✅پاسخ : برای سؤال فوق چند حالت متصور است :

الف_ در حال ایستاده شک کند که رکوع نموده است یا خیر:

1⃣أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عَنْ رَجُلٍ شَكَّ و هُوَ قَائِمٌ فَلَا يَدْرِي أَ رَكَعَ أَمْ لَمْ يَرْكَعْ قَال يَرْكَعُ و يَسْجُدُ
📚تهذیب ج2ص150
📚کافی ج3ص348

ابو بصير گوید:از امام صادق علیه السلام در مورد شخصی که در حالی که ایستاده است، شک می کند که رکوع به جا آورده است یا خیر، سؤال کردم؛ امام فرمودند : رکوع می کند و (سپس) سجده می کند.

✅طبق روایت فوق و چندین روایت دیگر با همین مضمون، کسی که ایستاده است و شک می کند که رکوع انجام داده است یا خیر، موظف است رکوع انجام دهد و سپس به سجده رود

ب: حالت دوم : #شک_در_رکوع بعد از رفتن به سجده و بعد از آن :

1⃣عن حَمَّاد بْن عُثْمَان قَال: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَشُكُّ و أَنَا سَاجِدٌ فَلَا أَدْرِي رَكَعْتُ أَمْ لَا قَال امْضِ
📚تهذیب ج2ص151

حماد بن عثمان گوید : به امام صادق علیه السلام گفتم :در حالی که در سجده هستم، شک می کنم که رکوع به جا آوردم یا خیر؛ امام فرمودند :بگذر (توجهی نکن)

2⃣إِسْمَاعِيل بْن جابر عن أبی عبد الله قال إِنْ شَكَّ في الرُّكُوعِ بَعْدَ ما سَجَدَ فَلْيَمْضِ و إِنْ شَكَّ فِي السُّجُودِ بَعْدَ مَا قَامَ فَلْيَمْضِ كُلُّ شَيْ ءٍ شَكَّ فِيهِ مِمَّا قَدْ جَاوَزَهُ و دَخَلَ فِي غَيْرِهِ فَلْيَمْضِ عَلَيْهِ
📚تهذیب ج2ص153

امام صادق علیه السلام فرمود : اگر بعد از اینکه سجده کرد، در رکوع شک کند باید بگذرد(و توجهی نکند) و اگر بعد از اینکه قیام نمود، در مورد سجده شک کند باید بگذرد (و توجهی نکند)، هر چیزی که در آن شک نمود که از آن گذشته است و در چیز دیگری داخل شده است، باید بر آن بگذرد (و توجهی نکند)

✅بر حسب روایات شیعه که دو مورد آن در بالا ذکر شد، اگر بعد از رفتن به سجده، در رکوع شک کنیم باید بگذریم و توجهی نکنیم و بلکه با توجه به روایت دوم، این یک اصل کلی است و هر چه که از چیزی رد شویم و در چیز بعدی نماز داخل شویم، اگر در عمل ماقبل آن شک کردیم، توجهی نمی کنیم.

ج:حالت سوم #شک_در_رکوع_توسط_شخص_کثیر_الشک

1⃣ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: إِذَا كَثُرَ عَلَيْكَ السَّهْوُ فَامْضِ عَلَى صَلَاتِكَ فَإِنَّهُ يُوشِكُ أَنْ يَدَعَكَ إِنَّمَا هُوَ مِنَ الشَّيْطَانِ
📚کافی ج3ص359

امام باقر علیه السلام فرمود : هنگامی که سهو تو زیاد شود، بر نماز خود بگذر چرا که همانا نزدیک است که تو را رها کند، همانا این امر از جانب شیطان است.

2⃣عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فِي الرَّجُلِ يَكْثُرُ عَلَيْهِ الْوَهْمُ فِي الصَّلَاةِ فَيَشُكُّ فِي الرُّكُوعِ فَلَا يَدْرِي أَ رَكَعَ أَمْ لَا وَ يَشُكُّ فِي السُّجُودِ فَلَا يَدْرِي أَ سَجَدَ أَمْ لَا فَقَالَ لَا يَسْجُدُ وَ لَا يَرْكَعُ وَ يَمْضِي فِي صَلَاتِهِ حَتَّى يَسْتَيْقِنَ يَقِيناً
📚تهذیب ج2ص153

امام صادق علیه السلام در مورد شخصی که سهو در نماز بر او زیاد می شود پس در رکوع شک می کند و نمی داند که رکوع به جا آورده است یا خیر و در سجده شک می کند و نمی داند که سجده کرده است یا خیر ، فرمود :سجده نمی کند و رکوع هم نمی کند و در نماز خود می گذرد تا اینکه یقین نماید.

✅ بر حسب این دو روایت و روایات دیگر این موضوع، شخصی که شک او در مورد رکوع و سجده و غیره در نمازش زیاد شده است، توجهی نمی کند و بنا را بر انجام آن می گذارد چرا که این از جانب شیطان است و امام در حدیث 📚کافی ج3ص358 فرمود:

لَا تُعَوِّدُوا الْخَبِيثَ مِنْ أَنْفُسِكُمْ نَقْضَ الصَّلَاةِ فَتُطْمِعُوهُ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ خَبِيثٌ مُعْتَادٌ لِمَا عُوِّدَ فَلْيَمْضِ أَحَدُكُمْ فِي الْوَهْمِ وَ لَا يُكْثِرَنَّ نَقْضَ الصَّلَاةِ فَإِنَّهُ إِذَا فَعَلَ ذَلِكَ مَرَّاتٍ لَمْ يَعُدْ إِلَيْهِ الشَّكُّ قَالَ زُرَارَةُ ثُمَّ قَالَ إِنَّمَا يُرِيدُ الْخَبِيثُ أَنْ يُطَاعَ فَإِذَا عُصِيَ لَمْ يَعُدْ إِلَى أَحَدِكُمْ

شیطان خبيث را در مورد خودتان با شکستن نماز مُعتاد نکنید که او را به طمع اندازید زیرا شیطان خبیث به آنچه عادت داده شود، مُعتاد می گردد، پس هر کدام از شما باید در وَهم خود بگذرد و شکستن نماز را زیاد نکند زیرا اگر چند بار این کار را انجام داد، شک به او باز نمی گردد. زرارة گوید : سپس امام فرمود :همانا این خبیث اراده دارد که مورد اطاعت واقع شود، پس وقتی نافرمانی شود به شما باز نمی گردد.

✅پس معلوم گردید که در حالت کثیر بودن شک در رکوع، وظیفه عدم توجه و ادامه دادن به نماز است و نه نماز شکسته می شود و نه إعادة و نه رکوع مجددی انجام می شود تا إن شاءالله طبق وعده امام به زودی شیطان از ما برگردد و از این حالت نجات یابیم.

✅یقین به ترک رکوع، احکام جداگانه دارد.


#شک #شکیات_نماز
#کثیر_الشک