✅پاسخ : در حالتی که شخص از روی #فراموشی ذکر رکوع و سجده را ترک کند، به دو روایت زیر توجه فرمایید :

1⃣عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ الْقَدَّاحِ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ عَلِيّاً سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ رَكَعَ وَ لَمْ يُسَبِّحْ نَاسِياً قَالَ تَمَّتْ صَلَاتُهُ.

📚 التهذيب ج۲ص۱۵۷

امام صادق علیه السلام از پدرش روایت نموده است که از علی علیه السلام در مورد شخصی که #رکوع کرده است ولی از روی #فراموشی تسبیح نگفته است، سوال شد؛ آن حضرت فرمود : نمازش کامل است!

2⃣ عَنْ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الْأَوَّلَ عَنْ رَجُلٍ نَسِيَ تَسْبِيحَهُ فِي رُكُوعِهِ وَ سُجُودِهِ قَالَ لَا بَأْسَ بِذَلِكَ.

2⃣ التهذيب ج۲ص۱۵۷

علي بن يقطين گوید :از امام کاظم علیه السلام در مورد شخصی که #تسبیح خود را در رکوع و سجده اش #فراموش می کند، سؤال کردم؛ امام فرمودند :اشکالی ندارد.

✅اما در صورتی که شخص عمداً ذکر و تسبیح رکوع و سجده را ترک کند، به روایت زیر توجه فرمایید :


3⃣عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِي بَكْرٍ الْحَضْرَمِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ أَيُّ شَيْ ءٍ حَدُّ الرُّكُوعِ وَ السُّجُودِ قَالَ تَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثاً فِي الرُّكُوعِ وَ سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ ثَلَاثاً فِي السُّجُودِ فَمَنْ نَقَصَ وَاحِدَةً نَقَصَ ثُلُثَ صَلَاتِهِ وَ مَنْ نَقَصَ اثْنَتَيْنِ نَقَصَ ثُلُثَيْ صَلَاتِهِ وَ مَنْ لَمْ يُسَبِّحْ فَلَا صَلَاةَ لَهُ.

📚 التهذيب ج۲ص۸۰

ابوبکر حضرمي گوید : به امام باقر علیه السلام گفتم : #حد_رکوع_و_سجده چیست؟ فرمود : #سه_بار در #رکوع می گوئی :

سُبْحَانَ رَبِّيَ الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ

و #سه_بار در #سجده می گوئی :

سُبْحَانَ رَبِّيَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ

پس کسی که یکی از آن را ناقص کند (یعنی دو تسبیح در رکوع و سجده بگوید) یک سوم نماز خود را #ناقص کرده است و کسی که دو تا از آن را کم کند (یعنی یک بار تسبیح بگوید)، دو سوم نماز خود را #ناقص کرده است و کسی که اصلاً تسبیح نگوید، نمازی برای او نیست (نمازش باطل است)!

✅ همچنین در مورد کسی که شک می کند که آیا در رکوع و سجده ذکر و تسبیح گفته است یا خیر، به روایت زیر توجه فرمایید :


4⃣ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ رَكَعَ وَ سَجَدَ وَ لَمْ يَدْرِ هَلْ كَبَّرَ أَوْ قَالَ شَيْئاً فِي رُكُوعِهِ وَ سُجُودِهِ هَلْ يَعْتَدُّ بِتِلْكَ الرَّكْعَةِ وَ السَّجْدَةِ قَالَ إِذَا شَكَّ فَلْيَمْضِ فِي صَلَاتِهِ.

4⃣قرب الإسناد ص۹۱

علي بن جعفر گوید :از موسی بن جعفر علیه السلام در مورد شخصی که رکوع و سجده کرده است و نمی داند که آیا تکبیر گفته است یا در رکوع و سجده اش چیزی گفته است یا خیر، سؤال کردم که آیا آن رکوع و سجده را به حساب بیاورد یا خیر؟ امام فرمودند : در صورتی که #شک دارد، در نماز خود بگذرد (به نمازش ادامه دهد و توجهی نکند)

✅ از مجموع روایات فوق روشن است که :

1⃣ کسی که از روی #فراموشی ذکر و تسبیح رکوع و سجده را ترک کند، چیزی بر عهده او نیست و نمازش کامل است.

2⃣کسی که عمداً در رکوع و سجده ذکر و تسبیح نگوید، نمازی برای او نیست.

3⃣کسی که #شک کند که آیا در رکوع و سجده ذکر و تسبيح گفته است یا خیر، به نماز خود ادامه می دهد و توجهی نمی کند.


✅گفتار اهل بیت علیهم السلام را یاد بگیریم و به آن عمل کنیم تا این جمله زیارت جامعه کبیره را که خطاب به امام علیه السلام بر زبان جاری می کنیم، از روی #حقیقت باشد :

آخِذٌ بِقَوْلِکُمْ عَامِلٌ بِأَمْرِکُمْ

ترجمه :من گفتار و قول شما را می گیرم و به دستور شما عمل می کنم!



اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