمَّ إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ ذَکَرَ فُلَانَةَ بِنْتَ فُلَانٍ وَ هُوَ فی الْحَسَبِ مَنْ قَدْ عَرَفْتُمُوهُ وَ فِی النَّسَبِ مَنْ لَا تَجْهَلُونَهُ وَ قَدْ بَذَلَ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ مَا قَدْ عَرَفْتُمُوهُ فَرُدُّوا خَیْراً تُحْمَدُوا عَلَیْهِ وَ تُنْسَبُوا إِلَیْهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ


ترجمه قسمت درخواست تزویج :

پس همانا فلان مرد پسر فلانی، فلان زن دختر فلانی را خواستگاری کرده است و او (یعنی داماد) کسی است که از نظر حسب او را می شناسید و در مورد نسب نسبت به او بی شناخت نیستید و این مرد از مهریه، آن مقداری که در جریان هستید به این زن بذل نموده است، پس (به این درخواست و خواستگاری) پاسخ خير بدهید تا بر آن ستایش شوید و به آن نسبت داده شوید صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِه و سَلَّم

📚كافي ج5ص368

✅ روایت زیبای فوق مشتمل بر خطبه و بیان درخواست و پیشنهاد تزویج است که بعد از آن، زوجه یا وکیل یا ولیّ او، جواب آن را که در روایت 0⃣1⃣ می آید می دهد و تزویج زوجه را به زوج انجام می دهد و سپس با قبول نهایی زوج یا وکیل او عقد نکاح منعقد می شود




5⃣ امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه زنی از عبدالمطلب که ولیّ أمر او بودند را تزویج نمودند، پس (برای خطبه‌ی قبل از تزویج یا قبل از بیان درخواست و پیشنهاد تزویج) فرمودند :



الْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَزِیزِ الْجَبَّارِ الْحَلِیمِ الْغَفَّارِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ الْکَبِیرِ الْمُتَعَالِ سَواءٌ مِنْکُمْ مَنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَ مَنْ جَهَرَ بِهِ وَ مَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّیْلِ وَ سارِبٌ بِالنَّهارِ أَحْمَدُهُ وَ أَسْتَعِینُهُ وَ أُومِنُ بِهِ وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْهِ وَ کَفی بِاللَّهِ وَکِیلًا مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِی وَ لَا مُضِلَّ لَهُ وَ مَنْ یُضْلِلْ فَلَا هَادِیَ لَهُ وَ لَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ وَلِیّاً مُرْشِداً وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ بَعَثَهُ بِکِتَابِهِ حُجَّةً عَلَی عِبَادِهِ مَنْ أَطَاعَهُ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُ عَصَی اللَّهَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ کَثِیراً إِمَامُ الْهُدَی وَ النَّبِیُّ الْمُصْطَفَی ثُمَّ إِنِّی أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اللَّهِ فَإِنَّهَا وَصِیَّةُ اللَّهِ فِی الْمَاضِینَ وَ الْغَابِرِینَ

سپس تزویج نمودند (صیغه عقد را خواندند)

📚 الكافي ج5 ص369



6⃣ عزرمی از پدرش روایت نموده است که امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه وقتی قصد داشتند تزویج انجام دهند می گفتند :

الْحَمْدُ لِلَّهِ أَحْمَدُهُ وَ أَسْتَعِینُهُ وَ أُومِنُ بِهِ وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْهِ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أُوصِیکُمْ عِبَادَ اللَّهِ بِتَقْوَی اللَّهِ وَلِیِّ النِّعْمَةِ وَ الرَّحْمَةِ خَالِقِ الْأَنَامِ وَ مُدَبِّرِ الْأُمُورِ فِیهَا بِالْقُوَّةِ عَلَیْهَا وَ الْإِتْقَانِ لَهَا فَإِنَّ اللَّهَ لَهُ الْحَمْدُ عَلَی غَابِرِ مَا یَکُونُ وَ مَاضِیهِ وَ لَهُ الْحَمْدُ مُفْرَداً وَ الثَّنَاءُ مُخْلَصاً بِمَا مِنْهُ کَانَتْ لَنَا نِعْمَةً مُونِقَةً وَ عَلَیْنَا مُجَلِّلَةً وَ إِلَیْنَا مُتَزَیِّنَةً خَالِقٌ مَا أَعْوَزَ وَ مُذِلٌّ مَا اسْتَصْعَبَ وَ مُسَهِّلٌ مَا اسْتُوعِرَ وَ مُحَصِّلٌ مَا اسْتَیْسَرَ مُبْتَدِئُ الْخَلْقِ بَدْءاً أَوَّلًا یَوْمَ ابْتَدَعَ السَّمَاءَ وَ هِیَ دُخَانٌ- فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِیا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَیْنا طائِعِینَ فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِی یَوْمَیْنِ وَ لَا یَعُورُهُ شَدِیدٌ وَ لَا یَسْبِقُهُ هَارِبٌ وَ لَا یَفُوتُهُ مُزَائِلٌ یَوْمَ تُوَفَّی کُلُّ نَفْسٍ ما کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ

(تا اینجا خُطبه می باشد و سپس حضرت مشغول معرفی زوج و زوجه و مقدار مهریه و بیان درخواست و پیشنهاد تزویج یا همان خِطْبَه می شدند که نمونه آن در حدیث 4⃣ و غیره ذکر گردید ) :

ثُمَّ إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ....

( بعد از بیان این درخواست و پیشنهاد ترویج، زوجه یا وکيل یا وَلیّ او تزویج را انجام می دهد و با قبول نهایی زوج یا وکیل او عقد نکاح جاری می شود.





✅ ادامه ذکر خطبه های عقد نکاح در روایات :


7⃣ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ گوید: شنیدم امام علی نقی صلوات اللَّه این خطبه را (برای ترویج دائم) خواندند :


الْحَمْدُ لِلَّهِ الْعَالِمِ بِمَا هُوَ کَائِنٌ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَدِینَ لَهُ مِنْ خَلْقِهِ دَائِنٌ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مُؤَلِّفِ الْأَسْبَابِ بِمَا جَرَتْ بِهِ الْأَقْلَامُ وَ مَضَتْ بِهِ الْأَحْتَامُ مِنْ سَابِقِ عِلْمِهِ وَ مُقَدَّرِ حُکْمِهِ أَحْمَدُهُ عَلَی نِعَمِهِ وَ أَعُوذُ بِهِ مِنْ نِقَمِهِ وَ أَسْتَهْدِی اللَّهَ الْهُدَی وَ أَعُوذُ بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ الرَّدَی مَنْ یَهْدِهِ اللَّهُ فَقَدِ اهْتَدَی وَ سَلَکَ الطَّرِیقَةَ الْمُثْلَی وَ غَنِمَ الْغَنِیمَةَ الْعُظْمَی وَ مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَقَدْ حَارَ عَنِ الْهُدَی وَ هَوَی إِلَی الرَّدَی وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ الْمُصْطَفَی وَ وَلِیُّهُ الْمُرْتَضَی وَ بَعِیثُهُ بِالْهُدَی أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ اخْتِلَافٍ مِنَ الْمِلَلِ وَ انْقِطَاعٍ مِنَ السُّبُلِ وَ دُرُوسٍ مِنَ الْحِکْمَةِ وَ طُمُوسٍ مِنْ أَعْلَامِ الْهُدَی وَ الْبَیِّنَاتِ فَبَلَّغَ رِسَالَةَ رَبِّهِ وَ صَدَعَ بِأَمْرِهِ وَ أَدَّی الْحَقَّ الَّذِی عَلَیْهِ وَ تُوُفِّیَ فَقِیداً مَحْمُوداً ثُمَّ إِنَّ هَذِهِ الْأُمُورَ کُلَّهَا بِیَدِ اللَّهِ تَجْرِی إِلَی أَسْبَابِهَا وَ مَقَادِیرِهَا فَأَمْرُ اللَّهِ یَجْرِی إِلَی قَدَرِهِ وَ قَدَرُهُ یَجْرِی إِلَی أَجَلِهِ وَ أَجَلُهُ یَجْرِی إِلَی کِتَابِهِ وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ أَمَّا بَعْدُفَإِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ جَعَلَ الصِّهْرَ مَأْلَفَةً لِلْقُلُوبِ وَ نِسْبَةَ الْمَنْسُوبِ أَوْشَجَ بِهِ الْأَرْحَامَ وَ جَعَلَهُ رَأْفَةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْعالِمِینَ وَ قَالَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ- وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ قَالَ وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ

(تا اینجا خطبه ماقبل خواستگاری تمام می شود و در ادامه، حضرت به بیان درخواست و پیشنهاد تزویج می پردازند) :

وَ إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ مِمَّنْ قَدْ عَرَفْتُمْ مَنْصِبَهُ فِی الْحَسَبِ وَ مَذْهَبَهُ فِی الْأَدَبِ وَ قَدْ رَغِبَ فِی مُشَارَکَتِکُمْ وَ أَحَبَّ مُصَاهَرَتَکُمْ وَ أَتَاکُمْ خَاطِباً فَتَاتَکُمْ فُلَانَةَ بِنْتَ فُلَانٍ وَ قَدْ بَذَلَ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ کَذَا وَ کَذَا الْعَاجِلُ مِنْهُ کَذَا وَ الْآجِلُ مِنْهُ کَذَا فَشَفِّعُوا شَافِعَنَا وَ أَنْکِحُوا خَاطِبَنَا وَ رُدُّوا رَدّاً جَمِیلًا وَ قُولُوا قَوْلًا حَسَناً وَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِی وَ لَکُمْ وَ لِجَمِیعِ الْمُسْلِمِینَ.

✅ به جای «فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ» نام داماد و به جای «فُلَانَة بْنَ فُلَانٍ» نام زوجه و به جای «کَذَا وَ کَذَا» مقدار مهریه گفته می شود.

ترجمه قسمت خِطبَة يا همان درخواست تزویج :

و همانا فلانی پسر فلانی (یعنی داماد و زوج) از کسانی است که جایگاه او را در حسب و مذهب او را در ادب می شناسید و به تحقیق که او در مشارکت با شما رغبت نموده است و مصاهره و دامادی شما را دوستدار شده است و به خواستگاری دختر شما فلانی دختر فلانی آمده است و فلان مقدار مهریه به او بخشیده است که فلان مقدار آن نقدی و فلان مقدار آن مدت دار می باشد، پس شفاعت شفاعت کننده ما را قبول کنید و خواستگار ما را تزویج نمائید و جواب جميل و زیبایی بدهید و گفتار نیکویی بگوئید و برای خودم و شما و همه مسلمین از اللَّه طلب مغفرت می کنم!

📚 الكافي ج5ص371



بعد از خطبه فوق و بیان درخواست و پیشنهاد تزویج که در پایان خطبه ذکر گردیده است ، تزویج از جانب زوجه با عبارات وارده در امثال حدیث 0⃣1⃣ و 1⃣1⃣ انجام می شود و با قبول و رضایت نهایی زوج عقد نکاح جاری می شود.






8⃣ مُعَاوِیَةَ بْنِ حُکَیْمٍ گوید : امام رضا صلوات اللَّه علیه این خطبه را (قبل از درخواست تزویج) خواندند :


الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی حَمِدَ فِی الْکِتَابِ نَفْسَهُ وَ افْتَتَحَ بِالْحَمْدِ کِتَابَهُ وَ جَعَلَ الْحَمْدَ أَوَّلَ جَزَاءِ مَحَلِّ نِعْمَتِهِ وَ آخِرَ دَعْوَی أَهْلِ جَنَّتِهِ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ شَهَادَةً أُخْلِصُهَا لَهُ وَ أَدَّخِرُهَا عِنْدَهُ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتَمِ النُّبُوَّةِ وَ خَیْرِ الْبَرِیَّةِ وَ عَلَی آلِهِ آلِ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةِ النِّعْمَةِ وَ مَعْدِنِ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِکَةِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کَانَ فِی عِلْمِهِ السَّابِقِ وَ کِتَابِهِ النَّاطِقِ وَ بَیَانِهِ الصَّادِقِ أَنَّ أَحَقَّ الْأَسْبَابِ بِالصِّلَةِ وَ الْأَثَرَةِ وَ أَوْلَی الْأُمُورِ بِالرَّغْبَةِ فِیهِ سَبَبٌ أَوْجَبَ سَبَباً [نَسَبَاً] وَ أَمْرٌ أَعْقَبَ غِنًی فَقَالَ جَلَّ وَ عَزَّ- وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدِیراً وَ قَالَ وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ فِی الْمُنَاکَحَةِ وَ الْمُصَاهَرَةِ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ وَ لَا سُنَّةٌ مُتَّبَعَةٌ وَ لَا أَثَرٌ مُسْتَفِیضٌ لَکَانَ فِیمَا جَعَلَ اللَّهُ مِنْ بِرِّ الْقَرِیبِ وَ تَقْرِیبِ الْبَعِیدِ وَ تَأْلِیفِ الْقُلُوبِ وَ تَشْبِیکِ الْحُقُوقِ وَ تَکْثِیرِ الْعَدَدِ وَ تَوْفِیرِ الْوَلَدِ لِنَوَائِبِ الدَّهْرِ وَ حَوَادِثِ الْأُمُورِ مَا یَرْغَبُ فِی دُونِهِ الْعَاقِلُ اللَّبِیبُ وَ یُسَارِعُ إِلَیْهِ الْمُوَفَّقُ الْمُصِیبُ وَ یَحْرِصُ عَلَیْهِ الْأَدِیبُ الْأَرِیبُ فَأَوْلَی النَّاسِ بِاللَّهِ مَنِ اتَّبَعَ أَمْرَهُ وَ أَنْفَذَ حُکْمَهُ وَ أَمْضَی قَضَاءَهُ وَ رَجَا جَزَاءَهُ

(خطبه تمام شد و بیان درخواست و پیشنهاد تزویج، از اینجا آغاز می شود) :

وَ فُلَانُ بْنُ فُلَانٍ مَنْ قَدْ عَرَفْتُمْ حَالَهُ وَ جَلَالَهُ دَعَاهُ رِضَا نَفْسِهِ وَ أَتَاکُمْ إِیثَاراً لَکُمْ وَ اخْتِیَاراً لِخِطْبَةِ فُلَانَةَ بِنْتِ فُلَانٍ کَرِیمَتِکُمْ وَ بَذَلَ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ کَذَا وَ کَذَا فَتَلَقُّوهُ بِالْإِجَابَةِ وَ أَجِیبُوهُ بِالرَّغْبَةِ وَ اسْتَخِیرُوا اللَّهَ فِی أُمُورِکُمْ یَعْزِمْ لَکُمْ عَلَی رُشْدِکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ نَسْأَلُ اللَّهَ أَنْ یُلْحِمَ مَا بَیْنَکُمْ بِالْبِرِّ وَ التَّقْوَی وَ یُؤَلِّفَهُ بِالْمَحَبَّةِ وَ الْهَوَی وَ یَخْتِمَهُ بِالْمُوَافَقَةِ وَ الرِّضَا إِنَّهُ سَمِیعُ الدُّعَاءِ لَطِیفٌ لِمَا یَشَاءُ.

📚 الكافي ج5ص372

ترجمه قسمت درخواست تزویج :

و فلانی پسر فلانی (یعنی داماد)، کسی است که حال و بزرگی او را می شناسید و رضایت درونی، او را کشانده است و از روی انتخاب و گزینش شما به خواستگاري دختر شما فلانی دختر فلانی آمده است و فلان مقدار مهریه به او بذل نموده است، پس با اجابت با او برخورد کنید و با میل به او پاسخ دهید و از اللَّه در امور خود طلب خير نمایید تا إن شاء الله بر رشد و هدایت تصمیم شما را محکم کند، از اللَّه درخواست می کنیم که با نیکی و تقوی بین شما پیوند دهد و با محبت و خواهان بودن آن را الفت دهد و با موافقت و خشنودی آن را به پایان برساند که همانا او شنونده دعاست و نسبت به آنچه بخواهد لطیف است!

✅ در بیان درخواست تزویج فوق ، زوج و زوجه و مقدار مهریه ای که زوج به زوجه بذل نموده است بیان می شود و درخواست جواب و تزویج از زوجه یا ولیّ یا وصی او می شود که بعد از ترویج از جانب زوجه یا وکیل یا وَلِیّ او با عبارات وارده در حدیث دهم و یازدهم و قبول نهایی آن از جانب زوج، عقد واقع می شود.








