✅پاسخ : برخی از علل عدم استجابت دعا به قرار زیر است :



1⃣ مِنْ سُؤَالِ الزِّنْدِیقِ الَّذِی سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ مَسَائِلَ کَثِیرَةٍ أَنْ قَالَ.... أَ لَیْسَ یَقُولُ اللَّهُ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُمْ؟ وَ قَدْ نَرَى الْمُضْطَرَّ یَدْعُوهُ وَ لایُجابُ لَهُ، وَ الْمَظْلُومَ یَسْتَنْصِرُهُ عَلى‏ عَدُوِّهِ فَلایَنْصُرُهُ، قالَ وَیْحَکِ! ما یَدْعُوهُ أَحَدٌ إِلَّا اسْتَجابَ لَهُ، أَمَّا الظَّالِمُ فَدُعائُهُ مَرْدُودٌ إِلى‏ أَنْ یَتُوبَ، وَ أَمَّا الْمُحِقُّ فَإِذا دَعَا اسْتَجابَ لَهُ وَ صَرَفَ عَنْهُ الْبَلاءَ مِنْ حَیْثُ لایَعْلَمُهُ، أَوِ ادَّخَرَ لَهُ ثَواباً جَزِیلًا لِیَومِ حاجَتِهِ إِلَیْهِ، وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ الامْرُ الَّذِى سَئَلَ الْعَبْدُ خَیْراً لَهُ إِنْ أَعْطاهُ أَمْسَکَ عَنْهُ...

📚الاحتجاج جلد 2 ص 343

در سوالات زندیقی که از امام صادق صلوات اللَّه علیه سؤالات زیادی پرسید از جمله این بود که گفت : مگر نه این است که اللَّه می فرماید : مرا بخوانید تا برای شما اجابت کنم در حالیکه ما شخص مضطر را میبینیم که او را (یعنی الله را) می خواند و برای او مستجاب نمی شود و (میبینیم که ) شخص مظلوم از اللَّه طلب نصرت و یاری میکند پس او را یاری نمیدهد امام فرمودند : وای بر تو! احدی او را نمیخواند مگر اینکه برای او مستجاب می کند ، همانا شخص ظالم دعایش مردود است تا اینکه توبه کند و اما شخص محق ( که حق با اوست) پس هنگامیکه دعا کند برای او مستجاب میگردد و بلا از او بر میگردد از جاییکه نمیداند یا اینکه برای او ثواب فراوانی برای روز حاجتش به سوی خداوند ذخیره میگردد و اگر آنچه بنده درخواست کرده است که اگر به او داده شود خیر او نباشد، از او امساک می کند و باز می دارد!



2⃣ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْداللَّهِ قَالَ: مَنْ تَقَدَّمَ فِي الدُّعَاءِ اسْتُجِيبَ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ صَوْتٌ مَعْرُوفٌ وَ لَمْ يُحْجَبْ عَنِ السَّمَاءِ وَ مَنْ لَمْ يَتَقَدَّمْ فِي الدُّعَاءِ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ إِذَا نَزَلَ بِهِ الْبَلَاءُ وَ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ ذَا الصَّوْتَ لَا نَعْرِفُهُ

📚الكافي ج‏ ۲ص ۴۷۲

امام صادق علیه السلام فرمودند : كسی در دعا پیش دستی کند هنگامیکه بلاء به او برسد دعايش مستجاب میشود، و فرشتگان می گويند : صدایى آشنا است و از بالا رفتن به آسمان محجوب نمی گردد، و كسى كه پيشدستى به دعا نكند، چون بلا به او برسد دعايش مستجاب نمی شود، و فرشتگان می گويند همانا ما اين صدا را نمی شناسیم!



3⃣عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ عَمْرٍو قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ‏ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ‏ فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجَابَةِ

📚 الكافي ج‏ ۲ص ۴۷۳

امام صادق علیه السلام فرمودند : همانا اللَّه عزّوجلّ دعایی را که از روی قلب غافل باشد مستجاب نمی کند پس هنگامیکه دعا کردی با قلبت روی بیاور( توجه قلبی داشته باش) و سپس به اجابت (دعا) یقین کن !



4⃣ عَنْ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ قَاسٍ

📚 الكافي ج ۲ ص ۴۷۴

امام صادق علیه السلام فرمودند : همانا اللَّهِ عزّوجلّ دعایی که از روی دل باقساوت باشد را مستجاب نمی کند!




5⃣ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتُهُ فَلْيُطِبْ مَكْسَبَهُ

📚الكافي ج‏ ۲ص ۴۸۷

امام صادق علیه السلام فرمودند : کسی که شادمان می شود از اینکه دعایش مستجاب گردد پس باید كسب خود را پاك و حلال كند!



