✅پاسخ :یکی از مسائل بسیار مهم امروزه بحث #اوقات_نماز است که متأسفانه با وجود آیات و روایات فراوان و روشن، متدینین متوسل به یافته های نجومی شده اند که در موارد قابل توجهی با معیارهای روائی تفاوت دارد و مواردی هم که نتیجه آن مغایر با اصول شرعی نیست، حجت شرعی به حساب نمی آید و هر مؤمنی باید در راستای یادگیری اوقات نماز خود از قرآن و روایات کوشش کند. إن شاءالله طی چند بخش چکیده ای از معیارهای روائی اوقات نماز را عرضه می کنیم تا به کسانی که از آن مطلع نیستند عرضه شود.

✅ابتدا چند حدیث در باب اهتمام شیعیان به اوقات نماز ذکر می کنیم:

عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَی الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیْسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِینَ
📚کافی ج ٣ص٢٧٠

ترجمه :امام باقر علیه السلام فرمود :هر مؤمنی که بر نمازهای فریضه محافظت داشته باشد و آنها را در اوقات آن بخواند، چنین کسی از غافلین نیست.

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ امْتَحِنُوا شِیعَتَنَا عِنْدَ ثَلَاثٍ عِنْدَ مَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ کَیْفَ مُحَافَظَتُهُمْ عَلَیْهَا وَ عِنْدَ أَسْرَارِهِمْ کَیْفَ حِفْظُهُمْ لَهَا عِنْدَ عَدُوِّنَا وَ إِلَی أَمْوَالِهِمْ کَیْفَ مُوَاسَاتُهُمْ لِإِخْوَانِهِمْ فِیهَا
📚خصال ج ١ص١٠٣

ترجمه :امام صادق علیه السلام فرمود :شیعیان ما را در نزد سه چیز آزمایش کنید: هنگام اوقات نماز که چگونه بر آن محافظت می کنند و در نزد اسرارشان که چگونه آنها را از دشمنان ما حفظ می کنند و در نزد اموالشان که مواسات و یاری دادن آنها به برادرانشان در اموال چگونه است.

سُوَيْدِ بْنِ غَفَلَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِيتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّارِ كُنَّا مَرَّةً رُعَاةَ الْإِبِلِ فَصِرْنَا الْيَوْمَ رُعَاةَ الشمس
📚مستدرک ج٣ص١۴٨

ترجمه :امیرالمؤمنین صلوات الله علیه فرمودند :رسول الله صلی الله علیه و آله فرمودند :هیچ بنده ای نیست که بر اوقات نماز و مکان‌های خورشید اهتمام داشته باشد مگر اینکه روح و رحمت در هنگام مرگ و قطع شدن غم و غصه ها و نجات از آتش را برای او ضمانت می کنم، ما یک بار(در گذشته) شتر چران بودیم و امروز خورشید چران هستیم. (یعنی مرتب خورشید را زیر نظر داریم که اوقات نماز را به دست آوریم)

✅در حدیث 📚محاسن ج١ص١۴۵ امام صادق علیه السلام فرمود :شما شیعیان چراننده و محافظت کننده از خورشید و ماه هستید.. (برای تشخیص اوقات نماز و زمان های اعمال ماه ها خورشید و ماه را مرتب زیر نظر دارند)

✅به دو روایت مهم دقت کنید:

الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا قَالَ إِنَّمَا جُعِلَتِ الصَّلَوَاتُ فِی هَذِهِ الْأَوْقَاتِ وَ لَمْ تُقَدَّمْ وَ لَمْ تُؤَخَّرْ لِأَنَّ الْأَوْقَاتَ الْمَشْهُورَةَ الْمَعْلُومَةَ الَّتِی تَعُمُّ أَهْلَ الْأَرْضِ فَیَعْرِفُهَا الْجَاهِلُ وَ الْعَالِمُ أَرْبَعَةٌ غُرُوبُ الشَّمْسِ مَشْهُورٌ مَعْرُوفٌ تَجِبُ عِنْدَهُ الْمَغْرِبُ الشَّفَقُ مَشْهُورٌ تَجِبُ عِنْدَهُ الْعِشَاءُ وَ طُلُوعُ الْفَجْرِ مَعْلُومٌ مَشْهُورٌ تَجِبُ عِنْدَهُ الْغَدَاةُ وَ زَوَالُ الشَّمْسِ مَشْهُورٌ مَعْلُومٌ یَجِبُ عِنْدَهُ الظُّهْرُ وَ لَمْ یَکُنْ لِلْعَصْرِ وَقْتٌ مَعْلُومٌ مَشْهُورٌ مِثْلُ هَذِهِ الْأَوْقَاتِ الْأَرْبَعَةِ فَجُعِلَ وَقْتُهَا عِنْدَ الْفَرَاغِ مِنَ الصَّلَاةِ الَّتِی قَبْلَهَا
📚عیون أخبار الرضا ج٢ص١٠٩
ترجمه :امام رضا علیه السلام فرمود :همانا نمازها در این اوقات گذاشته شده است و جلوتر انداخته نشده است و عقب تر هم گذاشته نشده است زیرا اوقات مشخص و مشهوری که برای همه اهل زمین عمومیت دارد و هم اشخاص جاهل آن را می شناسند و هم اشخاص عالم، چهار زمان و وقت است، یکی غروب خورشید که مشهور و شناخته شده است و در نزد آن نماز مغرب واجب می شود و شفق (از بین رفتن سرخی طرف مغرب) مشهور است که در موقع آن عشاء واجب می گردد و طلوع فجر معلوم و مشهور است و در نزد آن نماز صبح واجب است و زوال خورشید نیز مشهور و معلوم است و در هنگام آن نماز ظهر واجب است و برای نماز عصر وقت معلوم و مشهوری مانند این اوقات چهارگانه نیست پس وقت آن هنگام فراغت از نماز قبلی آن یعنی نماز ظهر قرار داده شده است.