9⃣ امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی پدرم می خواست برای کسی زنی عقد کند یا با کسی ازدواج نماید، (برای خطبه و صیغه) می گفت :


الْحَمْدُ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَ نَسْتَعِينُهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ وَ نَعُوذُ بِهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا مَنْ يَهْدِهِ اللَّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِيداً يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمالَكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِيماً

(تا اینجا خطبه تمام شد و در ادامه بیان پیشنهاد و درخواست تزویج را مشاهده می کنید) :


إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ قَدْ ذَكَرَ فُلَانَةَ بِنْتَ فُلَانٍ فَزَوِّجُوهُ عَلَى مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ مِنْ إِمْسَاكٍ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٍ بِإِحْسَانٍ أَقُولُ قَوْلِي هَذَا وَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ لِي وَ لَكُمْ

ترجمه قسمت درخواست تزویج :

همانا فلانی پسر فلانی (یعنی داماد)، فلانی دختر فلانی را خواستگاری کرده است، پس بر حسب آنچه اللَّه دستور داده است یعنی نگه داشتن او با درستی و معروف یا طلاق دادن با احسان به او تزویج نمایید، این سخن خود را می گویم و از اللَّه برای خودم و شما طلب مغفرت می کنم!


امام صادق صلوات اللَّه علیه می فرماید : چه بسا مختصر می کرد و سخن می گفت و تشهد می گفت و بر پیامبر صلی الله علیه و آله صلوات می فرستاد و دیگر آیات قرآن را قرائت نمی کرد!

📚 الجعفريات ص ۹۲


✅ تا اینجا برخی از خطبه ها به همراه برخی از بیان های درخواست و پیشنهاد تزویج که توسط زوج یا وکیل او بیان می شود مشاهده کردیم. در قسمت بعد، نحوه جواب و تزویج و خطبه ماقبل آن را که توسط زوجه يا وکیل يا ولیّ او ادا می شود را مشاهده می کنیم :



✅ در قسمت های قبل برخی از خُطبه ها و برخی درخواست های ترویج یا همان «خِطْبَه» که در روایات شیعه آمده است ذکر گردید که بعد از خواندن و بیان آنها، نیاز به جواب و تزویج از جانب زوجه یا وکیل یا ولیّ او دارد.

نحوه جواب و تزویج از جانب زوجه یا وکیل یا ولیّ او ، به همراه خُطبه مشتمل بر حمد و ثناء الهی در روایت زیر آمده است :



0⃣1⃣ الْعَبَّاسُ بْنُ مُوسَی الْبَغْدَادِیُّ به صورت مرفوع از امام صادق صلوات اللَّه علیه روایت نموده است که در #جواب خطبه نکاح گفتند :

الْحَمْدُ لِلَّهِ مُصْطَفِی الْحَمْدِ وَ مُسْتَخْلِصِهِ لِنَفْسِهِ مَجَّدَ بِهِ ذِکْرَهُ وَ أَسْنَی بِهِ أَمْرَهُ نَحْمَدُهُ غَیْرَ شَاکِّینَ فِیهِ نَرَی مَا نَعُدُّهُ رَجَاءَ نَجَاحِهِ وَ مِفْتَاحَ رَبَاحِهِ وَ نَتَنَاوَلُ بِهِ الْحَاجَاتِ مِنْ عِنْدِهِ وَ نَسْتَهْدِی اللَّهَ بِعِصَمِ الْهُدَی وَ وَثَائِقِ الْعُرَی وَ عَزَائِمِ التَّقْوَی وَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْعَمَی بَعْدَ الْهُدَی وَ الْعَمَلِ فِی مَضَلَّاتِ الْهَوَی وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ عَبْدٌ لَمْ یَعْبُدْ أَحَداً غَیْرَهُ اصْطَفَاهُ بِعِلْمِهِ وَ أَمِیناً عَلَی وَحْیِهِ وَ رَسُولًا إِلَی خَلْقِهِ فَصَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ

(خُطبه پایان یافت و در ادامه جواب و تزویج از جانب زوجه یا وکیل یا ولیّ او آغاز می شود) :


أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ سَمِعْنَا مَقَالَتَکُمْ وَ أَنْتُمُ الْأَحْیَاءُ الْأَقْرَبُونَ نَرْغَبُ فِی مُصَاهَرَتِکُمْ وَ نُسْعِفُکُمْ بِحَاجَتِکُمْ وَ نَضَنُّ بِإِخَائِکُمْ فَقَدْ شَفَّعْنَا شَافِعَکُمْ وَ أَنْکَحْنَا خَاطِبَکُمْ عَلَی أَنَّ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ مَا ذَکَرْتُمْ نَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِی أَبْرَمَ الْأُمُورَ بِقُدْرَتِهِ أَنْ یَجْعَلَ عَاقِبَةَ مَجْلِسِنَا هَذَا إِلَی مَحَابِّهِ إِنَّهُ وَلِیُّ ذَلِکَ وَ الْقَادِرُ عَلَیْهِ.

📚 الكافي ج5ص371


ترجمه قسمت جواب و تزویج : اما بعد! به تحقیق که گفتار شما را شنیدیم در حالیکه شما قبیله های نزدیک هستید و در زن دادن و نسبت پیدا کردن با شما از طریق تزویج رغبت و میل داریم و حاجت و درخواست شما را روا می کنیم و برادری با شما را نگه می داریم و محققا که شفاعت شافع شما را قبول کردیم و خواستگار شما را به نکاح و زوجیت درآوردیم با این شرط و حساب که آن مهریه ای که ذکر کردید برای او باشد!
از الهی که با قدرتش امور را محکم نموده است درخواست می کنیم که عاقبت این مجلس ما را به سوی آنچه که دوست دارد قرار دهد که همانا او ولیّ آن و قادر بر آن است!


✅ خُطبه و جواب و تزویج فوق، بعد از اینکه زوج یا وکیل او خُطبه و درخواست تزویج خود را که در روایات قبل آمد انجام داد بیان می شود که اصطلاحاً به این جواب و تزویج ایجاب گفته می شود و بعد از قبول و رضایت زوج یا وکیل او عقد نکاح واقع می شود.









✅ در قسمت های قبل خطبه و درخواست تزویج یا همان «خِطْبَه» در حدیث سوم تا نهم و جواب و تزویج یا همان «ایجاب» مشهور در حدیث دهم ، به طور جداگانه ذکر گردید.
در روایت زیر، درخواست تزویج که توسط زوج یا وکیل او بیان می شود و جواب و تزویج يا همان #ایجاب مشهور که توسط زوجه یا وکیل یا ولیّ او انجام می شود و #قبول نهایی که توسط زوج یا وکیل او اعلام می شود ، همه با هم ذکر شده است که می توان با جایگزین نمودن اسامی مورد نظر از آن برای تزویج و عقد دائم استفاده نمود :


1⃣1⃣ رَّيَّانِ بْنِ شَبِيبٍ گوید : وقتی مأمون (عليه اللعنة) اراده نمود که دخترش اُم فضل را به ازدواج امام جواد صلوات اللَّه علیه درآورد، این خبر به گوش عباسیان رسید و بر آنها سخت آمد، تا آنجا که گوید : سپس مأمون به امام جواد صلوات اللَّه علیه رو کرد و گفت : ای اباجعفر، آیا شما خطبه را می خوانید؟ امام فرمودند : بله ای امیرالمومنین (که البته امیرالمؤمنین را از روی تقیه فرمودند)
مأمون به امام جواد صلوات اللَّه علیه گفت : فدایت شوم! برای خودت خطبه بخوان که من تو را برای خودم پسندیدم و دخترم اُم فضل را به ازدواج تو در می آورم هر چند بر خلاف خواسته و میل عده ای باشد!