✅ ادامه مطالب در پست بعدی می آید :





6⃣ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قُلْتُ آيَتَانِ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلُبُهُمَا فَلَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ‏ فَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَى إِجَابَةً قَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَكِنِّي أُخْبِرُكَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِيمَا أَمَرَهُ ثُمَّ دَعَاهُ مِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَةِ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَذْكُرُ نِعَمَهُ عِنْدَكَ ثُمَّ تَشْكُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ ثُمَّ تَذْكُرُ ذُنُوبَكَ فَتُقِرُّ بِهَا ثُمَّ تَسْتَعِيذُ مِنْهَا فَهَذَا جِهَةُ الدُّعَاءِ

📚الكافي ج‏ ۲ص ۴۸۶

شخصی گوید : به امام صادق علیه السلام گفتم : دو آیه در کتاب اللَّه عزّوجلّ هست که (ثمر) آنها را طلب می کنم ولی آن را نمی یابم ؟ امام فرمودند : آن دو آیه کدام است؟ گفتم : گفتار اللَّهِ عزّوجلّ که می فرماید : «مرا بخوانید تا مستجاب کنم» پس ما اللَّه را می خوانیم ولی اجابتی نمی بینیم! امام فرمودند : آیا نظرت این است که اللَّهِ عزّوجلّ خُلف وعده می کند؟ گفتم نه! فرمودند: پس برای چه (دلیلی) است ؟ گفتم : نمی‌دانم! امام فرمودند : لکن من به تو خبر می دهم! کسیکه در آنچه اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ به او امر کرده است او را اطاعت کند و سپس از جهت دعا (او را ) بخواند و دعا کند اجابت می نماید! گفتم : جهت دعا چیست ؟ امام فرمودند : ابتدا اللَّهِ را حمد و ستایش میکنی سپس نعمتهایش را که در نزد توست ذکر می کنی و شکر می کنی سپس صلوات بر نبی می فرستی و گناهانت را به یاد می آوری و اقرار به آن میکنی و از گناهانت (به خدا) پناه میبری. پس این جهت و راه دعا است!


7⃣عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي قَدْ سَأَلْتُ اللَّهَ حَاجَةً مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا سَنَةً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِي مِنْ إِبْطَائِهَا شَيْ‏ءٌ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِيَّاكَ وَ الشَّيْطَانَ أَنْ يَكُونَ لَهُ عَلَيْكَ سَبِيلٌ حَتَّى يُقَنِّطَكَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ كَانَ يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَةً فَيُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِيلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِيبِه‏

📚الكافي ج‏ ۲ ص ۴۸۸

احمد بن محمد بن أبى نصر گويد : به امام ابوالحسن عليه السلام عرضكردم: فدایت گردم! من چند سال است كه از اللَّه حاجتى درخواست كرده‏ ام و از تأخير اجابتش در دلم چیزی داخل شده است ؟ امام فرمود : اى احمد! بر حذر باش از شيطان که مباد بر تو راهى بیابد ( در قلبت وارد شود ) تا اینکه تو را نا اميد كند همانا امام باقر عليه السلام می فرمود : هر آينه مؤمن حاجتى از اللَّه می خواهد و او اجابت آن را به خاطر دوست داشتن صدایش و دوست داشتن شنيدن صداى گريه و ناله اش ، از او تأخیر می اندازد !



8⃣عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: لَا يَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ...

📚الكافي ج‏۲ ص ۴۹۲

امام صادق علیه السلام فرمودند : همواره دعا محجوب است (در پرده است و بالا نمی‌رود ) تااینکه صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود!



9⃣ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ لَهُ رَجُلٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ «ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ‏» وَ إِنَّا نَدْعُو فَلَا يُسْتَجَابُ لَنَا، قَالَ لِأَنَّكُمْ لَا تَفُونَ اللَّهَ بِعَهْدِهِ وَ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ «أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ‏» وَ اللَّهِ لَوْ وَفَيْتُمْ لِلَّهِ لَوَفَى اللَّهُ لَكُم

📚 البرهان ج‏1 ص200‏

مردی به امام صادق علیه السلام گفت : فدایت گردم! همانا اللَّه می فرماید : مرا بخوانید تا برایتان مستجاب کنم و ما او را می خوانیم ولی برایمان مستجاب نمیشود! امام فرمودند : همانا شما نسبت به عهد الهی وفا نکردید در حالیکه اللَّه (در سوره بقره آیه 40)می فرماید : «به عهد من وفا کنید تا به عهد شما وفا کنم» به اللَّه قسم اگر (به عهد) اللَّه وفا کنید، اللَّه هم برای شما وفا می‌کند!