✅امام جواد علیه السلام در حدیث📚کافی ج٣ص٢٨٢ در مورد وقت نماز صبح فرمودند :فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَجْعَلْ خَلْقَهُ فِی شُبْهَةٍ مِنْ هَذَا
یعنی:همانا الله تبارک و تعالی خلق خود را در مورد (وقت نماز صبح) در شبهه قرار نداده است.

✅با توجه به دو روایت فوق کاملا مشخص است که یادگیری اوقات نماز نه نیاز به داشتن رسانه صوتی دارد و نه تصویری و نه اینترنت و نه دکترای علم نجوم و احتیاجی به متخصص ژئوفیزیک نیست. بلکه یک پیرزن بیسواد روستایی هم می تواند وقت نماز را تشخیص دهد و این فتنه ای که امروزه منجمین در سرتاسر دنیا به پا کرده اند و به زعم خودشان اوقات نماز را استخراج می کنند و در اختیار مسلمین! قرار می دهند، دام بزرگی برای ضایع کردن نماز مردم است. آنها می گویند وقتی خورشید بین ١٧ تا ١٩ درجه افق باشد وقت نماز صبح داخل شده است! در حالی که الله تبارک و تعالی در قرآن و حجت های الهی در روایات مختلف معیار دخول وقت نماز صبح را بیان کرده اند ولی متأسفانه مدعیان اسلام در سرتاسر دنیا قرآن و روایات را رها می کنند و به گفته منجمین اعتماد می کنند در حالی که در برخی از فصل‌ها، بین معیار منجمین با معیار قرآن بر حسب تجربه، دقائق قابل توجهی اختلاف وجود دارد. بر همه اشخاص آگاه لازم است در بیدار نمودن کلیه مسلمین از این مطلب کوشا باشند.

✅در مورد #وقت_نماز_صبح که همان وقت آغاز روزه نیز می باشد ابتدا به آیه زیر توجه کنید:

وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ
بقره١٨٧
ترجمه :و بخورید و بیاشامید تا وقتی که روشنی روز از تاریکی شب برای شما مشخص و روشن گردد
✅در آیه فوق مشخص شدن نور صبح از تاریکی شب معیار تمام شدن شب و آغاز روز و شروع روزه و ابتدای وقت نماز می باشد.

أَبِی بَصِیر قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْداللَّه فَقُلْتُ مَتَی یَحْرُمُ الطَّعَامُ عَلَی الصَّائِمِ وَ تَحِلُّ الصَّلَاةُ صَلَاةُ الْفَجْرِ فَقَالَ إِذَا اعْتَرَضَ الْفَجْرُ فَکَانَ کَالْقُبْطِیَّةِ الْبَیْضَاءِ فَثَمَّ یَحْرُمُ الطَّعَامُ عَلَی الصَّائِمِ وَ تَحِلُّ الصَّلَاةُ صَلَاةُ الْفَجْر

📚کافی ج ۴ص٩٩

ابی بصیر گوید :از امام صادق علیه السلام پرسیدم چه موقع بر شخصی که قصد روزه دارد خوردن غذا حرام می شود و خواندن نماز صبح روا و جایز می شود؟ امام فرمودند :وقتی که نور صبح(از طرف مشرق) روی آورد و مانند پارچه‌ های سفید مصری شود، در اینجا خوردن غذا برای روزه دار حرام است و خواندن نماز صبح روا می‌باشد.