امام خطبه را اینگونه خواندند :


الْحَمْدُ لِلَّهِ إِقْرَاراً بِنِعْمَتِهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِخْلَاصاً لِوَحْدَانِيَّتِهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ سَيِّدِ بَرِيَّتِهِ وَ الْأَصْفِيَاءِ مِنْ عِتْرَتِهِ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ كَانَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَى الْأَنَامِ أَنْ أَغْنَاهُمْ بِالْحَلَالِ عَنِ الْحَرَامِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ

(سپس درخواست و پیشنهاد تزویج را اینگونه بیان فرمودند ) :

ثُمَّ إِنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى يَخْطُبُ أُمَّ الْفَضْلِ بِنْتَ عَبْدِ اللَّهِ الْمَأْمُونِ وَ قَدْ بَذَلَ لَهَا مِنَ الصَّدَاقِ مَهْرَ جَدَّتِهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ وَ هُوَ خَمْسُمِائَةِ دِرْهَمٍ جِيَادًا فَهَلْ زَوَّجْتَهُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ بِهَا عَلَى هَذَا الصَّدَاقِ؟

ترجمه بخش درخواست تزویج : سپس همانا محمد بن علی بن موسی (صلوات اللَّه علیه)، اُم فضل دختر عبدالله مأمون را خواستگاری می کند و برای مهر، مهریه جده اش فاطمه دختر محمد (صلی الله علیه و آله) را که 500 درهم نیکوی نقره می باشد به او بخشیده است، پس ای امیرالمؤمنین (یعنی مأمون)، آیا با این مهریه (دخترت) را به او تزویج می کنی؟؟

پس مأمون گفت :( انجام تزویج یا همان ایجاب مشهور توسط ولیّ دختر) :

نَعَمْ قَدْ زَوَّجْتُكَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ أُمَّ الْفَضْلِ ابْنَتِي عَلَى الصَّدَاقِ الْمَذْكُورِ فَهَلْ قَبِلْتَ النِّكَاحَ

ترجمه : بله، محققا که دخترم اُم فضل را با مهریه مذکور به ازدواج تو ای اباجعفر درآوردم، پس آیا شما نکاح را قبول نمودید؟

(قبول نهایی توسط زوج یا همان قبول مشهور) : پس امام جواد صلوات اللَّه علیه فرمود :

قَدْ قَبِلْتُ ذَلِكَ وَ رَضِيتُ بِهِ

يعني : آن را قبول کردم و به آن راضی ‌شدم!

📚 الاحتجاج ص ۴۴۳


✅ در روایت فوق، خُطبه و خِطْبَه (یعنی درخواست تزویج) توسط خود داماد بیان می شود و جواب و تزویج يا همان ایجاب توسط وَلیّ دختر انجام می پذیرد و بعد از قبول نهایی تزویج از جانب زوج یا همان قبول مشهور، عقد نکاح واقع می شود.






✅ به روایت زیر در مورد وقتی که عاقد از جانب زوج و زوجه وکالت داشته باشد و خودش به تنهایی صیغه عقد را جاری کند توجه فرمایید :


2⃣1⃣ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ الْأَحْمَرِ عَنْ يُوسُفَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُوَيْدِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَحْمَدَ الْفَارِسِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي لَيْلَى عَنِ الْهَيْثَمِ بْنِ جَمِيلٍ عَنْ زُهَيْرٍ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ السَّبِيعِيِّ عَنْ عَاصِمِ بْنِ ضَمْرَةَ السَّلُولِيِّ فِي حَدِيثٍ عن امیرالمؤمنین... ثُمَّ قَالَ لَهَا أَ لَكِ وَلِيٌّ فَقَالَتْ نَعَمْ هَؤُلَاءِ إِخْوَتِي فَقَالَ لِإِخْوَتِهَا أَمْرِي فِيكُمْ وَ فِي أُخْتِكُمْ جَائِزٌ قَالُوا نَعَمْ قَالَ أُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُ مَنْ حَضَرَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَنِّي قَدْ زَوَّجْتُ هَذِهِ الْجَارِيَةَ مِنْ هَذَا الْغُلَامِ بِأَرْبَعِمِائَةِ دِرْهَمٍ وَ النَّقْدُ مِنْ مَالِي يَا قَنْبَرُ عَلَيَّ بِالدَّرَاهِمِ فَأَتَاهُ قَنْبَرُ بِهَا فَصَبَّهَا فِي يَدِ الْغُلَامِ فَقَالَ خُذْهَا فَصُبَّهَا فِي حَجْرِ امْرَأَتِكَ

📚 الكافي ج۷ص۴۲۳

در حدیثی که امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه قصد جاری نمودن صیغه عقد بین دو نفر داشتند، به زن فرمودند : آیا تو ولیّ داری؟ گفت : بله، اینها برادران من هستند!
امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه به برادران آن زن گفت : آیا أمر من در مورد شما و خواهرتان جائز است؟(یعنی به من وکالت می دهید؟) آنها گفتند :بله!

