✅ پاسخ :به روایات زیر توجه فرمایید :

زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنِ الْفَرْضِ فِي الصَّلَاةِ فَقَالَ الْوَقْتُ وَ الطَّهُورُ وَ الْقِبْلَةُ وَ التَّوَجُّهُ وَ الرُّكُوعُ وَ السُّجُودُ وَ الدُّعَاءُ قُلْتُ مَا سِوَى ذَلِكَ فَقَالَ سُنَّةٌ فِي فَرِيضَةٍ

📚 تهذیب ج2ص241

زراره گوید :از امام باقر علیه السلام در مورد فرائض نماز سؤال کردم؛ امام فرمود: وقت و طهارت و قبله و توجه و رکوع و سجود و دعا (است). گفتم :غیر آنها چیست؟ فرمود :سنتی در فریضه

✅ در روایت فوق، «توجه» به عنوان یکی از فریضه های نماز معرفی شده است. برای شناخت اینکه «توجه» چیست به روایات زیر توجه فرمایید :

زُرَارَةَ قَالَ: أَدْنَى مَا يُجْزِئُ مِنَ التَّكْبِيرِ فِي التَّوَجُّهِ تَكْبِيرَةٌ وَاحِدَةٌ وَ ثَلَاثُ تَكْبِيرَاتٍ أَحْسَنُ وَ سَبْعٌ أَفْضَل

📚 کافی ج3ص310

ترجمه : زراره گوید :(امام باقر علیه السلام فرمود) : کمترین مقداری که از «تکبیر» در «توجه»، کفایت می کند، یک تکبیر است و سه تکبیر نیکوتر است و هفت تکبیر أفضل است

زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: يُجْزِئُكَ فِي الصَّلَاةِ مِنَ الْكَلَامِ فِي التَّوَجُّهِ إِلَى اللَّهِ....

امام باقر علیه السلام فرمود : در نماز برای کلام در «توجه» به سوی الله، تو را کفایت می کند که بگویی :

وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً مُسْلِماً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ- إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ

📚 تهذیب ج2ص67

✅ از دو حدیث فوق روشن است که «تکبیرة الإحرام» نماز و نیز دعای «وَجَّهْتُ وَجْهِيَ » در زمره «توجه» می باشد. اما آیا هر دوی اینها فریضه است یا خیر؟ برای پاسخ این سوال از جمله به حدیث زیر دقت شود :

امام زمان علیه السلام در پاسخ سؤال حمیری که از «توجه» سؤال نموده بود، پاسخ دادند :

التَّوَجُّهُ كُلُّهُ لَيْسَ بِفَرِيضَةٍ وَ السُّنَّةُ الْمُؤَكَّدَةُ فِيهِ الَّتِي كَالْإِجْمَاعِ الَّذِي لَا خِلَافَ فِيهِ

ترجمه :توجه ، همه آن فریضه نیست و سنة مؤکده در آن (که مانند اجماعی که خلافی در آن نیست) این است که بگویی :

وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً مُسْلِماً عَلَى مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ وَ دِينِ مُحَمَّدٍ وَ هَدْيِ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ إِنَّ صَلاتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيايَ وَ مَماتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ لا شَرِيكَ لَهُ وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

سپس سوره‌ حمد را قرائت می کنی.

📚 احتجاج ص486

به روایت زیر نیز توجه شود :

زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَنْ کِبَارِ حُدُود الصَّلَاةِ فَقَالَ سَبْعَةٌ الْوُضُوءُ وَ الْوَقْتُ وَ الْقِبْلَة وَ تَکْبِیرَةُ الِافْتِتَاحِ وَ الرُّکُوعُ وَ السُّجُودُ وَ الدُّعَاء

📚 مستدرک ج3ص98

ترجمه :زراره گوید :از امام باقر علیه السلام در مورد حدود بزرگ نماز سؤال نمودم؛ امام فرمود: ۷ تاست

وضو و وقت و قبله و تکبیرة الافتتاح و رکوع و سجده و دعا

✅ روایت فوق مانند روایت اول است مگر اینکه به جای«توجه» آورده است ‌:«تکبیرة الافتتاح»

✅ مشخص است که «توجه» فریضه، همان تکبیرة الاحرام است و دعای «وجهت وجهی» ، کلام در توجه است که به عنوان «سنة» معرفی شده است و توهم کسانی که گمان کرده اند «توجه» فریضه، همان دعای «وَجَّهْتُ وَجْهِيَ» است و بر حسب آن، این دعا را فریضه می دانند، خطای بزرگی است و شواهد فراوانی می توان ارائه داد که این دعا فریضه نیست بلکه سنت مؤکده است که طبق روایت احتجاج در بالا و روایت 📚کافی ج3 ص310 و روایات دیگر، مکان آن بعد از تکبیرة الاحرام و قبل از سوره حمد است.

✅ در روایت مشهور فضل بن شاذان که علل احکام را از امام رضا علیه السلام روایت می کند در جلد اول 📚علل الشرائع ص265 به فريضة بودن «تکبیرة الإحرام» تصريح می کند که شاهدی بر روایت فرائض نماز است که یک مورد آن «توجه» یا همان افتتاح نماز و تکبیرة الاحرام است.

✅ «توجه» در حدیث 📚خصال ج2 ص604 جزو « فرائض الصلاة » قرار داده شده است یعنی «توجه» در کلیه نمازها فریضه است که همان تکبیرة الاحرام است در حالیکه دعای «وَجَّهْتُ وَجْهِيَ» در حدیث 📚بحار ج84ص360 و غیره جزو سنت های شش نماز قرار داده شده است

✅ دلایل دیگری نیز برای فریضه و واجب نبودن دعای «وجهت وجهی» وجود دارد که به جهت محدودیت پیام ترک می شود