رُوِیَ أَنَّ وَقْتَ الْغَدَاةِ إِذَا اعْتَرَضَ الْفَجْرُ فَأَضَاءَ حُسْناً وَ أَمَّا الْفَجْرُ الَّذِی یُشْبِهُ ذَنَبَ السِّرْحَانِ فَذَاکَ الْفَجْرُ الْکَاذِبُ وَ الْفَجْرُ الصَّادِقُ هُوَ الْمُعْتَرِضُ کَالْقَبَاطِیِّ

📚الفقيه ج١ص۵٠١

صدوق گوید :روایت شده است که وقت نماز صبح موقعی است که فجر(نور صبح) (در طرف مشرق) روی آورد و خوب روشن شود و أما آن فجر و نوری که (به صورت عمودی) است و شبیه دم گرگ است آن فجر کاذب و دروغین است و فجر صادق و راستین همان است که مانند پارچه‌ های سفید مصری روی می آورد و عرض افق را در بر می گیرد.
عَنْ أَبِی عَبْداللَّه قَالَ وَقْتُ الْفَجْرِ حِینَ یَنْشَقُّ الْفَجْرُ إِلَی أَنْ یَتَجَلَّلَ الصُّبْحُ السَّمَاءَ وَ لَا یَنْبَغِی تَأْخِیرُ ذَلِکَ عَمْداً لَکِنَّهُ وَقْتٌ لِمَنْ شُغِلَ أَوْ نَسِیَ أَوْ نَامَ
📚کافی ج ٣ص٢٨٣

امام صادق علیه السلام فرمود :وقت نماز صبح موقعی است که فجر(نور صبح) شکافته می شود و طلوع می کند تا موقعی که (نور صبح) (تمام) آسمان را روشن کند، و تأخیر نماز صبح از این وقت سزاوار نیست، لکن (وقت دوم) برای کسانی است که مشغول بوده اند یا فراموش کرده اند یا خواب بوده اند.

✅از روایات فوق همراه تجربه مومنین کاملا روشن است که نزدیک صبح، از مکانی که خورشید طلوع می کند یک نور عمودی و مستطیل شکل شبیه دم گرگ بالا می آید که به آن فجر کاذب گفته می شود که البته امروزه به خاطر نور زیاد شهرها و آلودگی هوا کمتر قابل تشخیص است. دقایقی بعد از آن، از اسفل افق نور سفید صبح طلوع می کند و کم کم عرض آسمان را می گیرد و این نور در آسمان شروع به حرکت به طرف مغرب می کند، وقتی این نور طلوع کرد و شروع به حرکت نمود و کاملا روشن شد،شب به پایان رسیده وروز آغاز می شود و برای روزه دار خوردن حرام می شود و خواندن نماز صبح روا می‌ گردد. از زمان طلوع این فجر و نور تا وقتی که این نور کم کم به طرف مغرب حرکت کند و همه آسمان را فراگیرد، وقت اول نماز صبح می باشد که طبق آیه ٧٨ سوره اسراء و روایت 📚کافی ج٣ص٢٨٢ کسی که در این محدوده نماز صبح خود را بخواند، یک بار توسط ملائکه شب و یک بار هم توسط ملائکه روز ثبت می شود. بعد از این وقت، تا زمانی که خورشید طلوع کند، وقت دوم نماز صبح است و در روایات به آن«صلاة الصبیان» یعنی «نماز کودکان» و نیز نماز فراموش کننده و خواب مانده و اشخاص مشغول گفته می شود. و ما موظفیم در همان وقت اول یعنی از وقت طلوع تا فراگیری کامل آسمان توسط آن نور، نماز خود را بخوانیم.

به چند نکته دیگر نیز دقت فرمائید :

✅به تجربه ثابت شده است که اذان رسمی صبح که گفته می شود، حتی فجر کاذب هم هنوز طلوع نکرده است چه رسد به فجر صادق!

✅در حدیث 📚تفسیر عیاشی ج١ص٨٣ و غیره امام صادق علیه السلام فرمود :شخص در ماه رمضان احتیاط کند و قبل از طلوع فجر سحری بخورد.
یعنی قبل از مشخص شدن روشنی صبح دست از غذا و آب بکشد که مبادا فجر شده باشد و او غذا بخورد.

✅ لازم است آیات و روایات این موضوع تا حد امکان نشر داده شود تا کسانی که اهل آن هستند از آن استفاده کنند.

✅جالب است بدانید که مؤسسات نجومی مختلف، اختلافات قابل توجهی خصوصا در مورد نماز صبح دارند و هر کدام وقت خاصی را به عنوان وقت نمازها محاسبه کرده اند.

✅امروزه متأسفانه کلیه رسانه ها بر حسب محاسبات نجومی اذان می گویند و خصوصا در مورد نماز صبح سخت به خطا رفته اند.

✅از خوانندگان این متن درخواست داریم که اگر با این تعداد روایت ذکر شده در این متن باز هم تشخیص نماز صبح برایشان ممکن نبود اعلام کنند تا روایات بیشتری برایشان ذکر شود. إن شاءالله