0⃣1⃣ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ‏ قُلْتُ لِلصَّادِقِ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا بَالُ الْمُؤْمِنِ إِذَا دَعَا رُبَّمَا اسْتُجِيبَ لَهُ وَ رُبَّمَا لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ‏ فَقَالَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَعَا اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِنِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ قَلْبٍ مُخْلِصٍ اسْتُجِيبَ لَهُ بَعْدَ وَفَائِهِ بِعَهْدِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذَا دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِغَيْرِ نِيَّةٍ وَ إِخْلَاصٍ لَمْ يُسْتَجَبْ لَهُ أَ لَيْسَ اللَّهُ تَعَالَى يَقُولُ‏ أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ‏ فَمَنْ وَفَى أُوفِيَ لَه‏

📚الإختصاص جلد۱ ص۲۴۲

هشام بن سالم گوید : به امام صادق علیه السلام گفتم : ای فرزند رسول اللّه صلی الله علیه و آله به چه دلیل مومن هنگامیکه دعا میکند چه بسا (گاهی وقت ها ) برای او مستجاب می گردد و چه بسا مستجاب نمی گردد در حالیکه به تحقیق اللَّهِ عزّوجلّ فرموده است : «من را بخوانید تا برای شما مستجاب کنم»؟ امام فرمودند : همانا بنده هنگامیکه اللَّهِ تبارک و تعالی را با نیت صادق و قلب خالص بعد از وفا کردن به عهدش بخواند برای او مستجاب می گردد و هنگامیکه اللَّه را بخواند بدون نیت (صادق) و اخلاص از برای او ، مستجاب نمیگردد آیا اللَّهِ تعالی نفرموده است : به عهد من وفا کنید (تا) به عهد شما وفا کنم؟! پس کسیکه وفا کند برای او وفا می‌شود!


1⃣1⃣قال امیرالمؤمنین : إنَّ كَرَمَ اللَّه سُبْحانَه لَا يَنْقُضُ حِكْمَتَهُ فِلِذلِكَ لَا يَقَعُ [لا تقع] الإجَابَةَ فِي كُلِّ دَعْوَةٍ

📚 غررالحکم ص179

امیرالمؤمنین صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا کرم و بخشش اللَّهِ سبحان، حکمت او را نقض نمی کند و برای همین هر دعایی به اجابت نمی رسد!



2⃣1⃣ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ قَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ يَسْأَلُ اللَّهَ الْحَاجَةَ فَيَكُونُ مِنْ شَأْنِهِ قَضَاؤُهَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ أَوْ إِلَى وَقْتٍ بَطِيءٍ فَيُذْنِبُ الْعَبْدُ ذَنْباً فَيَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِلْمَلَكِ لَا تَقْضِ حَاجَتَهُ وَ احْرِمْهُ إِيَّاهَا فَإِنَّهُ تَعَرَّضَ لِسَخَطِي وَ اسْتَوْجَبَ الْحِرْمَانَ مِنِّي.

📚 الكافي ج۲ص۲۷۱

امام باقر صلوات اللَّه علیه فرمود : همانا بنده از اللَّه حاجتی درخواست می کند و شأن و أمر الهی برآورده نمودن آن تا مدت اندک یا وقت دوری است. پس آن بنده گناهی انجام می دهد و اللَّهِ تعالي به فرشته می فرماید : حاجت او را برآورده نکن و او را از آن محروم‌ کن زیرا متعرض خشم من شد و مستحق حرمان از جانب من شد!








