✅ #دروغ به عنوان یک گناه کبیره، شدیداً در آیات و روایات مورد مذمت قرار گرفته است. در این مختصر برخی موارد #جواز_کذب و دروغ در روایات بیان می شود:

1⃣ فِي وَصِيَّةِ النَّبِيِّ لِعَلِيٍّ قَالَ: يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِي الصَّلَاحِ وَ أَبْغَضَ الصِّدْقَ فِي الْفَسَادِ إِلَى أَنْ قَالَ يَا عَلِيُّ ثَلَاثٌ يَحْسُنُ فِيهِنَّ الْكَذِبُ الْمَكِيدَةُ فِي الْحَرْبِ وَ عِدَتُكَ زَوْجَتَكَ وَ الْإِصْلَاحُ بَيْنَ النَّاس
📚فقیه ج4ص359

رسول الله صلی الله علیه و آله در وصیت به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود :ای علی، همانا الله #دروغ_در_اصلاح را دوست دارد و #راستگوئی_در_فساد را دشمن می دارد. تا آنجا که فرمودند :سه مکان است که دروغ در آن نیکوست :برای کید و مکر در جنگ و وعده دادن به زوجه ات و اصلاح بین مردم

2⃣امام صادق علیه السلام فرمود :شخص مصلح (صلح دهنده) کذاب و دروغگو نیست.
📚کافی ج2ص342

3⃣حسن صیقل گوید:به امام صادق علیه السلام گفتم:ما از امام باقر علیه السلام در مورد سخن یوسف علیه السلام که گفت : «ای کاروانیان شما دزد هستید»، روایت شده ایم که فرمود:به خدا قسم که آنها دزدی نکرده بودند و یوسف هم دروغ نگفت و در مورد ابراهیم علیه السلام که گفت: «بلکه این بزرگشان آن را انجام داده است پس از آنها سؤال کنید اگر سخن می گویند»، فرموده :به خدا قسم آنها نکرده بودند و ابراهیم هم دروغ نگفت. امام فرمود:در این مورد چه چیزی نزد شما هست؟ گفتم:چیزی جز تسلیم نزد ما نیست. فرمود:همانا خدا دو چیز را دوست دارد و دو چیز را دشمن می دارد:با تبختر راه رفتن میان دو صف (حق و باطل را در جهاد) و دروغ گفتن در اصلاح را دوست دارد و تبختر در راه‌ها و راستگویی در غیر اصلاح را دشمن می دارد، همانا ابراهیم علیه السلام به قصد اصلاح و دلالت بر اینکه آن بت‌ها کاری انجام نمی دهند، گفت :بلکه بزرگشان این کار را کرده است و یوسف هم به قصد اصلاح آن سخن را گفت.
📚کافی ج2ص341

4⃣عِيسَى بْن حَسَّان قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ كُلُّ كَذِبٍ مَسْئُولٌ عَنْهُ صَاحِبُهُ يَوْماً إِلَّا كَذِباً في ثَلَاثَةٍ رَجُلٍ كَائِدٍ فِي حَرْبِه فَهُوَ مَوْضُوعٌ عَنْهُ أَوْ رَجُلٍ أَصْلَحَ بَيْن اثْنَيْنِ يَلْقَى هَذَا بِغَيْرِ مَا يَلْقَى بِهِ هَذَا يُرِيد بِذَلِك الْإِصْلَاحَ مَا بَيْنَهُمَا أَوْ رَجُلٍ وَعَدَ أَهْلَهُ شَيْئاً وَ هُوَ لَا يُرِيدُ أَنْ يُتِمَّ لَهُمْ
📚کافی ج2ص342

عیسی گوید :شنیدم امام صادق علیه السلام فرمود :هر دروغی روزی صاحب آن در مورد آن مورد سؤال واقع می شود مگر سه مورد:شخص کید زننده در جنگ که از او برداشته شده است یا شخصی که بین دو نفر را اصلاح می دهد و این را ملاقات می کند برخلاف آنچه آن یکی را ملاقات می کند و قصدش اصلاح بین آن دو است و مردی که به أهلش وعده ای می دهد ولی قصد اتمام آن را برای آنها ندارد.


5⃣عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ:الْكَلَامُ ثَلَاثَةٌ صِدْقٌ و كَذِبٌ و إِصْلَاحٌ بَيْنَ النَّاسِ قَالَ قِيلَ لَهُ جُعِلْتُ فِداك ما الْإِصْلَاح بَيْنَ الناس قال تَسْمَعُ مِن الرَّجُلِ كلَاماً يَبْلُغُهُ فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ فَتَقُولُ سَمِعْتُ مِنْ فُلَانٍ قَالَ فِيكَ مِن الْخَيْرِ كَذَاوكَذَا خِلَافَ مَا سَمِعْتَ مِنْه

امام صادق علیه السلام فرمود :سخن سه دسته است : راست و دروغ و اصلاح بین مردم، گوید: گفته شد :#اصلاح_بین_مردم چیست؟ فرمود :در مورد شخصی سخنی می شنوی که اگر به او برسد درونش(نسبت به آن شخص) پلید می گردد پس تو او را ملاقات می کنی و بر خلاف آنچه شنیده ای می گویی :از فلان کس شنیدم که در مورد تو چنین و چنان خوبی را می گفت.
📚کافی ج2ص341

6⃣عَن الرِّضَا قَالَ:إِنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُق عَلَى أَخِيه فَيَنَالُهُ عَنَتٌ مِنْ صِدْقِهِ فَيكُون كَذَّاباً عند اللَّه و إِنَّ الرَّجُلَ لَيَكْذِب على أَخِيه يُرِيد بِه نَفْعَهُ فَيَكُونُ عِنْدَ اللَّهِ صَادِقاً
📚مصادقة الاخوان ص76

امام رضا علیه السلام فرمود :همانا شخص بر برادرش سخن راستی را می گوید و در نتیجه در قبال این راستی رنجی به او می رسد و در نتیجه چنین کسی نزد خدا #کذاب محسوب می شود و همانا شخص بر برادرش دروغی می گوید و قصدش سود رسانی به اوست و در نتیجه نزد خدا #راستگو محسوب می شود.

7⃣رسول الله صلی الله علیه و آله فرمود :#قسم_دروغ_به_خدا یاد کن و برادرت را از قتل نجات ده
📚تهذیب ج ۸ص300


✅در کنار مذمت شدید از دروغ در روایات شیعه، شکی در صدور رخصت و بلکه ترغیب در مورد برخی از موارد آن نیست که یکی از موارد آن برای اصلاح بین مردم است. اما نکته مهم این است که لازم است با تفقه صحيح این موارد رخصت را در جایگاه آن انجام دهیم و به بهانه مصلحت، در غیر جایگاهش قرار ندهیم و نیز دقت کنیم که راستگویی در برخی جاها مورد مذمت است.