علی صلوات اللَّه علیه فرمود :

أُشْهِدُ اللَّهَ وَ أُشْهِدُ مَنْ حَضَرَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَنِّي قَدْ زَوَّجْتُ هَذِهِ الْجَارِيَةَ مِنْ هَذَا الْغُلَامِ بِأَرْبَعِمِائَةِ دِرْهَمٍ وَ النَّقْدُ مِنْ مَالِي

ترجمه : اللّه و مسلمین حاضر را شاهد می گیرم که همانا من این دختر را به این پسر با مهریه 400 درهم تزویج کردم و پرداخت مهریه از مال خود من می باشد!
سپس به قنبر فرمودند : ای قنبر 400 درهم را برایم بیاور، پس قنبر آن را آورد و امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه آنها را بر دست آن پسر ریخت و فرمود : آنها را بردار و در دامان همسرت بریز....


✅در روایت فوق به نحوی بسیار ساده، شخصی که هم از جانب مرد و هم از جانب زن وکالت گرفته است با این عبارات صیغه عقد را جاری می کند!


✅ از مجموع مطالب فوق روشن گردید که هر چند خواندن خطبه قبل از درخواست تزویج و قبل از تزویج واجب نشده است ولی اهل بیت علیهم السلام خطبه های زیبایی برای قبل از درخواست و تزویج می خواندند که سزاوار است هنگام عقد نکاح از آن استفاده کنیم.

بعد از خطبه‌ی مشتمل بر حمد و ثناء و صلوات و ذکر برخی از آیات قرآن و سخنان زیبای دیگر، داماد یا وکیل او با معرفی داماد و تعیین دختر مورد نظر و بیان مقدار مهریه توافق شده، خواستگاری و پیشنهاد و قصد خود را برای ازدواج با آن زن بیان می کند که به آن اصطلاحاً خِطْبَه گفته می شود و در روایات سوم تا نهم آنها را مشاهده کردیم.
سپس آن زنِ مورد نظر یا وکیل یا وَلیّ او، آن درخواست را اجابت نموده و تزویج را انجام می دهد که طبق روایت 0⃣1⃣، خوب است که ابتدا خُطبه وارده در آن روایت خوانده شود و سپس جملات وارده در آن روایت يا روایت 1⃣1⃣ و امثال آن که مشتمل بر اجابت و تزویج نمودن می باشد به قصد انشاء بیان گردد که به این قسمت اصطلاحاً «ایجاب» گفته می شود.
سپس این تزویج توسط زوج یا وکیل او مورد قبول و رضایت واقع می شود که نحوه آن از جمله در قسمت پایانی حدیث 1⃣1⃣ آمده است و اصطلاحاً به آن «قبول» گفته می شود.


✅ همچنین روشن است که شخص واحد می تواند از جانب زن و مرد وکالت بگیرد و بعد از استفاده از یکی از خطبه های وارده در روایات فوق، به نحو وارده در حدیث 2⃣1⃣ و امثال آن عقد نکاح را جاری گرداند.

✅ از روایات فوق و غیره روشن است که می توان مقدار مهریه را قبل از خطبه توافق نمود و به سمع و آگاهی زوج و زوجه و شهود رسانید و در ایجاب و قبول عقد نکاح فقط به آن اشاره نمود.
البته ذکر عین آن نیز در ایجاب و قبول عقد نکاح یا در ایجاب و اشاره به آن در قبول در روایات آمده است.


✅ خوشا به حال کسانی از شیعه که خطبه نکاح آنها توسط رسول اللّه و امیرالمؤمنین و اهل بیت صلوات اللَّه علیهم أجمعين خوانده شد!
عرضه می داریم : ای رَبُّ العالمين! ما نیز آرزومند دادن وکالت به مولایمان برای عقود نکاح خود هستیم تا صوت زیبای مولای خود را به خطابه های فوق بشنویم! پس ما را به آرزویمان برسان چرا که ما مرتب می گوئیم :


اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