3⃣1⃣ رُوِيَ فِي كِتَابِ التَّنْبِيهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهُ خَطَبَ فِي يَوْمِ جُمُعَةٍ خُطْبَةً بَلِيغَةً ... فَقَامَ إِلَيْهِ رَجُلٌ فَقَالَ ... نَسْأَلُكَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى‏ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ‏ فَمَا بَالُنَا نَدْعُو فَلَا يُجَابُ قَالَ إِنَّ قُلُوبَكُمْ خَانَتْ بِثَمَانِ خِصَالٍ أَوَّلُهَا أَنَّكُمْ عَرَفْتُمُ اللَّهَ فَلَمْ تُؤَدُّوا حَقَّهُ كَمَا أَوْجَبَ عَلَيْكُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْكُمْ مَعْرِفَتُكُمْ شَيْئاً وَ الثَّانِيَةُ أَنَّكُمْ آمَنْتُمْ بِرَسُولِهِ ثُمَّ خَالَفْتُمْ سُنَّتَهُ وَ أَمَتُّمْ شَرِيعَتَهُ فَأَيْنَ ثَمَرَةُ إِيمَانِكُمْ وَ الثَّالِثَةُ أَنَّكُمْ قَرَأْتُمْ كِتَابَهُ الْمُنْزَلَ عَلَيْكُمْ فَلَمْ تَعْمَلُوا بِهِ وَ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا ثُمَّ خَالَفْتُمْ وَ الرَّابِعَةُ أَنَّكُمْ قُلْتُمْ إِنَّكُمْ تَخَافُونَ مِنَ النَّارِ وَ أَنْتُمْ فِي كُلِّ وَقْتٍ تَقْدَمُونَ إِلَيْهَا بِمَعَاصِيكُمْ فَأَيْنَ خَوْفُكُمْ وَ الْخَامِسَةُ أَنَّكُمْ قُلْتُمْ إِنَّكُمْ تَرْغَبُونَ فِي الْجَنَّةِ وَ أَنْتُمْ فِي كُلِّ وَقْتٍ تَفْعَلُونَ مَا يُبَاعِدُكُمْ مِنْهَا فَأَيْنَ رَغْبَتُكُمْ فِيهَا وَ السَّادِسَةُ أَنَّكُمْ أَكَلْتُمْ نِعْمَةَ الْمَوْلَى وَ لَمْ تَشْكُرُوا عَلَيْهَا وَ السَّابِعَةُ أَنَّ اللَّهَ أَمَرَكُمْ بِعَدَاوَةِ الشَّيْطَانِ وَ قَالَ إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا فَعَادَيْتُمُوهُ بِالقَوْلٍ وَ وَالَيْتُمُوهُ بِلَا مُخَالَفَةٍ وَ الثَّامِنَةُ أَنَّكُمْ جَعَلْتُمْ عُيُوبَ النَّاسِ نُصْبَ عُيُونِكُمْ وَ عُيُوبَكُمْ وَرَاءَ ظُهُورِكُمْ تَلُومُونَ مَنْ أَنْتُمْ أَحَقُّ باللَّوْمِ مِنْهُ فَأَيُّ دُعَاءٍ يُسْتَجَابُ لَكُمْ مَعَ هَذَا وَ قَدْ سَدَدْتُمْ أَبْوَابَهُ وَ طُرُقَهُ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا أَعْمَالَكُمْ وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَكُمْ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ فَيَسْتَجِيبَ اللَّهُ لَكُمْ دُعَاءَكُمْ

📚بحار الانوار ج ۹۰ ص ۳۷۶

روایت شده که امیر المومنین علیه السلام خطبه بلیغی را در روز جمعه ایراد فرمودند تا آنجا که مردی بلند شد و عرض کرد از شما در مورد قول اللَّهِ تبارک و تعالی که می فرماید : «مرا بخوانید تا برای شما اجابت کنم» سوال می پرسیم که به چه دلیل ما اللَّه را میخوانیم (دعا می کنیم) ولی اجابت نمی‌گردد؟! امام فرمودند : همانا قلوب شما با هشت خصلت و کار خیانت کرده است!

اول : همانا شما اللَّه را شناختید ولی حق او را آنچنانکه بر شما واجب کرده است به جا نیاوردید، پس معرفت شما چیزی از شما کفایت نکرد (و سودی به حال شما نداد)!

دوم : اینکه شما ایمان به رسولش آوردید ولی مخالفت با سنتش کردید و شریعت او را میراندید پس ثمره ایمان شما کجاست؟!

سوم : اینکه کتاب اللَّه که بر شما نازل شده است را قرائت کردید ولی به آن عمل نکردید و گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم و سپس مخالفت کردید!

چهارم : اینکه گفتید همانا از آتش می ترسید در حالیکه شما در هر وقت به واسطه معاصی و گناهانتان پیشی به سمت آتش گرفتید! پس خوف و ترس شما کجاست؟!

پنجم : اینکه گفتید همانا رغبت به بهشت دارید در حالیکه شما در هر وقت کارهایی انجام دادید که شما را از بهشت دور می‌کند، پس رغبت شما به آن کجاست؟!

ششم : اینکه شما نعمت مولا (پروردگارتان) را خوردید و بر نعمتهایش شکر نکردید!

هفتم آنکه اللَّه شما را به عداوت شیطان امر کرده و فرموده همانا شیطان دشمن شماست پس او را دشمن بگیرید پس شما با شیطان در گفتار و حرف دشمنی ورزیدید در حالیکه با او با مخالفت نکردن دوستی ورزیدید!

هشتم : اینکه شما عیوب مردم را روبه روی چشمانتان قرار دادید در حالیکه عیوب خودتان را در پشت سرتان قرار دادید (از یاد بردید) و سرزنش می‌کنید کسانیکه شما از او به سرزنش سزاوارترید!

پس با این وضع و شرایط چه دعایی برای شما مستجاب شود؟! در حالیکه درب ها و راه هایش را (به سمت خودتان) بسته اید، پس تقوای الهی پیشه کنید و اعمالتان را نیکو کنید و سرائر و درونتان را خالص کنید و امر به معروف و نهی از منکر نمایید تا در (نتیجه ) دعایتان مستجاب گردد!



✅ علل عدم استجابت دعا زیاد است که به موارد فوق اکتفا نمودیم.



اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِیَةَ وَ النَّصْرَ