✅پاسخ:


1⃣مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْداللَّه الرَّجُلُ يُرِيدُ السَّفَرَ مَتَى يُقَصِّرُ قَالَ إِذَا تَوَارَى مِنَ الْبُيُوت

📚كافي ج۳ص۴۳۴

محمد بن مسلم گوید : به امام صادق صلوات اللَّه علیه گفتم : شخص قصد سفر دارد، از چه موقعی نماز را شکسته بخواند؟ فرمود : هنگامی که از خانه ها پنهان و نهفته گردد!


2⃣عَبْداللَّه بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قال: سَأَلْتُهُ عَنِ التَّقْصِيرِ قَالَ إِذَا كُنْتَ فِي الْمَوْضِعِ الَّذِي تَسْمَعُ فِيهِ الْأَذَانَ فَأَتِمَّ وَ إِذَا كُنْتَ فِي الْمَوْضِعِ الَّذِي لَا تَسْمَعُ فِيهِ الْأَذَانَ فَقَصِّرْ وَ إِذَا قَدِمْتَ مِنْ سَفَرِكَ فَمِثْلُ ذَلِكَ

📚تهذيب ج۴ص۲۳۰

عبدالله بن سنان گوید : از امام صادق صلوات اللَّه علیه در مورد تقصیر (نماز) سؤال کردم؛ امام فرمودند : هنگامی که در موضعی بودی که اذان را می شنيدی، نماز را کامل بخوان و هنگامی که در مکانی بودی که اذان را در آن نمی شنوی شکسته بخوان و وقتی از سفر بازمی گردی هم همین طور!


3⃣عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قَالَ: إِذَا سَمِعَ الْأَذَانَ أَتَمَّ الْمُسَافِر

📚محاسن ص ۳۷۱ح۱۲۷

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی مسافر صدای اذان (شهر) را بشنود نماز را کامل می خواند!


4⃣عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ عَلِيّاً كَانَ إِذَا خَرَجَ مُسَافِراً لَمْ يُقَصِّرْ مِنَ الصَّلَاةِ حَتَّى يَخْرُجَ مِنِ احْتِلَامِ الْبُيُوتِ وَ إِذَا رَجَعَ لَمْ يُتِمَّ الصَّلَاةَ حَتَّى يَدْخُلَ احْتِلَامَ الْبُيُوت

📚قرب الإسناد ص۶۸

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : امام علی صلوات اللَّه علیه وقتی که برای سفر بیرون می رفت، نماز را شکسته نمی خواند تا از شبح و محدوده خانه ها خارج شود و وقتی از سفر بازمی گشت، نماز را کامل نمی خواند تا اینکه وارد (مشرف) بر شبح و محدوده خانه ها می شد!


5⃣عَنْ أَبِي عَبْداللَّه قَالَ: إِذَا خَرَجَ الرَّجُلُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ مُسَافِراً أَفْطَرَ وَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ خَرَجَ مِنَ الْمَدِينَةِ إِلَى مَكَّةَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ مَعَهُ النَّاسُ وَ فِيهِمُ الْمُشَاةُ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى كُرَاعِ الْغَمِيمِ دَعَا بِقَدَحٍ مِنْ مَاءٍ فِيمَا بَيْنَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ فَشَرِبَهُ وَ أَفْطَرَ ثُمَّ أَفْطَرَ النَّاسُ مَعَهُ

📚كافي ج۴ص۱۲۷


امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : وقتی که شخص در ماه رمضان برای سفر بیرون رود افطار می کند و فرمود : همانا رسول اللّه صلی الله علیه و آله در ماه رمضان از مدینه به قصد مکه بیرون آمد و مردم که پیادگان نیز بین آنها بودند همراه ایشان بودند ، پس وقتی به کراع غمیم (که مکانی بین مکه و مدینه است) رسیدند، بین ظهر و عصر ظرف آبی طلب نمودند و آن را نوشیدند و افطار کردند و سپس مردم همراه او نیز افطار کردند!


6⃣قَالَ أَبُو عَبْداللَّه وَ لَيْسَ يَفْتَرِقُ التَّقْصِيرُ وَ الْإِفْطَارُ فَمَنْ قَصَّرَ فَلْيُفْطِرْ

📚تهذيب ج۴ص۳۲۸

امام صادق صلوات اللَّه علیه فرمود : شکسته شدن نماز و افطار روزه از هم جدا نمی شود، پس کسی که نماز را شکسته می خواند باید افطار نماید!


✅ «تَرَخُّص» از نظر لغت به معنای «جائز بودن» است و «حد ترخص» از اصطلاحاتی است که در روایات به کار نرفته است ولی منظور از آن در فقه، مکانی است که شخص مسافر از آنجا به بعد نمازش را شکسته می خواند و روزه اش را افطار می کند.

این مکان در روایات فوق و غیره به دو صورت کلی معرفی شده است :


1⃣ مکانی که صدای اذان شهر را نشنود (یا جائی که صدای اذان شنیده نشود)


2⃣ هنگامی که به جائی برسد که از خانه های شهر نهفته و پنهان گردد (که طبیعتاً نشانه آن این است که خانه های شهر از او پنهان و نهفته گردد)


✅ لذا شخص مسافر وقتی از شهر خارج شد و به مکانی رسید که نشانه های وارده در روایات فوق را دارد، از آن مکان به بعد نمازش شکسته است و آن موقع روزه اش را افطار می کند، نه قبل از آن

همچنین هنگام مراجعت به وطن وقتی به مکانی رسید که صدای اذان عادی شهر قابل شنیدن است و خانه های شهر بر او هویدا گردد، از آن موقع نمازش را کامل می خواند.

✅ دو معیار فوق، در روایات به صورت جداگانه ذکر شده است و لزوم حصول هر دو در روایات نیامده است.

✅ دقت شود که این أمر برای مسافر است، یعنی کسی که حداقل قصد 8 فرسخ هر چند به صورت 4 فرسخ رفت و 4 فرسخ بازگشت داشته باشد و رفتن به حد ترخص بدون قصد سفر موجب شکسته شدن نماز و افطار روزه نمی شود.



✅ البته روایات مجمل و غیر مشهور دیگری نیز رسیده است که نقل نگردید و جهت آگاهی از آن، از جمله می توان به کتاب وسائل الشیعه ج5 ابواب صلاة مسافر باب 6 و 7 و غیره رجوع نمود.